Details
Naam
Willem de Zwijgerschool (vm), Amsterdam
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 34
IntroductieDe Nederlands Hervormde Willem de Zwijgerschool voor lager onderwijs was de eerste door Kruyswijk in Amsterdam ontworpen school, om precies te zijn in de Transvaalburt.
AdresTugelaweg 85
Postcode(s)1091 VN
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Cornelis Kruyswijk (Architect)
Theo van Reijn (Kunstenaar)
Theo van Reijn (Kunstenaar)
Datum1923
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
Huidige eigenaarStichting Urban Resort
Oorspronkelijke functieLagere School
Huidige functieAtelier / Werkplaats
Type objectGeen beschermde status, Gebouw
AchtergrondDe school maakte deel uit van een ensemble van een lagere school aan de Tugelaweg en een kleuterschool aan de President Brandstraat. De lagere school kreeg de naam Willem de Zwijgerschool en kwam in 1923 gereed; de school voor 'voorbereidend onderwijs' werd in 1928 in gebruik genomen. Dat laatste gebouw heeft inmiddels plaats gemaakt voor een huizenblok. Het omringende woningenblok werd ook door Kruyswijk ontworpen maar is inmiddels eveneens vervangen door nieuwbouw. Het oorspronkelijk open uitzicht vanuit de school naar het zuidwesten verdween in de jaren dertig door de aanleg van de spoordijk tussen het Muiderpoortstation en het Amstelstation. De school is later omgedoopt in GLO-school Aldegonde.
BeschrijvingDe in roodbruine baksteen opgetrokken school heeft een symmetrisch opgetrokken gevel met een middendeel en twee zijrisalieten. Hierin zijn de trappenhuizen ondergebracht. De grafische compositie van de gevel wordt geaccentueerd door een blauwpaarse bakstenen plint en de toepassing van zandstenen waterlijsten. De entreepartij is gelegen onder een rondboog. Aan de zijriesalieten zijn bijzondere sculptuurachtige elementen aangebracht. De uitkragende gemetselde bovenzijden van de risalieten worden aan weerszijden bekroond met tufstenen sculpturen van Theo van Reijn, tegenwoordig deels sterk verweerd. Het ene paar stelt onontwikkeldheid en bewustwording voor, het andere begrip en weten.
InterieurIn het gebouw geven alleen de tegelvloeren, de (sterk uitgesleten) traptreden en de leuningen nog een idee van het vroegere interieur. De trappen hebben hoekige borstweringen die doen denken aan die in de voormalige Aeneas Mackayschool, de voormalige Bugenhagenschool en de voormalige P. Oosterleeschool, eveneens van de hand van Krusywijk en alle op deze website beschreven. Echter, waar in de laatst genoemde scholen nog sprake is van bekleding van de borstwering met hoogglans tegeltjes in verschillende kleuren resten in de school aan de Tugelaweg nog slechts sporen van zwarte tegeltjes en hier en daar nog een zwart lintje langs de wanden, dat overigens vrijwel overal wit is gesausd.
Recente ontwikkelingenOnder de naam Tugela85 vestigde zich hier in 2009 een collectief van 15 kunstenaars en cultureel-maatschappelijk ondernemers. Het gebouw was al jaren niet meer als school in gebruik. Het stadsdeel had als eigenaar nog geen keuze gemaakt en beslissing genomen over de toekomst van het pand. Moest het gebouw verkocht worden, gerenoveerd en herbestemd, of afgebroken en vervangen door een gebouw met een andere (maatschappelijke) functie? Verhuur van het pand, of delen van het gebouw via tijdelijke huurcontracten aan kunstenaars of maatschappelijke partijen in het stadsdeel bood het stadsdeel de ruimte het besluit hierover uit te stellen en een deel van de lopende kosten te dekken. Duidelijk was dat het sterk verwaarloosde schoolgebouw nooit meer in zijn originele functie gebruikt zou (kunnen) worden. Stichting Urban Resort, de grootste broedplaatsexploitant in Amsterdam, werd in 2014 de eigenaar van Tugela85. Het pand was eigendom van het stadsdeel. Het pand is de uitvalsbasis voor veel culturele activiteiten in de Transvaalbuurt en omgeving, zoals theatervoorstellingen op de pleinen, mobiele buurttuinen, lichtvoorstellingen en veel meer. De groep kunstenaars in het pand zijn nu huurder van Urban Resort.
Bronnen
R. van Beekum, Cornelis Kruyswijk. Amsterdamse School Architect (Bussum, 2006)
Links
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandDeze school ligt tegenover de spoordijk en behalve met de trein kom je er niet snel langs. Bij nader bekijken geeft de wat gesloten gevel zijn geheimen prijs. Mooi dat het behouden kon blijven door het een nieuwe bestemming te geven.
Gerelateerde objecten