Details
Naam
Goede Herderkerk, Bedum - exterieur
Aantal afbeeldingen: 12
IntroductieDe Goede Herderkerk in Bedum is een voorbeeld van de late Amsterdamse School in combinatie met strakkere elementen van de Delftse School.
AdresSchultingastraat 1
Postcode(s)9781 GA
PlaatsBedum
LandNederland
Vervaardiger Egbert Reitsma (Architect)
Albert Wiersema (Architect)
Albert Wiersema (Architect)
Datum1937 - 1938
Huidige staatDeels of volledig gerestaureerd
OpdrachtgeverGereformeerde Kerk
Huidige eigenaarStichting Oude Groninger Kerken
Oorspronkelijke functieKerk
Huidige functieKerk
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer510684
AchtergrondDe Goede Herderkerk (aanvankelijk Noorderkerk) is een gereformeerde kerk, gebouwd tussen 1937 en 1938. Ontwerpend architect was Egbert Reitsma en uitvoerend architect Albert Wiersema. De kerk is eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken.
Sinds 1998 heeft het gebouw de status rijksmonument. Dit is gebaseerd op de volgende overwegingen: a. Het is een voorbeeld van gereformeerde kerkbouw uit de jaren dertig van de 20ste eeuw in de provincie Groningen; b. Het is een representant van het vooroorlogse oeuvre van E. Reitsma; c. De esthetische kwaliteit van het ontwerp is hoogwaardig; d. Het materiaalgebruik en de ornamentiek zijn bijzonder.; e. De samenhang tussen in- en exterieur is bijzonder; f. Zowel in- als exterieur bezitten een hoge mate van gaafheid, en g. De ligging in het gebied met bijzondere waarde Nieuw-Bedum is beeldbepalend.
Sinds 1998 heeft het gebouw de status rijksmonument. Dit is gebaseerd op de volgende overwegingen: a. Het is een voorbeeld van gereformeerde kerkbouw uit de jaren dertig van de 20ste eeuw in de provincie Groningen; b. Het is een representant van het vooroorlogse oeuvre van E. Reitsma; c. De esthetische kwaliteit van het ontwerp is hoogwaardig; d. Het materiaalgebruik en de ornamentiek zijn bijzonder.; e. De samenhang tussen in- en exterieur is bijzonder; f. Zowel in- als exterieur bezitten een hoge mate van gaafheid, en g. De ligging in het gebied met bijzondere waarde Nieuw-Bedum is beeldbepalend.
BeschrijvingDe kerk vormt het middelpunt van de wijk Nieuw-Bedum, die in de jaren 20 en 30 werd aangelegd in de buurt van het station. De wijk bestaat veelal uit vrijstaande huizen waaraan menig Amsterdamse School-detail te vinden is en is daarom een bezoek waard. Architecten Wiersema en Zevenberg hebben hier menig pand ontworpen.
Na de zeer expressionistische kerkgebouwen met gedurfde plattegronden in onder meer Weesp, Andijk en het nabije Appingedam, keerde Reitsma in Bedum terug naar de vorm van het Griekse kruis met op de zuidoostelijke hoek een toren, aan de zuidkant een aanbouw voor het catechisatielokaal en aan de zuidwestzijde een aanbouw voor de kerkenraadskamer. Het geheel wordt overdekt door verschillende pannendaken. Rondom is in donkere baksteen een plint aangegeven, waarboven het muurwerk in een lichtere steensoort overgaat. Voor beide kleurgradaties is een gesinterde baksteen gekozen, maar de vervormde mondsteen die we bij eerdere kerken aantroffen bleef hier achterwege. Op een kepermotief na dat de torenbekroning versiert, zijn ook geen bijzondere metselpatronen toegepast.
In de gevel is in steen de bijbeltekst "Vrede door het bloed zijns kruises" aangebracht. De aanwezigheid van een dergelijk citaat is een voorbode van de vele bijbelcitaten die binnen in de glas-in-loodramen zijn opgenomen, welke ramen zijn gebaseerd op ontwerpen van Reitsma.
Na de zeer expressionistische kerkgebouwen met gedurfde plattegronden in onder meer Weesp, Andijk en het nabije Appingedam, keerde Reitsma in Bedum terug naar de vorm van het Griekse kruis met op de zuidoostelijke hoek een toren, aan de zuidkant een aanbouw voor het catechisatielokaal en aan de zuidwestzijde een aanbouw voor de kerkenraadskamer. Het geheel wordt overdekt door verschillende pannendaken. Rondom is in donkere baksteen een plint aangegeven, waarboven het muurwerk in een lichtere steensoort overgaat. Voor beide kleurgradaties is een gesinterde baksteen gekozen, maar de vervormde mondsteen die we bij eerdere kerken aantroffen bleef hier achterwege. Op een kepermotief na dat de torenbekroning versiert, zijn ook geen bijzondere metselpatronen toegepast.
In de gevel is in steen de bijbeltekst "Vrede door het bloed zijns kruises" aangebracht. De aanwezigheid van een dergelijk citaat is een voorbode van de vele bijbelcitaten die binnen in de glas-in-loodramen zijn opgenomen, welke ramen zijn gebaseerd op ontwerpen van Reitsma.
InterieurHet interieur is opvallend gaaf bewaard gebleven. Hierop wordt in een aparte bijdrage op Wendingen ingegaan.
Recente ontwikkelingenIn 1976 vonden er enkele verbouwingen van de bijruimtes aan de westgevel plaats. In 2003 werd de kerk verbouwd en in de originele kleuren hersteld. Het orgel is recent gerestaureerd. Vanaf december 2010 is de kerk voor de erediensten gesloten. Alleen bij een dienst waarin het H. Avondmaal werd bediend werd de kerk nog vijf keer per jaar gebruikt. In 2014 besloot de gemeentevergadering van de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt van Bedum om de kerk over te dragen aan de Stichting Groninger Kerken. Sinds 2018 kerkt de gereformeerde kerk (hersteld) uit Groningen in de Goede Herderkerk. Zij heeft het gebouw voor een langere periode gehuurd vanwege de groei van het aantal leden.
Bronnen
Kees van der Ploeg, Egbert Reitsma. Meester in baksteen (Uitgeverij Noordboek, 2014).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandDe Amsterdamse School was in 1937 echt wel voorbij. Toch zijn er vele elementen die met de Amsterdamse School te maken hebben. Vandaar dat deze prachtige kerk van Reitsma niet mag ontbreken op deze website. Ik dank SOGK Goede Herderkerk Bedum voor de gelegenheid de kerk te bezoeken en te fotograferen op een schitterende dag in juli 2016.
Gerelateerde objecten