Zuidwest-hoek Minervalaan-Gerrit van der Veenstraat

Sidebar content	Main content
	Details Naam Zuidwest-hoek Minervalaan-Gerrit van der Veenstraat Aantal afbeeldingen: 29 IntroductieOp de hoeken van de Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat staat een viertal opvallende woningcomplexen, naar ontwerp van architect Rutgers. De arcades op de hoeken zijn rijkelijk voorzien van beeldhouwwerk. Zuidwesthoek: de gebeeldhouwde kapitelen verbeelden portretten van enkele leden van de Schoonheidscommissie (later Commissie Zuid genoemd) en ambachten. De gevel aan de Michelangelostraat heeft op de hoek een gebeeldhouwd portret voorstellende de kunstenaar Michelangelo, van Jacob Kaas. AdresMinervalaan 30-38, Gerrit van der Veenstraat 119-127, Michelangelostraat 29-33 Postcode(s)1077 PA PlaatsAmsterdam LandNederland Vervaardiger Gerrit Jan Rutgers (Architect)‎ Jaap Kaas (Kunstenaar)‎ Antoon Rädecker (Kunstenaar)‎ Datum1928 - 1929 Huidige staatGerealiseerd OpdrachtgeverGemeentelijke Woningdienst Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes Type objectRijksmonument, Blok Monumentnummer527782 AchtergrondHoewel Plan Zuid tegenwoordig als bijzonder geslaagd te boek staat, is een aantal belangrijke elementen niet uitgevoerd volgens het plan van architect Berlage. De Minervalaan bijvoorbeeld moest een brede winkelboulevard worden die uitkwam op het Zuiderstation. Het moest een stedelijke as met allure worden, uitmondend in het noorden (waar nu het Hiltonhotel staat) in een stadsplein met de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Al in 1922 had men afgezien van de bouw van de Rijksacademie, maar tot 1962 bleef het plein braak liggen. In dat jaar opende het Hilton Hotel zijn eerste Europese vestiging aan de Apollolaan. Het duurde zelfs nog langer voordat het geplande Zuiderstation gerealiseerd zou worden. Eind jaren zeventig verrees in het verlengde van de Minervalaan het NS-station Amsterdam Zuid. In zijn ontwerp voor de Apollolaan en de Minervalaan liet Berlage zich inspireren door de in Amerika ontwikkelde ‘parkway’, een met bomen en struikgewas beplante, speciaal voor het autoverkeer bedoelde boulevard die ook verrassende vergezichten biedt. Op de hoeken van de Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat staat een viertal opvallende woningcomplexen. Architect Rutgers was een van de vaste bouwmeesters van Plan Zuid en heeft veel woningen ontworpen in de buurt. De arcades op alle vier de hoeken werden rijkelijk voorzien van beeldhouwwerk. BeschrijvingOnderstaand de beschrijving van het complex uit het Monumentenregister: Ten opzichte van de overige drie bouwblokken zuidwestelijk gelegen bouwblok, gebouwd op een haakvormige plattegrond met in- en uitspringende bouwvolumes. Opgetrokken in verdiept gevoegde baksteen. Elke eenheid bestaat uit een begane grond, een eerste, tweede en derde verdieping en een zolderverdieping. Op de hoek van Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat twee deels ingesnoerde puntgevels, met aan de zijde van de Minervalaan een lagere puntgevel waaronder een winkelgalerij. De galerij is aan de onderzijde voorzien van een natuurstenen tandfries. De gemetselde galerijkolommen op sokkels van natuursteen zijn voorzien van gebeeldhouwde portretten van enkele leden van de Schoonheidscommissie (later Commissie Zuid genoemd) en ambachten. In de galerij uitkragende decoratieve deurpartijen met glas in lood boven- en (deels) zijlichten. De deurpartijen zijn geplaatst tussen zware gemetselde penanten op natuurstenen sokkels. Grote winkelvensters eveneens voorzien van door houten spijlen onderverdeelde glas-in-loodvensters. De kleine puntgevel heeft op de verdieping vier kruisvensters. Op de tweede verdieping twee gekoppelde rondboogvensters met uitkragende onderdorpel. In de punt een geometrische, goudkleurige versiering. De grote puntgevels hebben een afwijkende raamverdeling. De zijde aan de Gerrit van der Veenstraat bevat in de rechter travee een driezijdige erkerpartij over drie verdiepingen en een getoogd winkelraam. De veelal in drieën verdeelde vensters hebben klein onderverdeelde bovenlichten. Op de hoek een hoog oprijzende schoorsteen. De grote puntgevel aan de Minervalaan heeft bovenin een klein rechthoekig venster. Daaronder vier gekoppelde - door natuursteen gescheiden - rondboogvormige vensteropeningen met klein onderverdeelde en verdiept geplaatste vensters en bovenlichten, aan weerszijden gescheiden door een klein rechthoekig venster. Op de eerste verdieping een erkeruitbouw met klein onderverdeelde vensters. De gevel aan de Minervalaan wordt ter linkerzijde afgesloten door een vanaf de derde verdieping ontspringend octogonaal hoektorentje met een door pannen gedekt tentvormig dak. De aansluiting aan de puntgevel vanaf de derde verdieping geschiedt door een deels ingesnoerde torenachtige uitbouw. De derde verdieping is teruggezet achter een balkon met houten borstwering. Op de begane grond twee ingangen met twee gekoppelde deuren onder een afwaterende luifel. Op het dak drie dakkapellen. Vensters met roedenverdeling verder regelmatig in de gevel geplaatst. De gevel aan de Gerrit van der Veenstraat heeft op de begane grond rechthoekige portiekopeningen, aan de bovenzijde voorzien van zware gestileerde hoekconsoles van natuursteen. Tussen de portieken regelmatig geplaatste rechthoekige vensteropeningen met verdiept geplaatste schuiframen met gekoppelde, door roeden kruisvormig onderverdeelde, bovenlichten. Bovenliggend balkon. De drie verdiepingen zijn teruggezet. De eerste verdieping is voorzien van balkondeuren met kleine ruitjes in de bovenlichten. Op de tweede verdieping kleinere vensteropeningen met schuiframen. Een zware uitstekende cordonlijst markeert de overgang naar de derde verdieping onder een sterk overstekende dakluifel (aan de onderzijde voorzien van houten beschot) met een rij door roeden klein onderverdeelde vensters tussen van banden van siermetselwerk voorziene penanten. Op de hoek een puntgevel met een driezijdige erkeruitbouw op de eerste verdieping. Op de hoek een hoog opgemetselde schoorsteen. De gevel aan de Michelangelostraat heeft op de hoek een gebeeldhouwd portret voorstellende de kunstenaar Michelangelo, van Jacob Kaas (1928). De gevel aan de Michelangelostraat is negen vensterassen breed. De twee vensterassen brede puntgevel heeft twee vensters per verdieping. Rechts daarvan een over drie verdiepingen lopende erkeruitbouw. De derde verdieping ligt onder een fors dakoverstek. Tussen de vensters gemetselde penanten voorzien van bandwerk. De ingangen op de begane grond liggen in diepe portieken. Decoratieve eikehouten deuren. De vensters op de eerste en tweede verdieping zijn regelmatig in de gevel geplaatst en voorzien van schuiframen met kruisvormig onderverdeelde bovenlichten. Twee dakkapellen. De gevel aan de Michelangelostraat wordt aan de rechterzijde afgesloten door een vanaf de eerste verdieping omhoog rijzende en fors boven het dak uitstekende overhoeks geplaatste pijler. InterieurAfgaande op foto’s van woningen die te koop hebben gestaan, zijn er in het interieur geen Amsterdamse School-elementen (meer) te vinden. Recente ontwikkelingenZo’n 70 à 80 jaar nadat de beelden zijn gemaakt bleek dat lang niet alle soorten natuursteen zijn bestand tegen ons klimaat. En het gaat hier om beeldhouwwerk dat zich in de buitenlucht bevindt en dus constant bloot staat aan weer en wind. Voor beeldhouwwerk, dat per definitie min of meer driedimensionaal is en dus een groter oppervlakte heeft, geldt dit in sterkere mate dan dezelfde steensoorten die als blok in een muur zijn verwerkt. Deze zijn maar aan één vlak aan de weersomstandigheden blootgesteld. Het beeldhouwwerk op de complexen van Rutgers is uitgevoerd in een heel scala aan natuursteensoorten: Franse kalksteen, Duitse kalksteen, zandsteen, tufsteen, graniet, basaltlava en nog een aantal andere steensoorten. Na zo’n 70 jaar (en in een aantal gevallen al eerder) begonnen de verschillen in bestendigheid van die verschillende steensoorten zich duidelijk af te tekenen. Kinnen en neuzen waren al verdwenen. Die verschillen zijn zeer groot; waar beelden in graniet en betere kwaliteit zandsteen vaak nog in prima conditie zijn, zijn veel beelden in bepaalde soorten kalksteen en tufsteen er zeer slecht aan toe. Met name de door Antoon Rädecker van tufsteen gemaakte beelden op de zuidwest-hoek verkeerden enige jaren terug in zo’n slechte staat, dat restauratie dringend nodig was. Onder de vlag van Project Bouwbeeldhouwkunst (2002-2007) zijn de beelden aan de hand van oude foto’s gerestaureerd. Links Rijksmonumentenregister Buitenbeeldinbeeld Ingezonden door Annemarieke Verheij Professionele of persoonlijke bandToen ik voor het eerst op de kruising van de Minervalaan met de Gerrit van der Veenstraat kwam keek ik mijn ogen uit. Wat een imposante hoeken! Opvallend ook hoeveel beelden er op de arcades zijn aangebracht. BIj de eerste blik kun je even denken dat de noordelijke hoeken en de zuidelijke hoeken gespiegeld zijn aan elkaar maar hoe langer je kijkt hoe meer verschillen je ziet. Uiteindelijk hebben alle vier de hoekblokken een aantal unieke elementen. Gerelateerde objecten

Naam

Zuidwest-hoek Minervalaan-Gerrit van der Veenstraat

Aantal afbeeldingen: 29

IntroductieOp de hoeken van de Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat staat een viertal opvallende woningcomplexen, naar ontwerp van architect Rutgers. De arcades op de hoeken zijn rijkelijk voorzien van beeldhouwwerk.
Zuidwesthoek: de gebeeldhouwde kapitelen verbeelden portretten van enkele leden van de Schoonheidscommissie (later Commissie Zuid genoemd) en ambachten. De gevel aan de Michelangelostraat heeft op de hoek een gebeeldhouwd portret voorstellende de kunstenaar Michelangelo, van Jacob Kaas.

AdresMinervalaan 30-38, Gerrit van der Veenstraat 119-127, Michelangelostraat 29-33

Postcode(s)1077 PA

PlaatsAmsterdam

LandNederland

Vervaardiger Gerrit Jan Rutgers (Architect)‎
Jaap Kaas (Kunstenaar)‎
Antoon Rädecker (Kunstenaar)‎

Datum1928 - 1929

Huidige staatGerealiseerd

OpdrachtgeverGemeentelijke Woningdienst

Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren

Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels

Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes

Type objectRijksmonument, Blok

Monumentnummer527782

AchtergrondHoewel Plan Zuid tegenwoordig als bijzonder geslaagd te boek staat, is een aantal belangrijke elementen niet uitgevoerd volgens het plan van architect Berlage. De Minervalaan bijvoorbeeld moest een brede winkelboulevard worden die uitkwam op het Zuiderstation. Het moest een stedelijke as met allure worden, uitmondend in het noorden (waar nu het Hiltonhotel staat) in een stadsplein met de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Al in 1922 had men afgezien van de bouw van de Rijksacademie, maar tot 1962 bleef het plein braak liggen. In dat jaar opende het Hilton Hotel zijn eerste Europese vestiging aan de Apollolaan. Het duurde zelfs nog langer voordat het geplande Zuiderstation gerealiseerd zou worden. Eind jaren zeventig verrees in het verlengde van de Minervalaan het NS-station Amsterdam Zuid.

In zijn ontwerp voor de Apollolaan en de Minervalaan liet Berlage zich inspireren door de in Amerika ontwikkelde ‘parkway’, een met bomen en struikgewas beplante, speciaal voor het autoverkeer bedoelde boulevard die ook verrassende vergezichten biedt.

Op de hoeken van de Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat staat een viertal opvallende woningcomplexen. Architect Rutgers was een van de vaste bouwmeesters van Plan Zuid en heeft veel woningen ontworpen in de buurt. De arcades op alle vier de hoeken werden rijkelijk voorzien van beeldhouwwerk.

BeschrijvingOnderstaand de beschrijving van het complex uit het Monumentenregister:

Ten opzichte van de overige drie bouwblokken zuidwestelijk gelegen bouwblok, gebouwd op een haakvormige plattegrond met in- en uitspringende bouwvolumes. Opgetrokken in verdiept gevoegde baksteen. Elke eenheid bestaat uit een begane grond, een eerste, tweede en derde verdieping en een zolderverdieping. Op de hoek van Minervalaan en Gerrit van der Veenstraat twee deels ingesnoerde puntgevels, met aan de zijde van de Minervalaan een lagere puntgevel waaronder een winkelgalerij. De galerij is aan de onderzijde voorzien van een natuurstenen tandfries. De gemetselde galerijkolommen op sokkels van natuursteen zijn voorzien van gebeeldhouwde portretten van enkele leden van de Schoonheidscommissie (later Commissie Zuid genoemd) en ambachten. In de galerij uitkragende decoratieve deurpartijen met glas in lood boven- en (deels) zijlichten. De deurpartijen zijn geplaatst tussen zware gemetselde penanten op natuurstenen sokkels. Grote winkelvensters eveneens voorzien van door houten spijlen onderverdeelde glas-in-loodvensters. De kleine puntgevel heeft op de verdieping vier kruisvensters. Op de tweede verdieping twee gekoppelde rondboogvensters met uitkragende onderdorpel. In de punt een geometrische, goudkleurige versiering. De grote puntgevels hebben een afwijkende raamverdeling.

De zijde aan de Gerrit van der Veenstraat bevat in de rechter travee een driezijdige erkerpartij over drie verdiepingen en een getoogd winkelraam. De veelal in drieën verdeelde vensters hebben klein onderverdeelde bovenlichten. Op de hoek een hoog oprijzende schoorsteen. De grote puntgevel aan de Minervalaan heeft bovenin een klein rechthoekig venster. Daaronder vier gekoppelde - door natuursteen gescheiden - rondboogvormige vensteropeningen met klein onderverdeelde en verdiept geplaatste vensters en bovenlichten, aan weerszijden gescheiden door een klein rechthoekig venster.

Op de eerste verdieping een erkeruitbouw met klein onderverdeelde vensters. De gevel aan de Minervalaan wordt ter linkerzijde afgesloten door een vanaf de derde verdieping ontspringend octogonaal hoektorentje met een door pannen gedekt tentvormig dak. De aansluiting aan de puntgevel vanaf de derde verdieping geschiedt door een deels ingesnoerde torenachtige uitbouw. De derde verdieping is teruggezet achter een balkon met houten borstwering. Op de begane grond twee ingangen met twee gekoppelde deuren onder een afwaterende luifel. Op het dak drie dakkapellen. Vensters met roedenverdeling verder regelmatig in de gevel geplaatst.

De gevel aan de Gerrit van der Veenstraat heeft op de begane grond rechthoekige portiekopeningen, aan de bovenzijde voorzien van zware gestileerde hoekconsoles van natuursteen. Tussen de portieken regelmatig geplaatste rechthoekige vensteropeningen met verdiept geplaatste schuiframen met gekoppelde, door roeden kruisvormig onderverdeelde, bovenlichten. Bovenliggend balkon. De drie verdiepingen zijn teruggezet. De eerste verdieping is voorzien van balkondeuren met kleine ruitjes in de bovenlichten. Op de tweede verdieping kleinere vensteropeningen met schuiframen. Een zware uitstekende cordonlijst markeert de overgang naar de derde verdieping onder een sterk overstekende dakluifel (aan de onderzijde voorzien van houten beschot) met een rij door roeden klein onderverdeelde vensters tussen van banden van siermetselwerk voorziene penanten. Op de hoek een puntgevel met een driezijdige erkeruitbouw op de eerste verdieping. Op de hoek een hoog opgemetselde schoorsteen.

De gevel aan de Michelangelostraat heeft op de hoek een gebeeldhouwd portret voorstellende de kunstenaar Michelangelo, van Jacob Kaas (1928). De gevel aan de Michelangelostraat is negen vensterassen breed. De twee vensterassen brede puntgevel heeft twee vensters per verdieping. Rechts daarvan een over drie verdiepingen lopende erkeruitbouw. De derde verdieping ligt onder een fors dakoverstek. Tussen de vensters gemetselde penanten voorzien van bandwerk. De ingangen op de begane grond liggen in diepe portieken. Decoratieve eikehouten deuren. De vensters op de eerste en tweede verdieping zijn regelmatig in de gevel geplaatst en voorzien van schuiframen met kruisvormig onderverdeelde bovenlichten. Twee dakkapellen. De gevel aan de Michelangelostraat wordt aan de rechterzijde afgesloten door een vanaf de eerste verdieping omhoog rijzende en fors boven het dak uitstekende overhoeks geplaatste pijler.

InterieurAfgaande op foto’s van woningen die te koop hebben gestaan, zijn er in het interieur geen Amsterdamse School-elementen (meer) te vinden.

Recente ontwikkelingenZo’n 70 à 80 jaar nadat de beelden zijn gemaakt bleek dat lang niet alle soorten natuursteen zijn bestand tegen ons klimaat. En het gaat hier om beeldhouwwerk dat zich in de buitenlucht bevindt en dus constant bloot staat aan weer en wind. Voor beeldhouwwerk, dat per definitie min of meer driedimensionaal is en dus een groter oppervlakte heeft, geldt dit in sterkere mate dan dezelfde steensoorten die als blok in een muur zijn verwerkt. Deze zijn maar aan één vlak aan de weersomstandigheden blootgesteld. Het beeldhouwwerk op de complexen van Rutgers is uitgevoerd in een heel scala aan natuursteensoorten: Franse kalksteen, Duitse kalksteen, zandsteen, tufsteen, graniet, basaltlava en nog een aantal andere steensoorten. Na zo’n 70 jaar (en in een aantal gevallen al eerder) begonnen de verschillen in bestendigheid van die verschillende steensoorten zich duidelijk af te tekenen. Kinnen en neuzen waren al verdwenen. Die verschillen zijn zeer groot; waar beelden in graniet en betere kwaliteit zandsteen vaak nog in prima conditie zijn, zijn veel beelden in bepaalde soorten kalksteen en tufsteen er zeer slecht aan toe.

Met name de door Antoon Rädecker van tufsteen gemaakte beelden op de zuidwest-hoek verkeerden enige jaren terug in zo’n slechte staat, dat restauratie dringend nodig was. Onder de vlag van Project Bouwbeeldhouwkunst (2002-2007) zijn de beelden aan de hand van oude foto’s gerestaureerd.

Links

Rijksmonumentenregister

Buitenbeeldinbeeld

Ingezonden door Annemarieke Verheij

Professionele of persoonlijke bandToen ik voor het eerst op de kruising van de Minervalaan met de Gerrit van der Veenstraat kwam keek ik mijn ogen uit. Wat een imposante hoeken! Opvallend ook hoeveel beelden er op de arcades zijn aangebracht.
BIj de eerste blik kun je even denken dat de noordelijke hoeken en de zuidelijke hoeken gespiegeld zijn aan elkaar maar hoe langer je kijkt hoe meer verschillen je ziet. Uiteindelijk hebben alle vier de hoekblokken een aantal unieke elementen.

Gerelateerde objecten

Details

Zuidwest-hoek Minervalaan-Gerrit van der Veenstraat