Details
Naam
Hoekblokken (v.m.) Insulindeweg-Molukkenstraat, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 20
IntroductieEen van de vele slachtoffers van de sloopwoede die de Indische buurt de vorige eeuw trof. Gelukkig hebben we de foto's nog...
AdresInsulindeweg 119-145
Postcode(s)1095 CV
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Joan van der Meij (Architect)
Gerrit Jan Rutgers (Architect)
Gerrit Jan Rutgers (Architect)
Datum1925 - 1925
Huidige staatGesloopt
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Type objectBlok
AchtergrondSamen met de zgn Billen van Wijdeveld op de hoek van de Celebesstraat en de Insulindeweg behoorden deze vier grote hoekblokken gedurende hun relatief korte bestaan ongetwijfeld tot de meest markante panden in de Amsterdamse Indische Buurt.
Wie was de architect? Het Stadsarchief vermeldt Joan van der Meij bij tenminste één foto. Dit is op basis van de vormentaal ook waarschijnlijk. De blokken vertonen overeenkomsten met de panden die Van der Meij samen met Franswa ontwierp voor het Hoofddorpplein. Michiel Kruidenier, biograaf van Van der Meij, heeft deze toeschrijving overgenomen. Echter, in 1927 wijdde Het Bouwbedrijf een aantal artikelen aan de Indische Buurt. Auteur is ir Tjaden, directeur vh Bouw - en Woningtoezicht te Amsterdam. Hierin wordt G.J. Rutgers als architect genoemd! Op basis van de vormentaal is het onwaarschijnlijk dat Rutgers de gebouwen heeft ontworpen. Toch moeten we aan ir. Tjaden wel kennis van zaken toedichten. Het is ook niet zo dat Tjaden geen aandacht wil besteden aan Van der Meij. Diens blok verderop aan de Insulindeweg (Semarangstraat-Soembawastraat) wordt namelijk ook besproken en afgebeeld en daar wordt Van der Meij gewoon genoemd. Kruidenier wijst in dit verband op de mogelijkheid dat Van der Meij, die in geldnood zat, de ontwerpen aan Rutgers heeft verkocht. Echter, bewijzen zijn er niet.
In het midden van de jaren zeventig werd een begin gemaakt met sloop van de vier hoekpanden. Net als 80% van de Indische buurt zouden zij plaats maken voor nieuwbouw. Getuige foto’s verliep de sloop van het noordoostelijke pand in fasen, werd het niet in één keer afgebroken. Het lijkt er zelfs op dat de sloop drie jaar duurde. In 1982 was het geheel vervangen door nieuwbouw. De noordwestelijke en zuidwestelijke panden stonden er op dat moment nog. De sloop van het complex van Wijdeveld veroorzaakte nogal wat ophef, maar over de sloop van deze stijlvolle panden heb ik niets kunnen vinden. Dat is merkwaardig, want op de foto's af te gaan betrof het panden die, hoewel tegenwoordig totaal vergeten, tot de imposantste scheppingen van Van der Meij hebben behoord en überhaupt een belangrijke plaats in de Amsterdamse School-canon verdienen.
Wie was de architect? Het Stadsarchief vermeldt Joan van der Meij bij tenminste één foto. Dit is op basis van de vormentaal ook waarschijnlijk. De blokken vertonen overeenkomsten met de panden die Van der Meij samen met Franswa ontwierp voor het Hoofddorpplein. Michiel Kruidenier, biograaf van Van der Meij, heeft deze toeschrijving overgenomen. Echter, in 1927 wijdde Het Bouwbedrijf een aantal artikelen aan de Indische Buurt. Auteur is ir Tjaden, directeur vh Bouw - en Woningtoezicht te Amsterdam. Hierin wordt G.J. Rutgers als architect genoemd! Op basis van de vormentaal is het onwaarschijnlijk dat Rutgers de gebouwen heeft ontworpen. Toch moeten we aan ir. Tjaden wel kennis van zaken toedichten. Het is ook niet zo dat Tjaden geen aandacht wil besteden aan Van der Meij. Diens blok verderop aan de Insulindeweg (Semarangstraat-Soembawastraat) wordt namelijk ook besproken en afgebeeld en daar wordt Van der Meij gewoon genoemd. Kruidenier wijst in dit verband op de mogelijkheid dat Van der Meij, die in geldnood zat, de ontwerpen aan Rutgers heeft verkocht. Echter, bewijzen zijn er niet.
In het midden van de jaren zeventig werd een begin gemaakt met sloop van de vier hoekpanden. Net als 80% van de Indische buurt zouden zij plaats maken voor nieuwbouw. Getuige foto’s verliep de sloop van het noordoostelijke pand in fasen, werd het niet in één keer afgebroken. Het lijkt er zelfs op dat de sloop drie jaar duurde. In 1982 was het geheel vervangen door nieuwbouw. De noordwestelijke en zuidwestelijke panden stonden er op dat moment nog. De sloop van het complex van Wijdeveld veroorzaakte nogal wat ophef, maar over de sloop van deze stijlvolle panden heb ik niets kunnen vinden. Dat is merkwaardig, want op de foto's af te gaan betrof het panden die, hoewel tegenwoordig totaal vergeten, tot de imposantste scheppingen van Van der Meij hebben behoord en überhaupt een belangrijke plaats in de Amsterdamse School-canon verdienen.
BeschrijvingVanwege de stand van de zon zien we op foto's meestal alleen de twee noordelijke panden. Het ging echter om min of meer identieke blokken aan alle vier de zijden van het kruispunt Insulindeweg-Molukkenstraat. Zij waren voorzien van massieve, bakstenen hoekerkers. Op de begane grond waren winkels met hoge puien gevestigd. De eerste verdieping had deels een langs de gevel lopend balkon. Opvallend zijn de bovenste delen van de hoeken aan het kruispunt, met kleine vensters als kraaiennesten boven de hoekerkers, evenals de enorme steenmassa van de zolderverdieping. Deze zolderverdieping had opvallend mooi metselwerk. In tegenstelling tot wat meestal gebruikelijk was ontbraken zolderraampjes, wat de bovenkant een massief aanzien geeft.
InterieurDankzij Het Bouwbedrijf weten we dat het ging om blokken met wat grotere middenstandswoningen in een wijk waarin over het algemeen voor de arbeiders werd gebouwd. Plattegronden zijn bij de foto's afgedrukt. Op de begane grond was sprake van een winkel met woning. De woning had drie slaapkamers, die gedeeltelijk in de entresol waren ondergebracht. De bovengelegen woningen (9 meter breed, standaard was circa 6 meter) boden aan de voorzijde een woonkamer met naastgelegen slaapkamer en aan de achterzijde drie kleinere slaapkamers en een keuken. Twee van de slaapkamers en de keuken boden toegang tot de veranda. Op de zolderverdieping was plaats voor drie bergruimtes. "Deze woningen zijn voorzien van een centrale verwarming, gebouwd door den bouwer Adolf Bruinsma" (Het Bouwbedrijf 10 juni 1927, blz 273).
Bronnen
M. Kruidenier en P. Smeets, Joan Melchior van der Meij, architect. Pionier van de Amsterdamse School (Rotterdam, 2014).
Ir. M.E.H. Tjaden, 'De groei van Amsterdam-Oost ("Indische Buurt")'. In: Het Bouwbedrijf, 10 juni 1927
Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandHoofdwerken van de Amsterdamse School, schijnbaar geruisloos verdwenen. Natuurlijk, de Indische Buurt leed onder enorme verzakkingen en huizen waren verkrot. Maar waren zelfs deze beeldbepalende gebouwen niet te redden?
Gerelateerde objecten