Details
Naam
Postjesweg-Hoofdweg oneven zijde, blok 7
Aantal afbeeldingen: 17
IntroductieBlok 7 van Piet Kramer in het Plan West.
AdresHoofdweg 149III
Postcode(s)1057 CP
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Piet Kramer (Architect)
Zeeger Gulden (Architect)
Melle Geldmaker (Architect)
Zeeger Gulden (Architect)
Melle Geldmaker (Architect)
Datum1923 - 1924
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverHeere van der Schaar
Huidige eigenaarOnbekend
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectBlok
AchtergrondHet gaat hier om blok 7, het langste aaneengesloten blok van Kramer in Plan West. Het strekt zich uit van de hoek Postjesweg via de Hoofdweg (oneven zijde) naar de Willem Schoutenstraat en heeft een knik in het midden ter hoogte van de Davisstraat.
Kramer heeft meegewerkt aan de eerste etappe van Plan West. Zijn vijf in grootte verschillende blokken bevatten gedeeltelijk woningen voor Van der Schaar, gedeeltelijk woningen voor een vereniging van kleinere bouwondernemers. De plannen van Kramer ontstonden tussen december 1923 en december 1924. De eerste bouwfase was gereed in 1924. Kramer ontwierp alleen de straatwanden. Het architectenbureau Gulden en Geldmaker werd belast met de aanpassingen van de plattegronden aan de gebouwvormen en met de achtergevels.
Kramers blokken lagen aan de belangrijke kruising Postjesweg/Hoofdweg. De Postjesweg verbond deze wijk via de bestaande westelijke stadsuitbreidingen (Kinkerstraat) met het centrum van Amsterdam. De Hoofdweg was de voornaamste ontsluitingsstraat in de noord-zuidverbinding. De blokken verheffen zich op alle vier de hoekpunten van de kruising Postjesweg/Hoofdweg en strekken zich uit in alle vier de richtingen, waarbij de blokken aan beide zijden van de Hoofdweg een zeer grote lengte hebben. De onderste twee bouwlagen van de hoeken waren bestemd voor winkels.
Kramer heeft meegewerkt aan de eerste etappe van Plan West. Zijn vijf in grootte verschillende blokken bevatten gedeeltelijk woningen voor Van der Schaar, gedeeltelijk woningen voor een vereniging van kleinere bouwondernemers. De plannen van Kramer ontstonden tussen december 1923 en december 1924. De eerste bouwfase was gereed in 1924. Kramer ontwierp alleen de straatwanden. Het architectenbureau Gulden en Geldmaker werd belast met de aanpassingen van de plattegronden aan de gebouwvormen en met de achtergevels.
Kramers blokken lagen aan de belangrijke kruising Postjesweg/Hoofdweg. De Postjesweg verbond deze wijk via de bestaande westelijke stadsuitbreidingen (Kinkerstraat) met het centrum van Amsterdam. De Hoofdweg was de voornaamste ontsluitingsstraat in de noord-zuidverbinding. De blokken verheffen zich op alle vier de hoekpunten van de kruising Postjesweg/Hoofdweg en strekken zich uit in alle vier de richtingen, waarbij de blokken aan beide zijden van de Hoofdweg een zeer grote lengte hebben. De onderste twee bouwlagen van de hoeken waren bestemd voor winkels.
BeschrijvingBij het zoeken naar een kunstzinnige oplossing stond Kramer slechts de dunne huid van de bakstenen gevel ter beschikking. Zijn mogelijkheden beperkten zich tot ritmische en plastische accenten en tot de kleurstelling. Hij legde de nadruk op de blokstructuur, de aaneenrijging van gelijksoortige woningen, en rangschikte de kozijnen in horizontale banden. De banden werden zijn werkzaamste en tevens eerlijkste architectonische middel. De stralend witte kozijnen en het oranjekleurige metselwerk fleurden de wijk op en gaven deze een frisse aanblik. Het zwaartepunt lag op de hoekpartijen, die Kramer zoveel mogelijk een eigen uitdrukking gaf. Bijzondere aandacht besteedde hij aan de kruising Hoofdweg/Postjesweg, maar ook aan de hoeken van de andere zijstraten en aan de gedeelten waar zijn ontwerp moest aansluiten op dat van zijn collega's.
De kopbebouwing van de blokken 7 en 10 op de hoek Postjesweg/Hoofdweg is vanwege de opvallende vormgeving steeds weer te zien op afbeeldingen. Van blok 7 is vooral het halfronde dak boven een loggia-achtige uitsparing kenmerkend. Verder is het eigenlijk een gereduceerde uitvoering van het er tegenoverliggende blok 10 maar dan met veel soberder details. Tegenover de Davisstraat, daar waar blok 10 plaats maakt voor blok 11, heeft blok 7 een knik. De ingangspartijen naar de verdiepingen steken maar een klein stukje uit met sobere baksteenversiering en boven de voordeuren liggen gewoon woningen met ramen. De ingangen vormen daarmee niet zoals in blok 10 een uitgesproken verticaal accent.
De begane grond-voordeuren hebben net als blok 10 een luifeltje dat ondersteund wordt door een sierlijk object. Opvallend is dat aan deze kant veel luifels in de loop der tijd scheef zijn gaan hangen. Kohlenbach spreekt van monotonie in de gevel, die te wijten zou zijn aan de bouwondernemers die zich voor dit project aaneensloten en Kramers drang tot kunstzinnige behandeling van volumen uit economische motieven aan banden legden. Imposant is dan wel weer de afsluiting aan de zijde van de Willem Schoutenstraat, waar vierkanten, rechthoeken en rondingen in elkaar grijpen. Deze afsluiting toont veel overeenkomsten met de hoeken van het verder ook weinig opvallende blok 11 van Kramer, aan de overzijde.
De kopbebouwing van de blokken 7 en 10 op de hoek Postjesweg/Hoofdweg is vanwege de opvallende vormgeving steeds weer te zien op afbeeldingen. Van blok 7 is vooral het halfronde dak boven een loggia-achtige uitsparing kenmerkend. Verder is het eigenlijk een gereduceerde uitvoering van het er tegenoverliggende blok 10 maar dan met veel soberder details. Tegenover de Davisstraat, daar waar blok 10 plaats maakt voor blok 11, heeft blok 7 een knik. De ingangspartijen naar de verdiepingen steken maar een klein stukje uit met sobere baksteenversiering en boven de voordeuren liggen gewoon woningen met ramen. De ingangen vormen daarmee niet zoals in blok 10 een uitgesproken verticaal accent.
De begane grond-voordeuren hebben net als blok 10 een luifeltje dat ondersteund wordt door een sierlijk object. Opvallend is dat aan deze kant veel luifels in de loop der tijd scheef zijn gaan hangen. Kohlenbach spreekt van monotonie in de gevel, die te wijten zou zijn aan de bouwondernemers die zich voor dit project aaneensloten en Kramers drang tot kunstzinnige behandeling van volumen uit economische motieven aan banden legden. Imposant is dan wel weer de afsluiting aan de zijde van de Willem Schoutenstraat, waar vierkanten, rechthoeken en rondingen in elkaar grijpen. Deze afsluiting toont veel overeenkomsten met de hoeken van het verder ook weinig opvallende blok 11 van Kramer, aan de overzijde.
Bronnen
Bernard Kohlenbach, Pieter Lodewijk Kramer, Architect van de Amsterdamse School 1881-1961 (Naarden , 1994).
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandEen van de wat soberder gevels van Kramer aan de Hoofdweg, echter wel met imposante hoekpanden.
Gerelateerde objecten