Details
Naam
Hebron, Polanenstraat Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 23
IntroductieKerkgebouw van architect Kruyswijk, verstopt in een huizenblok.
AdresPolanenstraat 181-227
Postcode(s)1013 VV
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Cornelis Kruyswijk (Architect)
Datum1923
OpdrachtgeverHervormde gemeente Hebron
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / publieke voorziening (bijv. school, lees- of vergaderzaal)
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en ruimte(s) met een publieke functie (bijv. school, buurthuis of weggeefwinkel)
Type objectGebouw
AchtergrondDit woongebouw en wijkgebouw van de hervormde gemeente Hebron in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt is gebouwd in 1923 naar ontwerp van architect Cornelis Kruyswijk. In die tijd hadden alle gezindten dergelijke wijkgebouwen. Tegenwoordig is het gebouw de bakermat van de buurtkerk Hebron Amsterdam, onderdeel van de Protestantse Kerk Amsterdam. Enkele bewoners vormen boven de zalen een leefgemeenschap. Interessant is dat Kruyswijk voor particuliere opdrachtgevers in hetzelfde jaar voor de nummers 229-315 een zeer eenvoudig woningblok ontwierp. Niets verraadt hier de hand van de architect, terwijl Kruyswijk voor Hebron een eenvoudige maar tamelijk karakteristieke gevel heeft ontworpen.
BeschrijvingIn de Spaarndammerbuurt schiep Michel de Klerk een paar van zijn mooiste gebouwen. De wilde decoratieve vormen die daarbij aanvankelijk toepassing vonden, bijvoorbeeld bij het Gele Blok en Het Schip, verdwenen toen er minder geld beschikbaar kwam. Zo ontstond de zogenaamde tweede generatie van de Amsterdamse School, waarvan Kruyswijk een belangrijke vertegenwoordiger is. De decoratie domineerde niet langer, maar ordende. Dit is goed te zien aan dit gebouw Hebron. De compositie van de gevel camoufleert de structuur van de woningen erachter bijna volledig. De streng symmetrische gevelpartij bezit een middenpartij met twee torenachtige opbouwen, die boven het platte dak uitsteken. Deze torens waren oorspronkelijk voorzien van vlaggenmasten. Zij markeren de plaats van de twee trappenhuizen, die zijn voorzien van driehoekige raampjes. Lineaire baksteenmotieven versterken de vlakke indruk.
De iets geprononceerde verticale stroken van de trappenhuizen markeren ook de aanwezigheid van het wijkgebouw op de begane grond, dat wordt gekenmerkt door hoge samengestelde kozijnen met glas in rood. Hierboven is in drie gietijzeren delen de naam van het gebouw aangebracht: N.H. GEM “HEBRON” WIJK III. Opvallend aan de gevel zijn verder de twee driehoekige lantaarns aan weerszijden van het wijkgebouw, met daarin gekleurd glas in lood en de naam Hebron. Ook zien we natuurstenen consoles – een variant op de consoles die Kruyswijk aanbracht aan de school aan de Tugelaweg in Amsterdam Transvaalbuurt.
Op de zolderverdieping is sprake van karakteristieke puntkozijnen, zij het dat het om eenvoudige kunststof kopieën van de originelen gaat. Mooiere samengestelde kozijnen vinden we op de begane grond. Tussen de bovenlichten van de voordeuren is een bijzonder object geplaatst dat dient om het hemelwater af te voeren.
De iets geprononceerde verticale stroken van de trappenhuizen markeren ook de aanwezigheid van het wijkgebouw op de begane grond, dat wordt gekenmerkt door hoge samengestelde kozijnen met glas in rood. Hierboven is in drie gietijzeren delen de naam van het gebouw aangebracht: N.H. GEM “HEBRON” WIJK III. Opvallend aan de gevel zijn verder de twee driehoekige lantaarns aan weerszijden van het wijkgebouw, met daarin gekleurd glas in lood en de naam Hebron. Ook zien we natuurstenen consoles – een variant op de consoles die Kruyswijk aanbracht aan de school aan de Tugelaweg in Amsterdam Transvaalbuurt.
Op de zolderverdieping is sprake van karakteristieke puntkozijnen, zij het dat het om eenvoudige kunststof kopieën van de originelen gaat. Mooiere samengestelde kozijnen vinden we op de begane grond. Tussen de bovenlichten van de voordeuren is een bijzonder object geplaatst dat dient om het hemelwater af te voeren.
InterieurDe zaal van het wijkgebouw heeft ramen met glas in lood, zowel aan de straatkant als aan de achterzijde, evenals een ingebouwd orgel.
Recente ontwikkelingenDe gevel ziet er goed onderhouden uit. De kozijnen op de begane grond en die van het wijkgebouw zijn van hout en tonen de oorspronkelijke detaillering. Des te betreurenswaardiger is het daarom dat de kozijnen van de trappenhuizen, de bovenverdiepingen en de zolder van kunststof zijn. Dit doet afbreuk aan het geheel. Ook is het heel jammer dat de vlaggenmasten niet meer aanwezig zijn.
Bronnen
Gerrit Vermeer, Ben Rebel, Vladimir Stissi, Historische gids van Amsterdam. Stadsuitbreidingen 1860-1935 (Uitgeverij Bas Lubberhuizen, 2010).
Gerelateerde objecten