Details
Naam
Landgoed De Schipborg, Drenthe
Aantal afbeeldingen: 5
IntroductieZeker geen Amsterdamse School, dit landgoed. Maar dankzij de prachtige luchtfoto's van Paul Paris kunnen we zien dat in het landgoed van De Schipborg het stedenbouwkundige plan van Berlage voor Plan Zuid terug te zien is.
AdresBorgweg 66
Postcode(s)9469 PJ
PlaatsSchipborg
LandNederland
Vervaardiger H.P. Berlage (Architect)
Bart van der Leck (Kunstenaar)
Bart van der Leck (Kunstenaar)
Datum1914 - 1915
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverFam. Kröller-Müller
Oorspronkelijke functieBoerderij
Huidige functieLandhuis
Type objectRijksmonument, Blok
Monumentnummer46515
AchtergrondDe meeste kennen het jachthuis Sint Hubertus wel, maar De Schipborg is een ander prachtig landgoed van de hand van H.P. Berlage in opdracht van familie Kröller-Müller. In 1913 koopt de familie Kröller-Müller bij Schipborg (Drenthe) een perceel van 200 hectare. Het is de bedoeling dat hier hun zoon – A.G.Kröller jr.- een zelfvoorzienende boerderij gaat drijven. Als architect wordt Berlage aangetrokken die hier een ''Gesamtkunstwerk'' van maakt. Boerderij, agrarische functies en interieur woonhuis worden zoveel mogelijk op elkaar afgestemd en in één stijl ontworpen. De boerderij is een voor deze streek ongebruikelijk type, het heeft een carrévorm zoals veel boerderijen in Limburg. Op de toegangspoort staat de naam van de boerderij.
Tot in de negentiger jaren van de vorige eeuw is hier geboerd. Daarna begon de tijdsgeest te werken, er werd een natuurplan ontworpen met bos als belangrijkste element. Dit is het idee van de eigenaar Hindrik Goosen en hij trekt de landschapsarchitect Harry Berg aan om een plan te maken voor een landgoed.
Geheel in de geest van Berlage krijgen de lanen en zichtassen de structuur van het Plan Zuid van Berlage. Als voorbeeld wordt het Victorieplein in Amsterdam genomen. Hier komen – bij de wolkenkrabber van Staal – de Churchill-laan en Rooseveltlaan in een hoek samen. De centrale as is de Biesboschstraat. Deze structuur wordt in Schipborg gekopieerd met niet de wolkenkrabber maar de boerderij als centraal punt.
De boerderij is niet te bezichtigen, maar het landgoed is wel opengesteld voor wandelaars. Hier kan via de zichtassen nog een blik op de boerderij geworpen worden, eveneens vanaf de straatweg waar aan het einde van de oprijlaan de poort en de voorgevel van de boerderij te zien zijn.
Tot in de negentiger jaren van de vorige eeuw is hier geboerd. Daarna begon de tijdsgeest te werken, er werd een natuurplan ontworpen met bos als belangrijkste element. Dit is het idee van de eigenaar Hindrik Goosen en hij trekt de landschapsarchitect Harry Berg aan om een plan te maken voor een landgoed.
Geheel in de geest van Berlage krijgen de lanen en zichtassen de structuur van het Plan Zuid van Berlage. Als voorbeeld wordt het Victorieplein in Amsterdam genomen. Hier komen – bij de wolkenkrabber van Staal – de Churchill-laan en Rooseveltlaan in een hoek samen. De centrale as is de Biesboschstraat. Deze structuur wordt in Schipborg gekopieerd met niet de wolkenkrabber maar de boerderij als centraal punt.
De boerderij is niet te bezichtigen, maar het landgoed is wel opengesteld voor wandelaars. Hier kan via de zichtassen nog een blik op de boerderij geworpen worden, eveneens vanaf de straatweg waar aan het einde van de oprijlaan de poort en de voorgevel van de boerderij te zien zijn.
BeschrijvingZoals reeds gezegd is de boerderij als één geheel ontworpen. Op de binnenplaats ligt een paardenwed, geheel in stijl met gemetselde muren en lantaarns op zuilen. Dit doet eerder stedenbouwkundig dan landelijk aan.
Tegenover de ingangspoort ligt het woonhuis met haaks daarop de stallen en schuren. Het gehele exterieur is in de typische rationalistische stijl van Berlage ontworpen: functioneel, evenwichtig en sober. Alleen de spitsere daken van het woongedeelte en de ventilatietorentjes op de hoeknokken van de stallen geven afwisseling en accenten. Vermeldenswaard is verder dat voor de sponningen van de vierkante en ronde raampjes ijzer is gebruikt.
Tegenover de ingangspoort ligt het woonhuis met haaks daarop de stallen en schuren. Het gehele exterieur is in de typische rationalistische stijl van Berlage ontworpen: functioneel, evenwichtig en sober. Alleen de spitsere daken van het woongedeelte en de ventilatietorentjes op de hoeknokken van de stallen geven afwisseling en accenten. Vermeldenswaard is verder dat voor de sponningen van de vierkante en ronde raampjes ijzer is gebruikt.
InterieurBerlage ontwierp ook de meubels, onder meer de eettafel en stoelen met hoge rugleuningen. Van het interieur zijn de centrale open haard en binnenwand van de entresol (zie contemporaine foto) goed bewaard gebleven. Bart van der Leck was kleurenadviseur.
Recente ontwikkelingenDe boerderij heeft zijn agrarische functie verloren, is nu onderdeel van het landgoed De Schipborg
Bronnen
H. Renes en A. te Stroete (red.), Paul Paris (fotografie), Voorbij gevlogen. Veranderingen in het Nederlandse landschap (Utrecht Matrijs 2011).
Yvonne Brentjens, Titus M. Eliëns, H.P. Berlage 1856-1934. Architect en ontwerper (Waanders 2010), pp 85-87.
Ingezonden door Paul Paris
Professionele of persoonlijke bandDe artikelen en de foto's zijn gemaakt door Paul Paris. Hij is professioneel fotograaf en publicist en heeft veel Nederlandse gebouwen van de Amsterdamse School gefotografeerd.
Gerelateerde objecten