Details
Naam
Zuidelijk AWV blok, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 19
IntroductieHet hier beschreven bouwblok is onderdeel van één complex, ontworpen door Jop van Epen, dat zeven bouwblokken omvat. Hiervan waren drie bouwblokken voor de Algemene Woningbouwvereniging, drie bouwblokken voor de Bouwverening Rochdale, en één bouwblok dat oorspronkelijk aan Rochdale was toegewezen maar later, als gevolg van financieringsperikelen, aan de ACOB is overgedragen.
AdresAmstelveenseweg 199-213, Willaertstraat 2-64, Pieter Lastmankade 172-207
Postcode(s)1075 XG
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger J. C. van Epen (Architect)
Datum1921 - 1926
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverAlgemene Woningbouw Vereniging (AWV)
Huidige eigenaarStadgenoot
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / appartementen
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectRijksmonument, Blok
Monumentnummer504905 (complex) en 505078 (blok)
AchtergrondDit blok maakt deel uit van een tussen 1921 en 1926 gerealiseerd woningbouwcomplex, waarvan de ontwerpen tussen 1916 en 1920 zijn gemaakt. Het bestaat uit zes bouwblokken met het Bertelmanplein als centrum, naar een ontwerp van J.C. van Epen. De RCE spreekt van ontwerpen in verstrakte Amsterdamse School-stijl, Stissi betitelt ze als “Rationalistische woningwetarchitectuur”.
De drie westelijk gelegen bouwblokken werden gebouwd in opdracht van de Algemene Woningbouw Vereniging AWV; de drie oostelijk gelegen bouwblokken in opdracht van de Coöperatieve Bouwvereniging 'Rochdale' U.A. Een in de jaren 1918-1922 ontworpen en gebouwd U-vormig bouwblok met middenstandswoningen ten oosten hiervan, werd gebouwd in opdracht van de Amsterdamsche Coöperatieve Onderwijzers Bouwvereniging U.A. ACOB. Goed beschouwd hoort het ACOB-gebouw niet bij de rest aangezien de stijl en indeling afwijken. Desondanks vat de RCE de zeven blokken samen als complex 504905 en volgen we op deze site voor het gemak de door de RCE gemaakte indeling in de volgende blokken: 1. ACOB-blok; 2. ZW Rochdale-blok; 3. NO-Rochdale blok; 4. NW Rochdale-blok; 5. Oostelijke AWV-blok; 6. NW AWV-blok; 7. Zuidelijk AWV-blok.
De zeven blokken zijn rijksmonument "vanwege de architectuurhistorische en typologische waarde, alsmede van belang vanwege de stedenbouwkundige waarde als gevarieerde inventieve invulling van een belangrijk gesitueerd door lastig verkaveld bouwterrein in de NW-hoek van het plan Zuid II van H.P. Berlage, met gebruik van gesloten bouwblokken, intieme pleinen en deels gemeenschappelijke binnentuinen. Bovendien van wezenlijk belang in het oeuvre van J.C. van Epen als eerste grootschalig woningbouwproject."
De drie westelijk gelegen bouwblokken werden gebouwd in opdracht van de Algemene Woningbouw Vereniging AWV; de drie oostelijk gelegen bouwblokken in opdracht van de Coöperatieve Bouwvereniging 'Rochdale' U.A. Een in de jaren 1918-1922 ontworpen en gebouwd U-vormig bouwblok met middenstandswoningen ten oosten hiervan, werd gebouwd in opdracht van de Amsterdamsche Coöperatieve Onderwijzers Bouwvereniging U.A. ACOB. Goed beschouwd hoort het ACOB-gebouw niet bij de rest aangezien de stijl en indeling afwijken. Desondanks vat de RCE de zeven blokken samen als complex 504905 en volgen we op deze site voor het gemak de door de RCE gemaakte indeling in de volgende blokken: 1. ACOB-blok; 2. ZW Rochdale-blok; 3. NO-Rochdale blok; 4. NW Rochdale-blok; 5. Oostelijke AWV-blok; 6. NW AWV-blok; 7. Zuidelijk AWV-blok.
De zeven blokken zijn rijksmonument "vanwege de architectuurhistorische en typologische waarde, alsmede van belang vanwege de stedenbouwkundige waarde als gevarieerde inventieve invulling van een belangrijk gesitueerd door lastig verkaveld bouwterrein in de NW-hoek van het plan Zuid II van H.P. Berlage, met gebruik van gesloten bouwblokken, intieme pleinen en deels gemeenschappelijke binnentuinen. Bovendien van wezenlijk belang in het oeuvre van J.C. van Epen als eerste grootschalig woningbouwproject."
BeschrijvingDit zuidelijke AWV-blok, door Van Epen aangeduid als blok C, staat op een trapeziumvormige kavel en wordt begrensd door de Amstelveenseweg, Willaertstraat en Pieter Lastmankade. Het is opgetrokken uit bakstenen en heeft een gemeenschappelijke binnentuin, toegankelijk via een aan de Willaertstraat gelegen rondboogvormige poort, aan de straat afgesloten door een ijzeren hek. Het blok bestaat uit vijf bouwlagen onder platte daken met soms boven de gemeenschappelijke trapportalen een met rode pannen gedekt schuin dakvlak.
De begane grond is uitgevoerd in een donkerder kleur steen. Alle gevelwanden zijn voorzien van op regelmatige afstand van elkaar geplaatste driezijdige - soms overhoeks geplaatste - erkers en steunberen. Herhaaldelijk zijn tussen de erkers vanaf de eerste verdieping omhooglopende, boven het dak uitstekende en soms overhoeks geplaatste steunberen in de gevel opgenomen. Boven sommige entrees, met rechthoekige houten deuren, zijn ver uitstekende luifels geplaatst. De vensters, waarvan sommige door roeden zijn onderverdeeld en sommige voorzien zijn van smalle zijlichten, zijn regelmatig in de gevels geplaatst. De gevels zijn in de erkers voorzien van decoratief metselwerk. Boven de trapportalen decoratief uitgevoerde hijsbalken. Boven de entrees zijn driehoekige glazen lantaarns aangebracht die de hal van daglicht voorzien.
De begane grond is uitgevoerd in een donkerder kleur steen. Alle gevelwanden zijn voorzien van op regelmatige afstand van elkaar geplaatste driezijdige - soms overhoeks geplaatste - erkers en steunberen. Herhaaldelijk zijn tussen de erkers vanaf de eerste verdieping omhooglopende, boven het dak uitstekende en soms overhoeks geplaatste steunberen in de gevel opgenomen. Boven sommige entrees, met rechthoekige houten deuren, zijn ver uitstekende luifels geplaatst. De vensters, waarvan sommige door roeden zijn onderverdeeld en sommige voorzien zijn van smalle zijlichten, zijn regelmatig in de gevels geplaatst. De gevels zijn in de erkers voorzien van decoratief metselwerk. Boven de trapportalen decoratief uitgevoerde hijsbalken. Boven de entrees zijn driehoekige glazen lantaarns aangebracht die de hal van daglicht voorzien.
InterieurBij de hoogbouw zijn zeker vijftien verschillende woningtypes toegepast, alle variërend op het schema: woonkamer, twee of drie slaapkamers, keuken en WC. Bij elke woonkamer hoort een erker en trappenhuizen zijn steeds duidelijk herkenbaar in de gevel door hun afwijkende ramen.
Recente ontwikkelingenHet bouwblok is gerenoveerd in 1983-1986. De woningen worden verhuurd.
Bronnen
Vladimir Stissi, Amsterdam, het mekka van de volkshuisvesting: sociale woningbouw 1909-1942 (Uitgeverij 010, 2007).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandDeze beschrijving is in 2014 aangemaakt door Stadgenoot en door mij in 2018 aangevuld met tekst en foto's.
Gerelateerde objecten