Details
Name
Boazkerk, Westeremden
Number of images: 17
IntroductionKerk in de Groningse variant van de Amsterdamse School die - heel goed! - sinds 2016 weer is te bewonderen in de oorspronkelijke kleurstelling.
AddressKosterijweg 14
Postal code(s)9922 PK
PlaceWesteremden
CountryNederland
Creator Albert Wiersema (Architect)
Production date1934 - 1935
Current conditionDeels of volledig gerestaureerd
ClientGereformeerde Kerk
Current ownerStichting Oude Groninger Kerken
Original usageKerk
Current usageKerk
Object typeRijksmonument, Gebouw
Monument number517378
BackgroundDoor de groei van het ledental ging op 23 mei 1934 de gemeentevergadering akkoord met de bouw van een splinternieuwe kerk tegenover de oude Jachin kerk. Op dat moment was ds. C.G. Bos (1909-1988) de predikant. Een intekenlijst ging door het dorp en in één rondgang kwam een bedrag van ruim fl. 11.500 binnen. Architect Wiersema van Bedum kon aan de slag. De door hem ontworpen kerk telde 360 zitplaatsen. De fa. Baar en Van der Woude uit Roodeschool was de laagste inschrijver en kreeg dus de bouwopdracht.
De eerste steen werd op 24 oktober 1934 geplaatst door het oudste en langstzittende kerkenraadslid, E.M. Bos. Hoewel het eerst de bedoeling was de banken uit het oude kerkje in de nieuwe kerk over te plaatsen werd uiteindelijk toch besloten nieuwe banken te laten maken. Er kwam ook een dakruiter op de kerk. Het orgel werd uit de oude kerk de weg over gesleept en in de nieuwe kerk overgebracht en werd meteen even van een windmotor voorzien, zodat de voormalige orgeltrapper de kerkdienst in het vervolg zonder lichamelijke inspanning kon meemaken. De totale bouwkosten bedroegen fl. 13.880. Op 17 april 1935 kon de kerk in gebruik genomen worden.
De Boazkerk ontleent haar naam aan één van de twee zuilen bij de ingang van de Tempel van Salomo; Jachin (‘grondvester’) en Boaz (‘in Hem is kracht’).
De grote gelijkenis van de kerk in Westeremden met die in het Friese Twijzel is niet verbazingwekkend: beide gebouwen werden tegelijkertijd in de tweede helft van 1934 gebouwd. Stichting Oude Groninger Kerken schreef dan ook in 2015: "’t Is weliswaar geen eeneiige tweeling, maar het genetische materiaal is er, geleverd door architect Albert Wiersema uit Bedum."
De kerk met aangebouwde consistorie en erfafscheiding is aangewezen als rijksmonument als voorbeeld van een Gereformeerde kerk uit 1934 in de provincie Groningen in een regionale Amsterdamse School-stijl; vanwege de opvallende vormgeving en detaillering; vanwege de zeer hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur; vanwege de waardevolle interieuronderdelen, en als goed voorbeeld van het oeuvre van architect A. Wiersema.
De eerste steen werd op 24 oktober 1934 geplaatst door het oudste en langstzittende kerkenraadslid, E.M. Bos. Hoewel het eerst de bedoeling was de banken uit het oude kerkje in de nieuwe kerk over te plaatsen werd uiteindelijk toch besloten nieuwe banken te laten maken. Er kwam ook een dakruiter op de kerk. Het orgel werd uit de oude kerk de weg over gesleept en in de nieuwe kerk overgebracht en werd meteen even van een windmotor voorzien, zodat de voormalige orgeltrapper de kerkdienst in het vervolg zonder lichamelijke inspanning kon meemaken. De totale bouwkosten bedroegen fl. 13.880. Op 17 april 1935 kon de kerk in gebruik genomen worden.
De Boazkerk ontleent haar naam aan één van de twee zuilen bij de ingang van de Tempel van Salomo; Jachin (‘grondvester’) en Boaz (‘in Hem is kracht’).
De grote gelijkenis van de kerk in Westeremden met die in het Friese Twijzel is niet verbazingwekkend: beide gebouwen werden tegelijkertijd in de tweede helft van 1934 gebouwd. Stichting Oude Groninger Kerken schreef dan ook in 2015: "’t Is weliswaar geen eeneiige tweeling, maar het genetische materiaal is er, geleverd door architect Albert Wiersema uit Bedum."
De kerk met aangebouwde consistorie en erfafscheiding is aangewezen als rijksmonument als voorbeeld van een Gereformeerde kerk uit 1934 in de provincie Groningen in een regionale Amsterdamse School-stijl; vanwege de opvallende vormgeving en detaillering; vanwege de zeer hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur; vanwege de waardevolle interieuronderdelen, en als goed voorbeeld van het oeuvre van architect A. Wiersema.
DescriptionDe kerk is gelegen aan de noordzijde van het dorp Westeremden tegenover de oude kerk en pastorie uit 1898 ontworpen door P. Tilbusscher. De symmetrische zaalkerk op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in een gesinterde baksteen en wordt gedekt door een zadeldak waarop zwarte Gotische pannen. Boven de entree bevinden zich vijf staande opklimmende vensters, als een soort ‘vijflicht’. Aan weerszijden van het portaal een rechthoekige uitbouw met plat dak waarin twee liggende vensters; in de gevelsteen in de linker uitbouw `Geref. kerk Eerste steen gelegd door E.M. Bos 24 oct 1934'; in de gevelsteen in de rechter uitbouw: `Het woord des Heeren blijft in der eeuwigheid 1 petr. 1:25A'. Op de top van de kerk staat een vierkante, met zink beklede houten dakruiter met een naaldvormige spits waarvan de vierkante basis 45° is gedraaid ten opzichte van het grondplan van de kerk.
Op de top van de kerk staat een vierkante, met zink beklede houten dakruiter met een naaldvormige spits waarvan de vierkante basis 45° is gedraaid ten opzichte van het grondplan van de kerk. Aan de achterzijde bevindt zich een hoge gemetselde schoorsteen waarin twee smalle betondecoraties. De gevels worden geleed door staande vensters onder rollaag met roedenverdeling en bakstenen onderdorpel; aan zowel de noord- als zuidzijde vier steunberen waarboven een smalle vooruitspringende betondecoratie. De kleurstelling van kerk en consistorie in primaire kleuren - rode deuren, blauwe dakgoten en witte accenten - doen denken aan De Stijl.
Op de top van de kerk staat een vierkante, met zink beklede houten dakruiter met een naaldvormige spits waarvan de vierkante basis 45° is gedraaid ten opzichte van het grondplan van de kerk. Aan de achterzijde bevindt zich een hoge gemetselde schoorsteen waarin twee smalle betondecoraties. De gevels worden geleed door staande vensters onder rollaag met roedenverdeling en bakstenen onderdorpel; aan zowel de noord- als zuidzijde vier steunberen waarboven een smalle vooruitspringende betondecoratie. De kleurstelling van kerk en consistorie in primaire kleuren - rode deuren, blauwe dakgoten en witte accenten - doen denken aan De Stijl.
InteriorHet interieur is bijna nog geheel intact. Een aantal jaren geleden is de indeling van het achterste travee gewijzigd. Bijzonder in het interieur is het vurenhouten rechthoekige meubilair met geometrische motieven. Alleen het orgel wijkt af in stijl. Het is in 1918 gebouwd door firma Standaart uit Schiedam voor de voorganger van de huidige kerk en is nog in vrijwel originele staat. Bij plaatsing in de huidige kerk bleef het front ongewijzigd.
Recent developmentsHet Herstelfonds Getroffen Kerken van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) ontving geheel onverwacht een gift van 100.000 euro van Fonds 5. Dit particuliere fonds is opgericht door een anonieme schenker uit Den Haag. Het Herstelfonds Getroffen Kerken maakt groot onderhoud van kerken in het aardbevingsgebied mogelijk na schadeherstel en bouwkundig versterken op kosten van de NAM. De eerste kerk die van dit fonds profiteerde, is de kerk van Westeremden.
Rond 2015 werd na schadeherstel en bouwkundig versterken het in- en exterieur van de kerk teruggebracht naar de oorspronkelijke kleurstelling, hoewel het interieur in 1987 een nieuw kleurenschema had gekregen, naar ontwerp van de schilder Henk Helmantel. De kerk werd na afsluiting van alle bouwkundige werkzaamheden op 18 november 2016 weer feestelijk in gebruik genomen.
De kerk is tegenwoordig eigendom van de Stichting Groninger Kerken en wordt gehuurd door de Protestantse Gemeente Westeremden.
Rond 2015 werd na schadeherstel en bouwkundig versterken het in- en exterieur van de kerk teruggebracht naar de oorspronkelijke kleurstelling, hoewel het interieur in 1987 een nieuw kleurenschema had gekregen, naar ontwerp van de schilder Henk Helmantel. De kerk werd na afsluiting van alle bouwkundige werkzaamheden op 18 november 2016 weer feestelijk in gebruik genomen.
De kerk is tegenwoordig eigendom van de Stichting Groninger Kerken en wordt gehuurd door de Protestantse Gemeente Westeremden.
Sources
Anja Reenders en Cees Stolk, Versteende Welvaart. Amsterdamse School op het Groninger Hoogeland (Uitgeverij Noordboek 2008).
Links
Submitted by Cor Krijger
Professional or personal relationAls bewonderaar van de Amsterdamse School-architectuur leek het mij een mooie gelegenheid om ook een bijdrage te leveren aan dit platform door deze kerk in Westeremden onder de aandacht te brengen. Ik dank het sleuteladres in Westeremden van de Stichting Oude Groninger Kerken dat mij de gelegenheid heeft gegeven de kerk van binnen te bezichtigen en te fotograferen.
Related objects