Details
Naam
J.J. van Noortschool (vm), Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 23
IntroductieAan de Prinsengracht staat een lagere school die is ontworpen door Kruyswijk, met beeldhouwwerk van Theo van Reijn.
AdresPrinsengracht 400-406
Postcode(s)1016 JB
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Cornelis Kruyswijk (Architect)
Theo van Reijn (Kunstenaar)
Theo van Reijn (Kunstenaar)
Datum1924 - 1925
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverNed. Hervormde Gemeente
Oorspronkelijke functieLagere School
Huidige functieHoger Onderwijsgebouw
Type objectGemeentelijk monument, Gebouw
AchtergrondDit is de derde school van de hand van Kruyswijk in Amsterdam, gebouwd als J.J. van Noortschool, een Ned. Hervormde school voor gewoon en uitgebreid lager onderwijs. Er waren zeven lokalen voor het gewoon l.o. en drie voor het (m.)u.l.o., alsmede een gymnastieklokaal, berekend op maximaal 426 leerlingen.
Van Noort (1854-1922) was een populaire Nederlands-Hervormde predikant te Amsterdam. Hij was ook voorzitter van de Christelijke Burgerschool der Ned. Hervormde Gemeente, de voorloper van de school die in 1925 gebouwd zou worden en die na zijn dood zijn naam zou dragen.
Op 15 november 1923 richtte de Commissie tot bestuur der scholen van de Ned. Hervormde Gemeente een aanvraag tot de gemeenteraad voor de bouw van een nieuwe school ter vervanging van het bestaande pand, dat als "geheel ongeschikt" werd betiteld. De kosten voor het nieuwe pand werden geraamd op 110.000 gulden. In 1924 werd het oude gebouw gesloopt, de bouwwerkzaamheden begonnen en op zaterdag 3 oktober 1925 kon het nieuwe gebouw geopend worden.
Van Noort (1854-1922) was een populaire Nederlands-Hervormde predikant te Amsterdam. Hij was ook voorzitter van de Christelijke Burgerschool der Ned. Hervormde Gemeente, de voorloper van de school die in 1925 gebouwd zou worden en die na zijn dood zijn naam zou dragen.
Op 15 november 1923 richtte de Commissie tot bestuur der scholen van de Ned. Hervormde Gemeente een aanvraag tot de gemeenteraad voor de bouw van een nieuwe school ter vervanging van het bestaande pand, dat als "geheel ongeschikt" werd betiteld. De kosten voor het nieuwe pand werden geraamd op 110.000 gulden. In 1924 werd het oude gebouw gesloopt, de bouwwerkzaamheden begonnen en op zaterdag 3 oktober 1925 kon het nieuwe gebouw geopend worden.
BeschrijvingDit gebouw staat op een zeer mooie plaats aan de Prinsengracht, namelijk in een kromming tussen de Leidsegracht en de Passeedersgracht. Het is vooral vanaf de brug over de Prinsengracht bij de Leidsegracht een gebouw dat je niet kan missen, ook al omdat dit Amsterdamse School-gebouw opvalt tussen de overige gevels, die over het algemeen van eerder datum zijn. Dit komt vooral door het materiaal (van oorsprong gele baksteen, tegenwoordig nogal bruin) en de detaillering. Toch voegt het zich, zoals Van Beekum opmerkt, naadloos in de grachtenwand, "dit in tegenspraak met de wel vaker geuite veronderstelling dat Amsterdamse School architectuur zich weinig aan de historische omgeving gelegen zou laten liggen". (Van Beekum, blz. 27).
We zien heel veel Amsterdamse School-details: het metselwerk met rondingen afgewisseld door rechte lijnen, de diepliggende voegen die sterk bijdragen tot de plastiek van de gevel, de granieten bekleding van de begane grond waarin diepe horizontale lijnen zijn aangebracht, het kunstige smeedwerk met de naam van de school boven de entree (tegenwoordig mist één van de twee J's) en de vlaggenmast daarboven, de zeer gedetailleerde kozijnen (waarin zeer bescheiden glas in lood), het cilindervormige centrum van de gevel, evenals het platte einde van de gevel.
Opvallend zijn natuurlijk de twee zeer plastische koppen links en rechts van de ingang, van de hand van Theo van Reijn. De ene kop heeft de ogen dicht, de andere heeft ze open. Door onderwijs worden ogen en geest geopend, is de boodschap. Aan de uiteinden zien we nog twee werkjes van Van Reijn; beide tonen (in spiegelbeeld) een vogel die opvliegt naar de zon. Een soortgelijk beeldhouwwerkje vinden we aan de P. Oosterleeschool, maar daar gaat het om een eend die naar de zon vliegt.
We zien heel veel Amsterdamse School-details: het metselwerk met rondingen afgewisseld door rechte lijnen, de diepliggende voegen die sterk bijdragen tot de plastiek van de gevel, de granieten bekleding van de begane grond waarin diepe horizontale lijnen zijn aangebracht, het kunstige smeedwerk met de naam van de school boven de entree (tegenwoordig mist één van de twee J's) en de vlaggenmast daarboven, de zeer gedetailleerde kozijnen (waarin zeer bescheiden glas in lood), het cilindervormige centrum van de gevel, evenals het platte einde van de gevel.
Opvallend zijn natuurlijk de twee zeer plastische koppen links en rechts van de ingang, van de hand van Theo van Reijn. De ene kop heeft de ogen dicht, de andere heeft ze open. Door onderwijs worden ogen en geest geopend, is de boodschap. Aan de uiteinden zien we nog twee werkjes van Van Reijn; beide tonen (in spiegelbeeld) een vogel die opvliegt naar de zon. Een soortgelijk beeldhouwwerkje vinden we aan de P. Oosterleeschool, maar daar gaat het om een eend die naar de zon vliegt.
InterieurBoven de ingang bevindt zich een halfrond glas-in-loodvenster met blank glas. Binnen is het gebouw uiterst sober. In tegenstelling tot andere scholen van Kruyswijk is er geen sprake van een spectaculair trappenhuis. De trap bevindt zich in het midden van het gebouw. Het enige opvallende element wordt gevormd door de vloertegels in de gang, die als een tapijt zijn gelegd. De tegels langs de wanden van de trap en de leuningen zijn niet meer origineel.
Recente ontwikkelingenIn 1965 verhuisde de lagere school naar de Koningin Emmaschool op de Passeerdersgracht. Daarna was het gebouw onder meer een christelijke MAVO en een dependance van het Barlaeusgymnasium. In 2006 werd het betrokken door de Artemis Academie, een HBO-opleiding. Het is nog altijd de gebruiker van het gebouw. Het gebouw ziet er goed onderhouden uit maar de baksteen is sterk vervuild en er ontbreekt al jaren een letter aan de naam. Op YouTube is een leuk filmpje te zien over de geschiedenis van de school. Een deel van de informatie in dit artikel is aan dat filmpje ontleend.
Bronnen
R. van Beekum, Cornelis Kruyswijk. Amsterdamse School architect (Bussum, 2006).
Links
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandEen zeer mooi gebouw van Krusywijk, Amsterdamse School in volle glorie en dat midden in het centrum.
Gerelateerde objecten