Details
Naam
Elthetoscholen (v.m.), Indische Buurt, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 10
IntroductieMeerdere scholen in de Indische Buurt in Amsterdam met dezelfde naam van de hand van Cornelis Kruyswijk. Helaas - net als zoveel in die wijk - afgebroken.
AdresBoniplein 26
Postcode(s)1094 SG
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Cornelis Kruyswijk (Architect)
Datum1924 - 1928
Huidige staatGesloopt
OpdrachtgeverHervormde Gemeente
Oorspronkelijke functieLagere School
Type objectGebouw
AchtergrondDe derde grootschalige uitbreiding van Amsterdam lag in de Indische Buurt in Oost, een buurt voor arbeiders en lagere ambtenaren. De aanleg van deze buurt was al begonnen rond 1900, voornamelijk met straten die van west naar oost liepen. Voor het zuidelijke gedeelte werd in 1923 een nieuw bebouwingsprogramma opgesteld, waarbij de richting noord-zuid werd, wat een betere licht- en luchttoetreding van de woningen mogelijk maakte. De wijk zou tussen 1910 en 1930 toenemen van 10.000 naar 50.000 inwoners. Een kwart daarvan behoorde tot de Hervormde Gemeente. Voor de leden van deze gemeente moesten natuurlijk ook scholen en kerken gebouwd worden, waarbij een belangrijke rol voor Cornelis Kruyswijk weggelegd was. Hij ontwierp onder meer twee lagere scholen en een voorbereidende school, evenals een kerk, alle bekend onder de naam "Eltheto" (Uw Koninkrijk Kome).
Toen ds. A.G.H. van Hoogenhuyze begin 1912 als 30ste predikant der Nederduitsch-Hervormde gemeente zijn intrede deed in Amsterdam werd hem als wijk toegewezen de toen in aanbouw zijnde Indische buurt. In december 1913 was het wijkgebouw Eltheto voor deze gemeente gereed. Vervolgens werden plannen voor scholenbouw gemaakt, waarvan de realisatie gelijk op ging met de realisatie van de buurt. De bouwcommissie van de Hervormde Gemeente liet uiteindelijk drie lagere scholen en een kleuterschool bouwen. Zoals gemeld werden twee lagere scholen en de voorbereidende school ontworpen door Kruyswijk. Kruyswijk ontwierp in de meeste gevallen ook de aanpalende woonblokken, zodat mooie ensembles ontstonden.
Op 27 december 1925 werd de eerste Eltheto-school geopend, in de Riouwstraat 64. Deze was na een jaar, met bijna 300 kinderen, geheel vol. Daarna volgde links van deze school de voorbereidende Eltheto-school, in de Riouwstraat 66. Deze werd geopend op 26 februari 1927. Ook deze was meteen vol, zodat een groot aantal kinderen moest worden afgewezen. Vervolgens kwam de tweede Eltheto-school tot stand, op het Boniplein, die op 3 november 1928 werd geopend. Ook deze school was al snel geheel gevuld, zodat er er een derde Eltheto-school gebouwd zou worden op een terrein aan het einde van de Insulindeweg, echter niet van de hand van Kruyswijk. Wel lag tegenover deze derde school de Elthetokerk van Kruyswijk, die daar van 1929 tot 1992 heeft gestaan en geldt als één van de mooiste gesloopte kerken van Nederland.
Het onfortuinlijke lot van de kerk trof ook de beide lagere scholen en de kleuterschool van Kruyswijk. Bij de grootscheepse sanering van de Indische Buurt in de jaren 80 en 90 werden zij gesloopt, net als de woonblokken. Vandaag de dag resten nog slechts de foto's.
Toen ds. A.G.H. van Hoogenhuyze begin 1912 als 30ste predikant der Nederduitsch-Hervormde gemeente zijn intrede deed in Amsterdam werd hem als wijk toegewezen de toen in aanbouw zijnde Indische buurt. In december 1913 was het wijkgebouw Eltheto voor deze gemeente gereed. Vervolgens werden plannen voor scholenbouw gemaakt, waarvan de realisatie gelijk op ging met de realisatie van de buurt. De bouwcommissie van de Hervormde Gemeente liet uiteindelijk drie lagere scholen en een kleuterschool bouwen. Zoals gemeld werden twee lagere scholen en de voorbereidende school ontworpen door Kruyswijk. Kruyswijk ontwierp in de meeste gevallen ook de aanpalende woonblokken, zodat mooie ensembles ontstonden.
Op 27 december 1925 werd de eerste Eltheto-school geopend, in de Riouwstraat 64. Deze was na een jaar, met bijna 300 kinderen, geheel vol. Daarna volgde links van deze school de voorbereidende Eltheto-school, in de Riouwstraat 66. Deze werd geopend op 26 februari 1927. Ook deze was meteen vol, zodat een groot aantal kinderen moest worden afgewezen. Vervolgens kwam de tweede Eltheto-school tot stand, op het Boniplein, die op 3 november 1928 werd geopend. Ook deze school was al snel geheel gevuld, zodat er er een derde Eltheto-school gebouwd zou worden op een terrein aan het einde van de Insulindeweg, echter niet van de hand van Kruyswijk. Wel lag tegenover deze derde school de Elthetokerk van Kruyswijk, die daar van 1929 tot 1992 heeft gestaan en geldt als één van de mooiste gesloopte kerken van Nederland.
Het onfortuinlijke lot van de kerk trof ook de beide lagere scholen en de kleuterschool van Kruyswijk. Bij de grootscheepse sanering van de Indische Buurt in de jaren 80 en 90 werden zij gesloopt, net als de woonblokken. Vandaag de dag resten nog slechts de foto's.
BeschrijvingDe eerste Eltheto-school, in de Riouwstraat 64 (1925), leek als twee druppels water op de in 1923 gebouwde Willem de Zwijgerschool aan de Tugelaweg. Dit gebouw bestaat nog wel, zij het niet meer als school. Kenmerkend zijn de ornamenten, de twee hogere zijrisalieten en de uitkragende gemetselde bovenzijden van de risalieten.
De hier links van gelegen voorbereidende Eltheto-school, Riouwstraat 66 (1927), was een langwerpig gebouw met een plat dak. De gevel was tamelijk gesloten met kleine raampjes in nissen op de begane grond, grotere ramen op de eerste verdieping en een geheel gesloten tweede verdieping. De ingang lag links in de gevel, met de naam in zeer mooie smeedijzeren letters (vergelijkbaar met andere ontwerpen van Kruyswijk, onder meer de P. Oosterleeschool). Helemaal links lag het trappenhuis met smalle hoge ramen boven een groot houten kozijn waarvan de korte zijden in een punt uitliepen.
De vormentaal van de tweede Eltheto-school, op het Boniplein (1928) sloot min of meer aan op de voorbereidende school, zij het dat de voorgevel minder gesloten was. Ten eerste was een strook ramen op de tweede verdieping aangebracht en ten tweede had de gevel sowieso meer ramen. De lokalen zullen aan de achterzijde hebben gelegen.
De hier links van gelegen voorbereidende Eltheto-school, Riouwstraat 66 (1927), was een langwerpig gebouw met een plat dak. De gevel was tamelijk gesloten met kleine raampjes in nissen op de begane grond, grotere ramen op de eerste verdieping en een geheel gesloten tweede verdieping. De ingang lag links in de gevel, met de naam in zeer mooie smeedijzeren letters (vergelijkbaar met andere ontwerpen van Kruyswijk, onder meer de P. Oosterleeschool). Helemaal links lag het trappenhuis met smalle hoge ramen boven een groot houten kozijn waarvan de korte zijden in een punt uitliepen.
De vormentaal van de tweede Eltheto-school, op het Boniplein (1928) sloot min of meer aan op de voorbereidende school, zij het dat de voorgevel minder gesloten was. Ten eerste was een strook ramen op de tweede verdieping aangebracht en ten tweede had de gevel sowieso meer ramen. De lokalen zullen aan de achterzijde hebben gelegen.
Bronnen
R. van Beekum, Cornelis Kruyswijk. Amsterdamse School architect (Bussum, 2006).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandBij onderzoek naar de Elthetokerk stuitte ik op deze fraaie scholen van de hand van Kruyswijk. Helaas zijn ze verdwenen, net als het grootste deel van de Amsterdamse School-bebouwing in de Indische Buurt.
Gerelateerde objecten