Details
Name
Gedempte Zuiderdiep 49, Groningen
Number of images: 8
IntroductionMooi, de subtiele verwijzing naar de synagoge die ooit op dezelfde plek stond.
AddressGedempte Zuiderdiep 49
Postal code(s)9711 HB
PlaceGroningen
CountryNederland
Creator Joh. Prummel (Architect)
Production date1934
Current conditionGerealiseerd
Original usageEtagewoningen / winkels
Current usageWinkel met bovenwoning
Object typeGebouw
BackgroundDit door architect Johannes Prummel ontworpen gebouw werd begin jaren dertig aan de Gedempte Zuiderdiep neergezet; de aanvraag van de bouwvergunning hiervoor was in 1933-1934. Het woon-winkelpand kwam op een bijzondere plek te staan: in plaats van een synagoge uit 1856. In 1851 leidde een conflict namelijk tot een splitsing in de joodse gemeenschap. De aanleiding was dat het bestuur had besloten de voorganger te laten begeleiden door een zangkoor. De gemoederen hierover namen zulke hoge vormen aan, dat de politie er aan te pas moest komen toen voor- en tegenstanders tijdens een dienst met elkaar op de vuist gingen. De tegenstanders besloten zich af te scheiden en vormden de gemeente Teschuath Jisraël (‘Redding van Israël’). In 1856 namen zij een eigen synagoge in gebruik aan het Zuiderdiep. Hoewel Teschuath Jisraël na 25 jaar weer opging in de moedergemeente, bleef het gebouw tot 1933 staan.
DescriptionGeen twijfel wie dit gebouw in verstrakte Amsterdamse School-stijl van drie lagen en een zolderverdieping heeft ontworpen. Een gevelsteen naast de ingang vermeldt de naam van architect Prummel. Het meest in het oog springende deel van het pand is de halfronde erker op de hoek van de eerste verdieping, wat uitkomt op een balkon met dakoverstek over de volle breedte op de tweede verdieping. De hoek heeft hier inspringend metselwerk. Veel vensters aan de straatzijde zijn voorzien van kleurloos glas in lood.
Het is onduidelijk waar nummer 49 eindigt en het pand van nummer 51 begint. Nummer 51, waarvan de architect niet bekend, is volgens de bouwvergunning gebouwd in de periode 1929-1937. Precies op de grens van de twee panden bevindt zich een opmerkelijke vlaggenmast. De bovenste houder is een strak ornament van gietijzer; de mast zelf is driehoekig met een platte, driehoekige mastknop. Het lijkt een knipoog naar de soortgelijke, maar dan vierkante versie, van de vlaggenmast aan de gevel van Gemeentewerken, eveneens aan het Gedempte Zuiderdiep.
Het is onduidelijk waar nummer 49 eindigt en het pand van nummer 51 begint. Nummer 51, waarvan de architect niet bekend, is volgens de bouwvergunning gebouwd in de periode 1929-1937. Precies op de grens van de twee panden bevindt zich een opmerkelijke vlaggenmast. De bovenste houder is een strak ornament van gietijzer; de mast zelf is driehoekig met een platte, driehoekige mastknop. Het lijkt een knipoog naar de soortgelijke, maar dan vierkante versie, van de vlaggenmast aan de gevel van Gemeentewerken, eveneens aan het Gedempte Zuiderdiep.
InteriorAan de oostkant, tussen huisnummers 47 en 49, zit een steegje. Op een openstaand venster hier konden we in het strakke glas in lood een afbeelding van wat dus de voormalige synagoge blijkt te zijn. Dit venster heeft wel gekleurd glas, maar niet de sierlijk krullende gebrandschilderde Amsterdamse School-motieven van andere vensters. Want met dank aan Hans Mulder op Facebook weten we meer van de overige vensters. Zo zijn ook de Martinitoren met hoofdwacht, het provinciewapen, en een Groninger molen te zien. In de noordgevel (aan de achterzijde van het pand) is een venster zichtbaar met een Dorisch en een Korintisch kapiteel.
Submitted by Marcel Westhoff
Professional or personal relationIk kwam dit pand tegen in mijn speurtocht naar de Amsterdamse School in Groningen.
Related objects