Details
Naam
Gerrit Jan Rutgers
Aantal afbeeldingen: 4
IntroductieGerrit Jan Rutgers was een zeer productieve architect van de Amsterdamse School, die laat in zijn carrière zou uitgroeien tot een leidend figuur van de ‘tweede generatie’ en die vanaf 1925 tot aan de oorlog duurde. Verreweg het bekendste gebouw dat Rutgers ontwierp was het Carlton hotel aan de Vijzelstraat. Daarnaast was hij verantwoordelijk voor de uitbreiding van het American. Voor veel Amsterdammers zal ook het woningbouwblok aan het Roelof Hartplein, waar tegenwoordig café Wildschut is gevestigd ook bekend zijn.
NaamGerrit Jan Rutgers
GeborenEllecom 16-11-1877
GestorvenAmsterdam 24-02-1962
Beroep(en)Architect, Meubelontwerper
BiografieJeugd, opleiding en vroege carrière
Gerrit Jan Rutgers werd geboren op 16 november 1877 in Ellecom als zoon van een gelijknamige timmerman, die hem al op vroege leeftijd de praktijk van het bouwen leerde. Vanaf zijn zeventiende ontwierpen en bouwden zij samen woonhuizen. Na al op jonge leeftijd een indrukwekkende carrière te hebben opgebouwd in zijn geboortedorp, vertrok Rutgers in 1907 naar Amsterdam. Rutgers werkte hier een aantal jaren voor Willem Kromhout, maar via een positie als redactielid bij Architectura et Amicitia raakte hij bevriend met Jacques Roosing jr. en samen begonnen zij in 1911 een bureau. De twee architecten maakten faam als jonge en ambitieuze architecten met het bouwen van enkele villa’s en landhuizen voor de elite. Ook ontwierpen zij een eerste woningbouwblokje voor arbeiders met postkantoor aan het Spreeuwenpark in de nieuwe uitbreidingswijk boven ’t IJ. Nog zoekende naar een eigen stijl volgden zij in eerste instantie de functionele en constructieve beginselen van Berlage.
Publieke Werken
Toen de Eerste Wereldoorlog begon viel het bouwen zo goed als stil. Het bureau met Roosing viel uit elkaar en Rutgers die een oog had voor het vinden van werk begon aan een aanstelling bij Publieke Werken. Deze recent opgerichte afdeling voor de gebouwen voor alle gemeentelijke diensten had nog volop werk tijdens de oorlog. Hier kwam Rutgers in aanraking met een aantal jonge Amsterdamse architecten die bezig waren met het ontwikkelen van een nieuwe stijl. Onder leiding van Allard Hulshoff ontwikkelde Publieke Werken zich als de broedplaats van de Amsterdamse School. Architecten als Joan van der Meij, Piet Kramer, Arend Jan Westerman en Pieter Marnette beïnvloedden elkaar en zij bouwden gezamenlijk de eerste gebouwen van deze nieuwe beweging. Ook Rutgers laat zich verleiden tot deze romantische en moderne bouwstijl en zijn ontwerpen krijgen steeds meer eigenschappen als rondingen en sierlijke details in metsel- en smeedijzerwerk.
Verder als zelfstandig architect
Na de oorlog in 1919 gaat Rutgers zelfstandig verder. Roosing is inmiddels volledig uit zicht verdwenen, maar voor Rutgers begint hier zijn meest productieve periode. Hoewel hij in de periode tussen 1919 en 1925 vele typische Amsterdamse School-gebouwen ontwerp, zou Rutgers zich langzaam afkeren van de beweging die in zijn ogen niet voldoende op rede is gebaseerd en daarom snel uit de mode raakt. Zijn architectuur moet het steeds meer hebben van veel beeldhouwwerk, subtiele details in smeedijzerwerk, metselwerk en natuursteen. Veel van zijn gebouwen tonen sterk uitgewerkte (hoek-)composities, zoals op de hoek Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat. Een ander vaak voorkomende versiering zijn elkaar afwisselende banden van rood metselwerk en natuursteen als basement.
Een ander verschil met de bekendere architecten is dat Rutgers nooit bouwt voor woningbouwverenigingen. Rutgers’ opdrachtgevers blijven particulieren en bouwondernemers. Zo bouwt hij veel woningbouwblokken en villa’s in de nieuwe rijke buurten rondom de Lairessestraat en Beethovenstraat, middenstandswoningen in Plan West. Zo nu en dan bouwt Rutgers ook arbeiderswoningen, zoals in de Spaarndammerbuurt en Noord, maar dit zal nooit voor woningbouwcorporaties zijn.
Hotels
In 1922 komt voor Rutgers zijn belangrijkste opdracht van zijn carrière. Na het winnen van een prijsvraag mag hij het ontwerp aanleveren voor een nieuw hotel aan de onlangs verbrede Vijzelstraat. Met de Olympische Spelen van 1928 in het zicht ziet een ondernemer een kans in het bouwen van het Grand Hotel Centraal, het grootste hotel van de stad op één van de drukste locaties. Ondanks dat dit project voortvarend van start gaat blijkt het uiteindelijk een fiasco. Allereerst blijken de drie verdiepingen diepe kelders van het gebouw veel meer te kosten dan aanvankelijk begroot. Vervolgens wordt Rutgers om de haverklap gevraagd de plannen te wijzigen. In eerste instantie hadden de opdrachtgevers slechts de helft van het volledige kavel aangekocht. In de loop der tijd hadden zij steeds de hand weten te leggen op aanliggende percelen, die bij het ontwerp werden gevoegd. Keer op keer wordt Rutgers gevraagd om het ontwerp aan te passen aan de nieuwe situatie.
In 1927 begint de bouw van het hotel te haperen. Ondanks een stroom positieve berichten over de opleveringsdatum, blijkt in februari 1928 dat de ondernemers de situatie al een jaar veel rooskleuriger hebben doen overkomen dan de werkelijkheid. Het bedrijf achter het gebouw gaat failliet en het wordt duidelijk dat het gebouw niet op tijd afkomt voor de spelen. De kranten spreken schande van de situatie. Een nieuw Engels consortium koopt het half voltooide gebouw op een veiling voor een habbekrats en in mei 1929 wordt het gebouw dan eindelijk onder een nieuwe naam geopend. Het hotel Carlton opent uiteindelijk ruim een half jaar te laat haar deuren.
Ondanks dat het Carlton Hotel geen succesverhaal bleek, zou Rutgers toch uitgroeien tot de meest invloedrijke architect op het gebied van hotelbouw. Tussen 1926 en 1929 bouwt hij een uitbreiding voor het hotel American aan het Leidseplein. Ook het inmiddels befaamde café is van zijn hand. Met de opdracht voor restauratie van het interieur van het Amstel Hotel heeft hij zo de drie grootste hotels van de stad onder zijn hoede.
Tweede Wereldoorlog
Rutgers’ bureau bereikt ondanks het hotel zijn hoogtepunt tussen 1927 en 1930 als hij gemiddeld 15 projecten per jaar voltooit. Hierna zakt de productiviteit van het bureau iets terug naar ongeveer vijf projecten per jaar, maar het komt tot een volledige stop in de oorlog. Een algehele bouwstop houdt Nederland van het produceren van nieuwe bouwprojecten af. Na de oorlog is er slechts behoefte aan goedkope en contemporaine strokenbouw zonder opsmuk.
Aan het einde van zijn carrière krijgt Rutgers nog een zeer eervolle opdracht. De in de oorlog omgekomen architect Blaauw heeft nooit zijn meesterwerk kunnen afmaken. Het complex ruime appartementen aan het Minervaplein mist nog vijf van de acht wanden die het plein afmaken. Samen met architecten Göbel en Berghoef wordt Rutgers in 1957 geselecteerd om de begeleiding van de voltooiing van de plannen te voeren naar het oorspronkelijke ontwerp van Blaauw. Ondanks dat de panden wat betreft uiterlijk zo goed als gelijk zijn, worden de interieurs flink gemoderniseerd. Zo kregen deze appartementen liften, een andere indeling en modernere materialen. Rutgers overlijdt in 1962 op 75 jarige leeftijd.
Typering
Wat Rutgers typeert is vooral zijn enorme productie. Hij bouwde ongeveer 150 projecten in Amsterdam en 7000 woningen gedurende zijn carrière. Dankzij zijn affiniteit met de markt lukte het Rutgers om veel zorg te besteden aan de uiteindelijke gebruiker. Zijn werk staat bol van de sierlijke details, maar ook van de romantische plekken als uitbouwen, erkers en balkons.
Gerrit Jan Rutgers werd geboren op 16 november 1877 in Ellecom als zoon van een gelijknamige timmerman, die hem al op vroege leeftijd de praktijk van het bouwen leerde. Vanaf zijn zeventiende ontwierpen en bouwden zij samen woonhuizen. Na al op jonge leeftijd een indrukwekkende carrière te hebben opgebouwd in zijn geboortedorp, vertrok Rutgers in 1907 naar Amsterdam. Rutgers werkte hier een aantal jaren voor Willem Kromhout, maar via een positie als redactielid bij Architectura et Amicitia raakte hij bevriend met Jacques Roosing jr. en samen begonnen zij in 1911 een bureau. De twee architecten maakten faam als jonge en ambitieuze architecten met het bouwen van enkele villa’s en landhuizen voor de elite. Ook ontwierpen zij een eerste woningbouwblokje voor arbeiders met postkantoor aan het Spreeuwenpark in de nieuwe uitbreidingswijk boven ’t IJ. Nog zoekende naar een eigen stijl volgden zij in eerste instantie de functionele en constructieve beginselen van Berlage.
Publieke Werken
Toen de Eerste Wereldoorlog begon viel het bouwen zo goed als stil. Het bureau met Roosing viel uit elkaar en Rutgers die een oog had voor het vinden van werk begon aan een aanstelling bij Publieke Werken. Deze recent opgerichte afdeling voor de gebouwen voor alle gemeentelijke diensten had nog volop werk tijdens de oorlog. Hier kwam Rutgers in aanraking met een aantal jonge Amsterdamse architecten die bezig waren met het ontwikkelen van een nieuwe stijl. Onder leiding van Allard Hulshoff ontwikkelde Publieke Werken zich als de broedplaats van de Amsterdamse School. Architecten als Joan van der Meij, Piet Kramer, Arend Jan Westerman en Pieter Marnette beïnvloedden elkaar en zij bouwden gezamenlijk de eerste gebouwen van deze nieuwe beweging. Ook Rutgers laat zich verleiden tot deze romantische en moderne bouwstijl en zijn ontwerpen krijgen steeds meer eigenschappen als rondingen en sierlijke details in metsel- en smeedijzerwerk.
Verder als zelfstandig architect
Na de oorlog in 1919 gaat Rutgers zelfstandig verder. Roosing is inmiddels volledig uit zicht verdwenen, maar voor Rutgers begint hier zijn meest productieve periode. Hoewel hij in de periode tussen 1919 en 1925 vele typische Amsterdamse School-gebouwen ontwerp, zou Rutgers zich langzaam afkeren van de beweging die in zijn ogen niet voldoende op rede is gebaseerd en daarom snel uit de mode raakt. Zijn architectuur moet het steeds meer hebben van veel beeldhouwwerk, subtiele details in smeedijzerwerk, metselwerk en natuursteen. Veel van zijn gebouwen tonen sterk uitgewerkte (hoek-)composities, zoals op de hoek Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat. Een ander vaak voorkomende versiering zijn elkaar afwisselende banden van rood metselwerk en natuursteen als basement.
Een ander verschil met de bekendere architecten is dat Rutgers nooit bouwt voor woningbouwverenigingen. Rutgers’ opdrachtgevers blijven particulieren en bouwondernemers. Zo bouwt hij veel woningbouwblokken en villa’s in de nieuwe rijke buurten rondom de Lairessestraat en Beethovenstraat, middenstandswoningen in Plan West. Zo nu en dan bouwt Rutgers ook arbeiderswoningen, zoals in de Spaarndammerbuurt en Noord, maar dit zal nooit voor woningbouwcorporaties zijn.
Hotels
In 1922 komt voor Rutgers zijn belangrijkste opdracht van zijn carrière. Na het winnen van een prijsvraag mag hij het ontwerp aanleveren voor een nieuw hotel aan de onlangs verbrede Vijzelstraat. Met de Olympische Spelen van 1928 in het zicht ziet een ondernemer een kans in het bouwen van het Grand Hotel Centraal, het grootste hotel van de stad op één van de drukste locaties. Ondanks dat dit project voortvarend van start gaat blijkt het uiteindelijk een fiasco. Allereerst blijken de drie verdiepingen diepe kelders van het gebouw veel meer te kosten dan aanvankelijk begroot. Vervolgens wordt Rutgers om de haverklap gevraagd de plannen te wijzigen. In eerste instantie hadden de opdrachtgevers slechts de helft van het volledige kavel aangekocht. In de loop der tijd hadden zij steeds de hand weten te leggen op aanliggende percelen, die bij het ontwerp werden gevoegd. Keer op keer wordt Rutgers gevraagd om het ontwerp aan te passen aan de nieuwe situatie.
In 1927 begint de bouw van het hotel te haperen. Ondanks een stroom positieve berichten over de opleveringsdatum, blijkt in februari 1928 dat de ondernemers de situatie al een jaar veel rooskleuriger hebben doen overkomen dan de werkelijkheid. Het bedrijf achter het gebouw gaat failliet en het wordt duidelijk dat het gebouw niet op tijd afkomt voor de spelen. De kranten spreken schande van de situatie. Een nieuw Engels consortium koopt het half voltooide gebouw op een veiling voor een habbekrats en in mei 1929 wordt het gebouw dan eindelijk onder een nieuwe naam geopend. Het hotel Carlton opent uiteindelijk ruim een half jaar te laat haar deuren.
Ondanks dat het Carlton Hotel geen succesverhaal bleek, zou Rutgers toch uitgroeien tot de meest invloedrijke architect op het gebied van hotelbouw. Tussen 1926 en 1929 bouwt hij een uitbreiding voor het hotel American aan het Leidseplein. Ook het inmiddels befaamde café is van zijn hand. Met de opdracht voor restauratie van het interieur van het Amstel Hotel heeft hij zo de drie grootste hotels van de stad onder zijn hoede.
Tweede Wereldoorlog
Rutgers’ bureau bereikt ondanks het hotel zijn hoogtepunt tussen 1927 en 1930 als hij gemiddeld 15 projecten per jaar voltooit. Hierna zakt de productiviteit van het bureau iets terug naar ongeveer vijf projecten per jaar, maar het komt tot een volledige stop in de oorlog. Een algehele bouwstop houdt Nederland van het produceren van nieuwe bouwprojecten af. Na de oorlog is er slechts behoefte aan goedkope en contemporaine strokenbouw zonder opsmuk.
Aan het einde van zijn carrière krijgt Rutgers nog een zeer eervolle opdracht. De in de oorlog omgekomen architect Blaauw heeft nooit zijn meesterwerk kunnen afmaken. Het complex ruime appartementen aan het Minervaplein mist nog vijf van de acht wanden die het plein afmaken. Samen met architecten Göbel en Berghoef wordt Rutgers in 1957 geselecteerd om de begeleiding van de voltooiing van de plannen te voeren naar het oorspronkelijke ontwerp van Blaauw. Ondanks dat de panden wat betreft uiterlijk zo goed als gelijk zijn, worden de interieurs flink gemoderniseerd. Zo kregen deze appartementen liften, een andere indeling en modernere materialen. Rutgers overlijdt in 1962 op 75 jarige leeftijd.
Typering
Wat Rutgers typeert is vooral zijn enorme productie. Hij bouwde ongeveer 150 projecten in Amsterdam en 7000 woningen gedurende zijn carrière. Dankzij zijn affiniteit met de markt lukte het Rutgers om veel zorg te besteden aan de uiteindelijke gebruiker. Zijn werk staat bol van de sierlijke details, maar ook van de romantische plekken als uitbouwen, erkers en balkons.
Gerelateerde personen
Gerelateerde objecten