Details
Naam
Willemsparkschool (v.m.), Pieter Lastmankade Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 16
Introductie De GO.-school 'Willemspark'. (Gewoon Lager Onderwijs)
AdresPieter Lastmankade 29I
Postcode(s)1075 KK
PlaatsAmsterdam
LandNederland
VervaardigerPublieke Werken (Architect)
Datum1924
Huidige staatDeels gesloopt
OpdrachtgeverGemeente Amsterdam
Oorspronkelijke functieLagere School
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectGebouw
AchtergrondTegenwoordig is de Willemsparkschool gevestigd in een gebouw van Herman Hertzberger aan de Willem Witsenstraat. De hier besproken voorganger stond aan de Pieter Lastmankade, op een steenworp afstand van het Amsterdams Lyceum. Het gebouw werd in 1924 gebouwd door Publieke Werken voor de schoolvereniging 'Willemspark' en fungeerde bijna zestig jaar als lagere school.
In zijn boek over Publieke Werken beschrijft Pim van Schaik de bijzondere aanleiding tot betrokkenheid van deze gemeentedienst. De schoolvereniging 'Willemspark' vroeg de gemeente bijstand voor een 'bijzondere' school. Niet omdat deze zoals gebruikelijk bij 'bijzondere' scholen op religieuze basis was, maar juist omdat deze zich als 'neutraal' afficheerde. De oprichtende ouders waren namelijk van mening dat 'de dooreenmenging van kinderen uit verschillend milieu en met daardoor ontstane verschillende vóór-ontwikkeling niet gewenscht is, evenmin voor het goed ontwikkelde, als voor het kind uit minder intellectueel milieu.' (Van Schaik, 151)
De 'neutrale' bijzondere school was in trek en kampte al vrij snel met ruimtegebrek, waardoor het niet mogelijk was om de kleuterschool en de lagere school onder één dak te brengen. Ook waren de lokalen aan de kleine kant, met als gevolg dat het aantal leerlingen per klas in bijvoorbeeld 1974 varieerde van 19 tot 27 kinderen. Plannen voor nieuwbouw of vernieuwbouw op dezelfde plek zouden het ruimtegebrek niet hebben kunnen oplossen, zodat het schoolbestuur al begin jaren zeventig een verzoek aan de gemeente deed om een nieuw schoolgebouw op het terrein bij het Albert Hahnplantsoen te mogen bouwen. Dit werd uiteindelijk gerealiseerd, maar toen was het al 1983.
In zijn boek over Publieke Werken beschrijft Pim van Schaik de bijzondere aanleiding tot betrokkenheid van deze gemeentedienst. De schoolvereniging 'Willemspark' vroeg de gemeente bijstand voor een 'bijzondere' school. Niet omdat deze zoals gebruikelijk bij 'bijzondere' scholen op religieuze basis was, maar juist omdat deze zich als 'neutraal' afficheerde. De oprichtende ouders waren namelijk van mening dat 'de dooreenmenging van kinderen uit verschillend milieu en met daardoor ontstane verschillende vóór-ontwikkeling niet gewenscht is, evenmin voor het goed ontwikkelde, als voor het kind uit minder intellectueel milieu.' (Van Schaik, 151)
De 'neutrale' bijzondere school was in trek en kampte al vrij snel met ruimtegebrek, waardoor het niet mogelijk was om de kleuterschool en de lagere school onder één dak te brengen. Ook waren de lokalen aan de kleine kant, met als gevolg dat het aantal leerlingen per klas in bijvoorbeeld 1974 varieerde van 19 tot 27 kinderen. Plannen voor nieuwbouw of vernieuwbouw op dezelfde plek zouden het ruimtegebrek niet hebben kunnen oplossen, zodat het schoolbestuur al begin jaren zeventig een verzoek aan de gemeente deed om een nieuw schoolgebouw op het terrein bij het Albert Hahnplantsoen te mogen bouwen. Dit werd uiteindelijk gerealiseerd, maar toen was het al 1983.
BeschrijvingHet gaat om een tamelijk klein en sober vormgegeven bakstenen gebouw met de voorgevel en de lokalen op het zuiden en de gangen op het noorden. De gevel bestaat uit twee verdiepingen en valt in drie delen uiteen. Het linker deel is het breedst en beslaat twee lokalen met grote ramen op de begane grond en eerste verdieping en een in drie delen verdeeld raam op de tweede verdieping. Rechts daarvan bevindt zich het deel van de ingang waarachter het trappenhuis. Boven de voordeur is een balkon gemaakt. Dit stukje gevel springt iets terug ten opzichte van de rest, is een fractie hoger en het dak wordt bekroond door twee uitsteeksels. Het rechter is een schoorsteen, het linker is iets hoger en vermoedelijk ook een schoorsteen en toont een sierlijk smeedijzeren object. Het rechter deel van de gevel is wat lager dan het linker deel en het ingangsdeel en beslaat één lokaal met één groot raam per verdieping. De gevel als geheel is sober en heeft slechts wat verticale inkervingen met natuurstenen uiteinden als versiering. Toch is het een duidelijk verstrakt Amsterdamse School-gebouw.
InterieurHet trappenhuis was het enige deel van het interieur dat opvallend was vormgegeven maar is in 2016 aan de slopershamer ten prooi gevallen. De balustrades van beton waren betegeld met zeer fraaie twintiger jaren tegels in de kleuren (geaderd) wit, (geaderd) groen en zwart. Op de balustrades slingerde een rode gietijzeren leuning met meandermotieven naar boven. Op de begane grond lag aan de basis van de leuning een soort klepelvorm. Het motief van de leuning keerde terug in de hekwerken voor het onderste deel van de ramen van het trappenhuis, die tot de grond toe doorliepen. Elders in het gebouw was hier en daar sprake van glas in lood, vermoedelijk in deuren.
Recente ontwikkelingenVoor zover ik heb kunnen nagaan is het pand na vertrek van de school (1983) bewoond geweest. Het werd slecht onderhouden en verkeerde in steeds slechtere staat, met name het houtwerk. In januari 2016 begon een grootscheepse verbouwing waarbij alleen de buitenmuren bleven staan en ook het monumentale trappenhuis verdween. Aan de binnenkant worden nieuwe verdiepingsvloeren geplaatst, er komt een lift en het dak wordt vernieuwd, met terras. Er komen vijf luxe appartementen in het gebouw.
Bronnen
G. Bolhuis, Atlas Gordel ’20-‘40 (Amsterdam 2004).
Pim van Schaik, Publieke Werken Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935 (Uitgeverij Stokerkade, 2018).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandNet op tijd geweest om het trappenhuis te fotograferen, voordat het verdween.
Gerelateerde objecten