Details
Naam
Blok Amstelveenseweg-Karperstraat, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 33
IntroductieEen van de twee blokken van Kruyswijk met een geïntegreerde kerkzaal.
AdresAmstelveenseweg 272-306, Karperstraat 1-29, Karperweg 1-11, Pieter Lastmankade 211-233
Postcode(s)1075 XW
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Cornelis Kruyswijk (Architect)
Datum1924 - 1928
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
Opdrachtgever E.M. Stefels
Huidige eigenaarYmere
Oorspronkelijke functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectGeen beschermde status, Blok
AchtergrondArchitect Cornelis Kruyswijk kreeg in 1927 opdracht tot het ontwerpen van woon- en winkelhuizen en een garage op 24 percelen aan de Amstelveenseweg. Opdrachtgevers waren E.M. Stefels en J. van Leeuwen, gevestigd aan het Roelof Hartplein.
Onderdeel van het blok is de gevel van een Wijkgebouw der Vereenigde Doopsgezinde Gemeente aan de Karperweg. Deze gevel is apart ontworpen. Op 10 november 1928 werd de eerste steen gelegd door de zesjarige A.K. Kuiper. Vermoedelijk geldt de steen het deel waar de kerkzaal was ondergebracht, niet het totale blok. In 1930 zou Kruyswijk in de Toministraat in Amsterdam Oost ook een kerkzaal in een woonblok onderbrengen.
Radboud van Beekum schrijft in zijn monografie over Kruyswijk dat Doopsgezinden vanouds op het standpunt stonden dat hun kerken (vermaningen) niet mochten opvallen. Aan die wens kwam Kruyswijk tegemoet. Slechts de bijzondere smeedijzeren belettering bij de ingang aan de Karperweg geeft een indicatie dat in het blok een kerkgebouw ('Wijkgebouw') is gevestigd. De kerkzaal bestaat inmiddels niet meer.
Onderdeel van het blok is de gevel van een Wijkgebouw der Vereenigde Doopsgezinde Gemeente aan de Karperweg. Deze gevel is apart ontworpen. Op 10 november 1928 werd de eerste steen gelegd door de zesjarige A.K. Kuiper. Vermoedelijk geldt de steen het deel waar de kerkzaal was ondergebracht, niet het totale blok. In 1930 zou Kruyswijk in de Toministraat in Amsterdam Oost ook een kerkzaal in een woonblok onderbrengen.
Radboud van Beekum schrijft in zijn monografie over Kruyswijk dat Doopsgezinden vanouds op het standpunt stonden dat hun kerken (vermaningen) niet mochten opvallen. Aan die wens kwam Kruyswijk tegemoet. Slechts de bijzondere smeedijzeren belettering bij de ingang aan de Karperweg geeft een indicatie dat in het blok een kerkgebouw ('Wijkgebouw') is gevestigd. De kerkzaal bestaat inmiddels niet meer.
BeschrijvingHet blok strekt zich met de lange zijden uit over de Amstelveenseweg en de er achter gelegen Karperstraat. De zijkanten liggen aan de Karperweg en de Pieter Lastmankade. Het gaat om een omvangrijk en stoer vormgegeven woningblok, waarin aan de zijde van de Amstelveenseweg ook winkels en horeca zijn gevestigd.
De hoofdgevel aan de Amstelveenseweg bestaat uit drie delen, die gescheiden worden door twee torenachtige vooruitspringende geveldelen waarin grote garagedeuren zijn opgenomen, alsof het om toegangen naar het binnenterrein gaat. Deze torenachtige delen hebben oorspronkelijk een plat dak en een fraai gemetselde dakrand. Helaas ontneemt een forse dakoverstek tegenwoordig het zicht op de dakrand. Verder vallen aan de torenachtige delen fraaie smeedijzeren objecten op, die rusten op een al even fraai vormgegeven kozijn. Ik vermoed dat de smeedijzeren objecten oorspronkelijk als vlaggenmasthouders hebben gediend. Van vlaggen kan tegenwoordig door de dakoverstek geen sprake meer zijn. Aan de Amstelveenseweg is verder sprake van winkels met etalages onder een luifel (gevormd door een balkon op de eerste verdieping). In diepe portieken is sprake van fraai houtwerk van voordeuren en kozijnen.
Hoe de torenachtige delen aan de Amstelveenseweg er oorspronkelijk hebben uitgezien, is nog wel te zien in de Karperstraat. hoewel zij daar niet vooruitspringen maar slechts als accenten links en rechts van de gevel dienen en zelfs iets terugspringen. De Karperstraat heeft duidelijk een woonbestemming: we vinden hier in regelmatige opstelling ingangspartijen met daarboven de voor Kruyswijk karakteristieke uit vijf ramen bestaande erkers, die paarsgewijs aan de gevel zijn aangebracht.
Aan de Karperweg is onder meer het kerkgebouw ondergebracht, met links en rechts van de begane grond ramen een halfronde voordeur, ook weer vaker gebruikt door Kruyswijk (onder meer bij de Apostolische kerk in de Clematisstraat). De gevel aan de Pieter Lastmankade is grotendeels gelijk aan de Karperweg, met uitzondering van de ingang van de kerk op de begane grond. In plaats daarvan vinden we hier de diepe portieken van de Amstelveenseweg. Vermelding verdienen nog de rechthoekige erkers op de hoeken Amstelveenseweg-Karperweg en Amstelveenseweg-Pieter Lastmankade, evenals smeedijzeren versieringen op de balkons.
De hoofdgevel aan de Amstelveenseweg bestaat uit drie delen, die gescheiden worden door twee torenachtige vooruitspringende geveldelen waarin grote garagedeuren zijn opgenomen, alsof het om toegangen naar het binnenterrein gaat. Deze torenachtige delen hebben oorspronkelijk een plat dak en een fraai gemetselde dakrand. Helaas ontneemt een forse dakoverstek tegenwoordig het zicht op de dakrand. Verder vallen aan de torenachtige delen fraaie smeedijzeren objecten op, die rusten op een al even fraai vormgegeven kozijn. Ik vermoed dat de smeedijzeren objecten oorspronkelijk als vlaggenmasthouders hebben gediend. Van vlaggen kan tegenwoordig door de dakoverstek geen sprake meer zijn. Aan de Amstelveenseweg is verder sprake van winkels met etalages onder een luifel (gevormd door een balkon op de eerste verdieping). In diepe portieken is sprake van fraai houtwerk van voordeuren en kozijnen.
Hoe de torenachtige delen aan de Amstelveenseweg er oorspronkelijk hebben uitgezien, is nog wel te zien in de Karperstraat. hoewel zij daar niet vooruitspringen maar slechts als accenten links en rechts van de gevel dienen en zelfs iets terugspringen. De Karperstraat heeft duidelijk een woonbestemming: we vinden hier in regelmatige opstelling ingangspartijen met daarboven de voor Kruyswijk karakteristieke uit vijf ramen bestaande erkers, die paarsgewijs aan de gevel zijn aangebracht.
Aan de Karperweg is onder meer het kerkgebouw ondergebracht, met links en rechts van de begane grond ramen een halfronde voordeur, ook weer vaker gebruikt door Kruyswijk (onder meer bij de Apostolische kerk in de Clematisstraat). De gevel aan de Pieter Lastmankade is grotendeels gelijk aan de Karperweg, met uitzondering van de ingang van de kerk op de begane grond. In plaats daarvan vinden we hier de diepe portieken van de Amstelveenseweg. Vermelding verdienen nog de rechthoekige erkers op de hoeken Amstelveenseweg-Karperweg en Amstelveenseweg-Pieter Lastmankade, evenals smeedijzeren versieringen op de balkons.
InterieurDe kerkzaal is nog tot in de jaren 80 in gebruik geweest. In 2014 is Karperweg 5 (hs), waar de kerkzaal zat, verkocht als woonappartement. Op de begane grond is nu een kinderopvang gevestigd. Het orgel(tje) is na omzwervingen in een kerk in Debrecen in Hongarije terecht gekomen.
Recente ontwikkelingenHet blok, eigendom van Ymere, kreeg in 2016 negatieve bekendheid toen er een afgehakt hoofd op de stoep van de aan de Amstelveenseweg gevestigde shishalounge werd gevonden. Helaas is dit misschien illustratief voor de staat waarin de zijde aan de Amstelveenseweg zich bevindt, met veel leegstaande winkels. In tegenstelling tot de gevels aan de Karperstraat en de Pieter Lastmankade, die voorbeeldig zijn gerenoveerd, biedt de gevel aan de Amstelveenseweg een rommelige en enigszins troosteloze aanblik ondanks de fraaie details. Voeg daarbij de ongelukkige dakoverstek op de torenachtige uitbouwen en het is duidelijk dat dit blok met zijn mooie Amsterdamse School-details beter verdient. Elders in de stad besteedt Ymere veel aandacht aan de renovatie van blokken (zie Vrijheidslaan De Klerk), dus er is hoop.
Bronnen
Radboud van Beekum, Cornelis Kruyswijk. Amsterdamse School architect (Baarn, 2006).
G. Bolhuis, Atlas Gordel 20-40 (Amsterdam 2000).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandDe rommelige aanblik van de gevel aan de Amstelveenseweg maakte altijd dat ik er snel langs fietste. Nu ik eens stil heb gestaan en foto's heb gemaakt, heb ik de mooie details van dit blok ontdekt. Het is te hopen dat de gevel aan de Amstelveenseweg onder handen genomen wordt en dat er een zinnige bestemming voor de leegstaande winkels en bedrijfsruimtes komt.
Gerelateerde objecten