Details
Naam
Telefooncentrale, Singel 340, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 17
IntroductieDe monumentale telefooncentrale wacht op herbestemming.
AdresSingel 340
Postcode(s)1016 AE
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Gerrit Jan Rutgers (Architect)
Pieter Marnette (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Pieter Marnette (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Datum1916 - 1919
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverGemeentelijke Telefoonbedrijf Amsterdam
Oorspronkelijke functieKantoorgebouw
Huidige functieKantoorgebouw
Type objectGebouw, Rijksmonument
Monumentnummer518372
AchtergrondDe afdeling gebouwen ontwierp dit pand in opdracht van de Gemeentelijke Telefoondienst Amsterdam. De Telefoniecentrale Centrum aan de Singel 340 liep door tot aan de Herengracht 293-305, waar onder meer de directie zetelde.
De percelen werden aangekocht in 1913. De bouw kreeg te maken met vertragingen. Ten eerste bleek er meer ruimte nodig en ten tweede waren er materieelproblemen ten gevolge van de Eerste Wereldoorlog. In een artikel in Bouwkundig Weekblad (maart 1922 – te lezen bij Herengracht 293) schetst Hulshoff de problemen. Hulshoff, de directeur van de afdeling Gebouwen, geeft aan dat vooral Rutgers en Marnette aan het gebouw werkten. Hildo Krop verzorgde de beeldhouwwerken. Het meeste werk besteedde Krop aan de hoofdingang van het directiegebouw. De ingang aan de Singel was eenvoudiger.
In de jaren vijftig voldeed het gebouw aan de Herengracht niet meer en werd het afgebroken. In 1955 werd een nieuw gebouw neergezet, naar ontwerp van Kees van der Wilk. Dit gebouw staat er nog altijd.
De hier beschreven corresponderende gevel aan het Singel, ook van Marnette en Rutgers, is blijven staan.
De percelen werden aangekocht in 1913. De bouw kreeg te maken met vertragingen. Ten eerste bleek er meer ruimte nodig en ten tweede waren er materieelproblemen ten gevolge van de Eerste Wereldoorlog. In een artikel in Bouwkundig Weekblad (maart 1922 – te lezen bij Herengracht 293) schetst Hulshoff de problemen. Hulshoff, de directeur van de afdeling Gebouwen, geeft aan dat vooral Rutgers en Marnette aan het gebouw werkten. Hildo Krop verzorgde de beeldhouwwerken. Het meeste werk besteedde Krop aan de hoofdingang van het directiegebouw. De ingang aan de Singel was eenvoudiger.
In de jaren vijftig voldeed het gebouw aan de Herengracht niet meer en werd het afgebroken. In 1955 werd een nieuw gebouw neergezet, naar ontwerp van Kees van der Wilk. Dit gebouw staat er nog altijd.
De hier beschreven corresponderende gevel aan het Singel, ook van Marnette en Rutgers, is blijven staan.
BeschrijvingHet gebouw telt zes bouwlagen: een kelder, een begane grond, een eerste verdieping, een tussenverdieping, en een tweede en derde verdieping. Naast natuursteen (muschelkalksteen) is gebruik gemaakt van rode baksteen. Het geheel wordt gedekt door een plat dak.
De begane grond bestaat uit een zware sokkel met ruw behakte blokken natuursteen, een geaccentueerde plint en keldervensters. De vensters zijn voorzien van zwaar en dicht traliewerk. Boven de rustica-zone bevindt zich een hoge cordonlijst met aan de onderzijde een uitkragende rand. Op de cordonlijst zes bewerkte consoles van de muurdammen. De basementen dragen bouwbeeldhouwwerk, onder meer met gazelles, die de snelheid van de telefoon en telegrafie verbeelden.
De muurdammen of pilasters hebben twee schuine gemetselde zijden; aan de voorzijde een accent in de vorm van een gemetselde stijl. Aan de bovenzijde, bij wijze van kapiteel, beeldhouwwerk dat een telefoonpaal met draden voorstelt. Aan weerszijden hiervan de wapenschilden van de grotere steden van Nederland, die door telefoonkabels met elkaar verbonden zijn.
Aan de linkerzijde bevindt zich de toegangspartij, omgeven door beeldhouwwerk van Hildo Krop. Krop beeldde boeren, mijnwerkers en bouwvakkers uit, die staan voor de moderne handel, scheepvaart, landbouw en industrie.
De begane grond bestaat uit een zware sokkel met ruw behakte blokken natuursteen, een geaccentueerde plint en keldervensters. De vensters zijn voorzien van zwaar en dicht traliewerk. Boven de rustica-zone bevindt zich een hoge cordonlijst met aan de onderzijde een uitkragende rand. Op de cordonlijst zes bewerkte consoles van de muurdammen. De basementen dragen bouwbeeldhouwwerk, onder meer met gazelles, die de snelheid van de telefoon en telegrafie verbeelden.
De muurdammen of pilasters hebben twee schuine gemetselde zijden; aan de voorzijde een accent in de vorm van een gemetselde stijl. Aan de bovenzijde, bij wijze van kapiteel, beeldhouwwerk dat een telefoonpaal met draden voorstelt. Aan weerszijden hiervan de wapenschilden van de grotere steden van Nederland, die door telefoonkabels met elkaar verbonden zijn.
Aan de linkerzijde bevindt zich de toegangspartij, omgeven door beeldhouwwerk van Hildo Krop. Krop beeldde boeren, mijnwerkers en bouwvakkers uit, die staan voor de moderne handel, scheepvaart, landbouw en industrie.
InterieurOp een foto van het, verloren gegane, trappenhuis is te zien dat er sprake is van sierlijk smeedwerk en glas-in-loodramen. In het artikel van Hulshoff zijn nog twee andere foto's van het interieur afgedrukt.
Recente ontwikkelingenHet gebouw wacht al enkele jaren op herbestemming. In de loop der jaren zijn verschillende omgevingsvergunningen aangevraagd, meest recentelijk in 2021. Het lijkt de bedoeling het gebouw te verbouwen tot kantoorgebouw, maar in december 2023 waren er nog geen werkzaamheden gaande.
Bronnen
- 'A.R. Hulshoff, Het hoofdgebouw van den gemeentelijken telefoondienst te Amsterdam.' In: Bouwkundig Weekblad no 10, 11 maart 1922, blz 92-100.
- Pim van Schaik, Publieke Werken. Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935 (Stokerkade, 2018).
Professionele of persoonlijke bandHet afgebroken deel aan de Herengracht stond al op Wendingen, maar het nog bestaande deel aan de Singel nog niet.
Gerelateerde objecten