Details
Name
Bataviastraat-Kramatweg, Amsterdam
Number of images: 12
IntroductionKruyswijk ontwierp een blok voor de Bataviastraat in de Indische Buurt in een stijl die sterk op die van Kramer lijkt.
AddressBataviastraat 59-85, Kramatweg 53-55
Postal code(s)1095 ER
PlaceAmsterdam
CountryNederland
Creator Cornelis Kruyswijk (Architect)
Production date1926
Current conditionDeels of volledig gerestaureerd
ClientEltheto II
Current ownerMeerdere particuliere eigenaren
Original usageEtagewoningen / appartementen
Current usageEtagewoningen / appartementen
Object typeGeen beschermde status, Blok
BackgroundKruyswijk was behalve bij de uitbreidingen van Amsterdam West en Zuid ook betrokken bij de grootschalige uitbreiding van Amsterdam Oost, waar een groot deel van de Indische buurt sinds de eeuwwisseling al was bebouwd in speculatiebouw voor arbeiders en lagere ambtenaren. De funderingen waren vaak zo slecht dat veel blokken al na ongeveer zeventig jaar gesloopt moesten worden. Met de blokken die in Amsterdamse School-stijl gebouwd werden zou het niet anders verlopen. Tussen 1910 en 1930 nam het aantal inwoners van de wijk toe van 10.000 tot 50.000 en woningen werden hier letterlijk uit de grond gestampt.
DescriptionUit de foto's van de Amsterdamse School-blokken in de Indische buurt kan worden opgemaakt dat het merendeel er aardig maar niet opzienbarend uit zag. Kruyswijks blok aan de Bataviastraat behoorde ongetwijfeld destijds al tot de meest elegante blokken van de buurt. Het is als een van de weinige behouden gebleven en voorbeeldig gerenoveerd.
Het blok ligt om de hoek van de Insulindeweg, waar tot 1992 ook nog Kruywijks fraaie Elthetokerk was te bewonderen. Wie de architect ervan niet kent, denkt mogelijk aan Kramer en waarschijnlijk niet aan Kruyswijk. Met de rode mansardedaken doet het blok bijvoorbeeld denken aan de blokken die Kramer voor de Paramaribostraat ontwierp, maar hierbij moet wel worden vermeld dat laatstgenoemd ontwerp uit 1929 dateert en dus van later datum is. Tegelijk is het blok in de Bataviastraat ook binnen het oeuvre van Kruyswijk een uitzondering, met name door dat rode pannendak, waar Kruyswijk meestal koos voor rechte gevelbeëindigingen.
De gevel heeft een knik waarin een halfronde cilinder met grote ramen is geplaatst. Deze vormt de overgang tussen de beide geveldelen. Links van de knik zien we een recht stuk gevel van drie etages en een zolderverdieping waarin vierkante raampjes met hijsbalken. De gevelbeëindiging is recht. Rechts van de knik zijn op drie hoog de ramen ondergebracht in een lange horizontale strook, waarboven zich een mansardedak bevindt, gedekt met rode pannen. In het dak bevinden zich dakkapelletjes met hijsbalken. Er zijn nergens portieken, alle voordeuren bevinden zich aan de straat.
De hoek van de Kramatweg is lager, heeft geen zolder en de eerste tot en met de derde verdieping liggen wat terug, met een doorlopend balkon op de eerste verdieping. Dit hoekblok wijkt zodanig af dat het lijkt alsof het er niet bij hoort, hoewel de baksteen, de ramen en de ingangspartijen gelijk zijn aan de rest. Een mooi detail in de gevel wordt gevormd door de ramen. De (van oorsprong) schuiframen hebben een mooie roedeverdeling in de bovenste ramen, die bij de renovatie zijn behouden of terug zijn gebracht. Helaas geeft één eigenaar de voorkeur aan kunststofkozijnen zonder roedeverdeling, wat een merkwaardig effect oplevert.
Het blok ligt om de hoek van de Insulindeweg, waar tot 1992 ook nog Kruywijks fraaie Elthetokerk was te bewonderen. Wie de architect ervan niet kent, denkt mogelijk aan Kramer en waarschijnlijk niet aan Kruyswijk. Met de rode mansardedaken doet het blok bijvoorbeeld denken aan de blokken die Kramer voor de Paramaribostraat ontwierp, maar hierbij moet wel worden vermeld dat laatstgenoemd ontwerp uit 1929 dateert en dus van later datum is. Tegelijk is het blok in de Bataviastraat ook binnen het oeuvre van Kruyswijk een uitzondering, met name door dat rode pannendak, waar Kruyswijk meestal koos voor rechte gevelbeëindigingen.
De gevel heeft een knik waarin een halfronde cilinder met grote ramen is geplaatst. Deze vormt de overgang tussen de beide geveldelen. Links van de knik zien we een recht stuk gevel van drie etages en een zolderverdieping waarin vierkante raampjes met hijsbalken. De gevelbeëindiging is recht. Rechts van de knik zijn op drie hoog de ramen ondergebracht in een lange horizontale strook, waarboven zich een mansardedak bevindt, gedekt met rode pannen. In het dak bevinden zich dakkapelletjes met hijsbalken. Er zijn nergens portieken, alle voordeuren bevinden zich aan de straat.
De hoek van de Kramatweg is lager, heeft geen zolder en de eerste tot en met de derde verdieping liggen wat terug, met een doorlopend balkon op de eerste verdieping. Dit hoekblok wijkt zodanig af dat het lijkt alsof het er niet bij hoort, hoewel de baksteen, de ramen en de ingangspartijen gelijk zijn aan de rest. Een mooi detail in de gevel wordt gevormd door de ramen. De (van oorsprong) schuiframen hebben een mooie roedeverdeling in de bovenste ramen, die bij de renovatie zijn behouden of terug zijn gebracht. Helaas geeft één eigenaar de voorkeur aan kunststofkozijnen zonder roedeverdeling, wat een merkwaardig effect oplevert.
Recent developmentsHet blok maakt deel uit van wat men De Batikblokken noemt en werd in 2008-2009 volledig gerenoveerd. Hierbij is alles vernieuwd tot en met de fundering aan toe. De voorgevel is in oorspronkelijke staat teruggebracht terwijl de achtergevel geheel gemoderniseerd is. Van binnen zijn de woningen volledig nieuw ingericht.
Sources
R. van Beekum, Cornelis Kruyswijk. Amsterdamse School architect (Bussum, 2006).
G. Bolhuis, Atlas Gordel 20-40.
Funda
Submitted by Gert-Jan Lobbes
Professional or personal relationEen fascinerend blok waar opvallend weinig aandacht voor bestaat, mogelijk omdat het zich in een achterafstraat in Oost bevindt. Ik heb dit altijd voor Kramer aangezien en was verbaasd te lezen dat het van Kruyswijk is. Was het een experiment?
Related objects