Details
Naam
Brandmelder Koningsplein
Aantal afbeeldingen: 3
IntroductieTot begin jaren zeventig stonden in de straten van Amsterdam zogeheten brandmelders. Dit waren kasten met een telefoon erin, die bij brand geopend mochten worden door een ruitje in te slaan. De brand kon dan per telefoon aan de meldkamer worden doorgegeven. Deze rode brandmelder, een ontwerp van P. L. Marnette die nu in het bezit is van een verzamelaar in Maastricht, stond ooit in een bankgebouw aan de Herengracht.
Type objectGebruiksvoorwerp
Vervaardiger Pieter Marnette (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Datum1927
MateriaalGietijzer
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
AchtergrondDe rode brandmelders sierden van 1927 tot begin jaren 70 het Amsterdamse straatbeeld. De melder stond niet alleen door de hele stad verspreid, maar hing ook in allerlei openbare ruimtes. Het ontwerp is van architect Pieter Lucas Marnette en de melder werd gemaakt bij ijzergieterij Joh. Zimmer en Zonen.
Men moest het ruitje breken en de knop indrukken, waarna het bovenste luikje open ging en de brand telefonisch aan de centrale kon worden gemeld. Een bemanningslid van de uitgerukte autospuit werd naar de bewuste brandmelder gestuurd voor het doorgeven van een zogenaamd ´NADER BERICHT´aan de centrale. Hij kon daartoe de brandmelder in zijn geheel openen, waarna ook een seinsleutel zichtbaar werd. Met deze sleutel moest hij kort en krachtig de aard van de brand aan de centrale melden, b.v. ´kleine brand Torenstraat 16´ Dit bericht werd aan de andere kant in punten en strepen met een morseontvanger vastgelegd, waarbij automatisch een tijdstempel werd afgedrukt. Een toelichting kon daarna telefonisch worden gegeven. Alle Amsterdamse brandweerlieden hadden daartoe een telegrafiecursus gevolgd.
De ontelbare malen dat een brandmelder uit baldadigheid werd misbruikt was een bron van ergernis. Men heeft dat in de loop van de tijd getracht te voorkomen door de knop te wijzigen in een draaischijf, die een luide claxon ten gehore bracht (zie het filmpje, link onder dit artikel).
Begin jaren 70 zijn de brandmelders in langzaam tempo verwijderd. Dat daarvóór al veel daarvan waren vernield en half gesloopt laten de vele foto´s zien die zijn opgenomen in het ´700 CENTENBOEK´, uitgegeven door de gemeentegiro ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad Amsterdam.
Gelukkig zijn her en der nog gave exemplaren van dit stukje Amsterdamse geschiedenis bewaard gebleven. Eén daarvan is in het bezit van een gepassioneerde verzamelaar van seinsleutels, seinlampen en aanverwante telegrafie apparatuur, Anton Klok in Maastricht.
Men moest het ruitje breken en de knop indrukken, waarna het bovenste luikje open ging en de brand telefonisch aan de centrale kon worden gemeld. Een bemanningslid van de uitgerukte autospuit werd naar de bewuste brandmelder gestuurd voor het doorgeven van een zogenaamd ´NADER BERICHT´aan de centrale. Hij kon daartoe de brandmelder in zijn geheel openen, waarna ook een seinsleutel zichtbaar werd. Met deze sleutel moest hij kort en krachtig de aard van de brand aan de centrale melden, b.v. ´kleine brand Torenstraat 16´ Dit bericht werd aan de andere kant in punten en strepen met een morseontvanger vastgelegd, waarbij automatisch een tijdstempel werd afgedrukt. Een toelichting kon daarna telefonisch worden gegeven. Alle Amsterdamse brandweerlieden hadden daartoe een telegrafiecursus gevolgd.
De ontelbare malen dat een brandmelder uit baldadigheid werd misbruikt was een bron van ergernis. Men heeft dat in de loop van de tijd getracht te voorkomen door de knop te wijzigen in een draaischijf, die een luide claxon ten gehore bracht (zie het filmpje, link onder dit artikel).
Begin jaren 70 zijn de brandmelders in langzaam tempo verwijderd. Dat daarvóór al veel daarvan waren vernield en half gesloopt laten de vele foto´s zien die zijn opgenomen in het ´700 CENTENBOEK´, uitgegeven door de gemeentegiro ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad Amsterdam.
Gelukkig zijn her en der nog gave exemplaren van dit stukje Amsterdamse geschiedenis bewaard gebleven. Eén daarvan is in het bezit van een gepassioneerde verzamelaar van seinsleutels, seinlampen en aanverwante telegrafie apparatuur, Anton Klok in Maastricht.
Recente ontwikkelingenTelegrafie-verzamelaar Anton Klok kan met behulp van een interne telefooncentrale, een oude draaischijftelefoon en een morse-ontvanger de verbinding tussen melder en centrale van destijds simuleren. Zo houdt hij dit stukje geschiedenis levend.
Ingezonden door Anton Klok
Professionele of persoonlijke bandIk heb het apparaat overgenomen van een Amsterdamse brandweerman bij wie het jarenlang als blikvanger in de hal stond. In het kader van hun rij-opleiding maken de Amsterdamse brandweerlieden ook een tocht door het Limburgse Heuvelland. Met als tegenprestatie een Limburgse vlaai is de loodzware gietijzeren brandmelder toen per brandweerwagen vanuit Amsterdam bij mij in Maastricht bezorgd.
Gerelateerde objecten