Details
Naam
Bebouwing Joodse Begraafplaats Nijmegen
.jpg&width=650&height=650&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 16
IntroductieHet monumentenregister van Nijmegen noemt de Amsterdamse School niet, maar omschrijft dit strakke, in baksteen opgetrokken, complex als 'een stijl die invloeden vertoont van het expressionisme en de art deco met hoogwaardige esthetische kwaliteiten.'
AdresPostweg 62 en Kwakkenbergweg 1
Postcode(s)6523 LD
PlaatsNijmegen
LandNederland
Vervaardiger Oscar Leeuw (Architect)
Datum1919
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverNederlands Israëlitisch Gemeente (NIG) Nijmegen
Huidige eigenaarNederlands Israëlitisch Gemeente (NIG) Nijmegen
Oorspronkelijke functieBegraafplaats
Huidige functieBegraafplaats
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer522936
AchtergrondTer vervanging van de oude begraafplaats aan het Mariënburg werd in 1890-1892 een nieuwe Israëlitische begraafplaats aangelegd op de Kwakkenberg. De aula, de beheerderswoning, de poort en de muur zijn in 1921 gebouwd naar ontwerp van de Nijmeegse architect Oscar Leeuw. Hij had in 1913 ook de nieuwe synagoge van Nijmegen ontworpen. Bovendien had hij in Oss fabrieken en kantoren gebouwd voor de industrie Van den Bergh en Hartog, beide bestuurslid van de Israëlische Gemeente van Nijmegen.
BeschrijvingAlhoewel het gebouw in zijn geheel een vrij strakke uitstraling heeft, is de invloed van de Amsterdamse School terug te zien in de golvende dakranden, het smeedijzeren hekwerk, de combinatie van verschillende materialen maar vooral in het rijkelijk gebruikte siermetselwerk. De aula is opgetrokken uit donkere baksteen, gemetseld in halfsteens verband. De hoge plint is afgesloten met een rollaag, die op de hoeken en bij de deuropeningen wordt onderbroken door natuurstenen blokken. De vier hoeken van het gebouw steken boven de goot uit, waardoor de suggestie van hoektorens wordt gewekt. De hoekpartijen hebben op de hoeken natuurstenen blokjes en zijn aan twee zijden voorzien van langwerpige velden met siermetselwerk. Boven met siermetselwerk bevinden zich natuurstenen blokken met gebeeldhouwde Davidsterren.
De muurvlakken tussen de hoekpartijen hebben aan de bovenzijde gemetselde uitkragende lisenen, waartussen zich de vensters bevinden. De vensters hebben gemetselde lekdorpels en 4-ruits stalen ramen met kathedraalglas. Tussen de vensters en de goot bevinden zich velden met siermetselwerk.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft in het midden een vooruitspringend, rechthoekig voorportaal met een later vernieuwde dubbele deur. Het portaal heeft aan de bovenzijde een uitkragend deel dat rust op vier gemetselde consoles. Het uitkragend deel is voorzien van verdiepte velden en wordt afgesloten door een uitspringende rollaag met hardstenen hoekblokjes. Boven het portaal bevindt zich een reeks van vier vensters.
De beheerderswoning heeft nagenoeg dezelfde vorm als de aula. De woning heeft een rechthoekig grondplan en twee bouwlagen onder een plat dak. Tussen de aula en beheerderswoning ligt de toegang naar de begraafplaats in de vorm van een trapsgewijs gemetselde poort. De poort wordt afgesloten met een smeedijzeren hekwerk. Boven de poort is in een natuurstenen plaquette in het Hebreeuws de tekst 'Huis der levenden' aangebracht.
De gehele begraafplaats wordt omsloten door een zware muur, opgetrokken in dezelfde donkere baksteen als de gebouwen en gemetseld in Vlaams verband. De muur wordt op regelmatige afstand onderbroken door vierkante, boven de muur uitstekende pijlers. Bovendien zijn de muren langs de Postweg en de Kwakkenbergweg voorzien van een drietal torenachtige constructies, die tevens als steunbeer fungeren. De kohanimpaden op de begraafplaats lopen langs de muren en onder de torens door. In het midden van de muur aan de achterkant van de begraafplaats bevindt zich ook nog een toren van hetzelfde type.
De muurvlakken tussen de hoekpartijen hebben aan de bovenzijde gemetselde uitkragende lisenen, waartussen zich de vensters bevinden. De vensters hebben gemetselde lekdorpels en 4-ruits stalen ramen met kathedraalglas. Tussen de vensters en de goot bevinden zich velden met siermetselwerk.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft in het midden een vooruitspringend, rechthoekig voorportaal met een later vernieuwde dubbele deur. Het portaal heeft aan de bovenzijde een uitkragend deel dat rust op vier gemetselde consoles. Het uitkragend deel is voorzien van verdiepte velden en wordt afgesloten door een uitspringende rollaag met hardstenen hoekblokjes. Boven het portaal bevindt zich een reeks van vier vensters.
De beheerderswoning heeft nagenoeg dezelfde vorm als de aula. De woning heeft een rechthoekig grondplan en twee bouwlagen onder een plat dak. Tussen de aula en beheerderswoning ligt de toegang naar de begraafplaats in de vorm van een trapsgewijs gemetselde poort. De poort wordt afgesloten met een smeedijzeren hekwerk. Boven de poort is in een natuurstenen plaquette in het Hebreeuws de tekst 'Huis der levenden' aangebracht.
De gehele begraafplaats wordt omsloten door een zware muur, opgetrokken in dezelfde donkere baksteen als de gebouwen en gemetseld in Vlaams verband. De muur wordt op regelmatige afstand onderbroken door vierkante, boven de muur uitstekende pijlers. Bovendien zijn de muren langs de Postweg en de Kwakkenbergweg voorzien van een drietal torenachtige constructies, die tevens als steunbeer fungeren. De kohanimpaden op de begraafplaats lopen langs de muren en onder de torens door. In het midden van de muur aan de achterkant van de begraafplaats bevindt zich ook nog een toren van hetzelfde type.
InterieurDe aula bestaat uit een grote zaal en de kohanimruimte, beide met een eigen ingang. De kohanimruimte bevindt zich in het portaal aan de voorzijde (westzijde) en staat enkel via een rondboogvormig gesloten opening met een rooster van siersmeedwerk in verbinding met de aula. De Kohanim (afstammelingen van de hogepriesters) mogen om redenen van rituele reinheid niet nabij een overledene komen. In de beheerderswoning bevindt zich een zaaltje, dat wordt gebruikt door de joodse gemeente en toegankelijk is via de deur in de linker zijgevel (noordgevel).
Het interieur van de aula verkeert in oorspronkelijke staat. In de hoek van het gebouw bevindt zich een marmeren schouw met een grote gietijzeren kachel. Het interieur van de beheerderswoning is deels bewaard gebleven. In het zaaltje aan de achterzijde bevinden zich oorspronkelijke interieurelementen zoals een schouw van roze marmer en paneeldeuren in vlakke omlijstingen.
Het interieur van de aula verkeert in oorspronkelijke staat. In de hoek van het gebouw bevindt zich een marmeren schouw met een grote gietijzeren kachel. Het interieur van de beheerderswoning is deels bewaard gebleven. In het zaaltje aan de achterzijde bevinden zich oorspronkelijke interieurelementen zoals een schouw van roze marmer en paneeldeuren in vlakke omlijstingen.
Recente ontwikkelingenTussen 2008 en 2014 is zowel de bebouwing als de begraafplaats geheel gerestaureerd.
Bronnen
Leon van Meijel en Tijs Tummers, Nijmegen, Architectuur en stedenbouw 1850-1940 (Waanders Uitgevers, Zwolle, 2006).
Ingezonden door Annemarieke Verheij
Professionele of persoonlijke bandWat een prachtig gebouw is dit. Strak van vorm, maar rijkelijk voorzien van mooi siermetselwerk. Ik heb begrepen dat de begraafplaats alleen op Open Monumentendagen vrij toegankelijk is voor publiek. Dat bezoek gaat op het wensenlijstje.
Gerelateerde objecten