Details
Name
Ceintuur Theater (vm), Amsterdam
Number of images: 20
IntroductionDe betonnen gevel van het in 1921 geopende Ceintuur Theater doet denken aan de internationale art deco-stijl, maar in de detaillering zijn Amsterdamse School-elementen te herkennen.
AddressCeintuurbaan 282-284
Postal code(s)1072 GK
PlaceAmsterdam
CountryNederland
Creator Willem Noorlander (Architect)
Gerrit van Arkel (Architect)
Gerrit van Arkel (Architect)
Production date1921 - 1922
Current conditionDeels of volledig gerestaureerd
ClientNV Verenigde Bioscopen
Current ownerParticuliere eigenaar
Original usageBioscoop
Object typeRijksmonument, Gebouw
Monument number527853
BackgroundArchitect Willem Noorlander verwierf bekendheid met zijn ontwerpen voor diverse bioscopen, zoals het Ceintuur Theater (1921) aan de Ceintuurbaan in Amsterdam en het bioscooptheater Astoria (1929) aan het Mosplein in Amsterdam-Noord. Beide gebouwen bestaan nog wat gevel betreft maar hebben al lang geleden hun bioscoopfunctie verloren. Noorlander maakte een reeks bijzondere tekeningen in potlood en inkt van de bioscopen met een sprookjesachtige uitstraling. Aan het ontwerp van het Ceintuur Theater heeft ook Gerrit van Arkel gewerkt.
Het Ceintuur Theater had als bijnaam 't Stinkertje'. Over de oorsprong van die bijnaam doen verschillende versies de ronde. Een verklaring is dat bijnaam kwam van de onfrisse bezoekers, deze zouden minder sjiek zijn dan de bezoekers van andere theaters. Anderen beweren dat de bijnaam een relikwie was van de voorloper van het Ceintuur Theater, de nabijgelegen Ceintuur Bioscoop. De zaal van dit theater bezat geen enkele ventilatiemogelijkheid en zou daarom de bijnaam ‘t Stinkertje had gekregen. Geheel ten onrechte zou deze bijnaam later zijn overgegaan op het nieuwe theater.
In 1926 werd het theater overgenomen door Gerardus van Royen, die meerdere bioscopen in Amsterdam exploiteerde met de REMA N.V. In 1949 werd het theater ingrijpend verbouwd. Tot 1968 bleef het familiebezit van de familie Van Royen. Toen werd het overgenomen door het City Theater N.V. Eind 1976 werd het theater gesloten. Daarna heeft het theater jarenlang leeggestaan. Vervolgens kreeg het jaren lang een nieuwe bestemming als keukenwinkel. Dit was tot 2012. Met enige moeite kon men de naam nog op de voorgevel zien in de vorm van twee metalen ornamenten, maar verder was de gevel onherkenbaar veranderd en overgesaust.
Bij de renovatie na het vertrek van de keukenwinkel werd bedongen dat zoveel mogelijk van de oorspronkelijke elementen zouden terugkeren, onder meer het hoge plafond dat door de keukenwinkel werd verlaagd. Zo zijn oude lantaarns weer opnieuw vervaardigd, zijn de oude langgerekte ramen weer opengebroken en gevuld met glas en lood en zijn de smeedijzeren ornamenten waarin de naam van het oude theater is verwerkt gerenoveerd. In november 2014 werd een brasserie in het vernieuwde Ceintuur Theater gevestigd.
Het Ceintuur Theater had als bijnaam 't Stinkertje'. Over de oorsprong van die bijnaam doen verschillende versies de ronde. Een verklaring is dat bijnaam kwam van de onfrisse bezoekers, deze zouden minder sjiek zijn dan de bezoekers van andere theaters. Anderen beweren dat de bijnaam een relikwie was van de voorloper van het Ceintuur Theater, de nabijgelegen Ceintuur Bioscoop. De zaal van dit theater bezat geen enkele ventilatiemogelijkheid en zou daarom de bijnaam ‘t Stinkertje had gekregen. Geheel ten onrechte zou deze bijnaam later zijn overgegaan op het nieuwe theater.
In 1926 werd het theater overgenomen door Gerardus van Royen, die meerdere bioscopen in Amsterdam exploiteerde met de REMA N.V. In 1949 werd het theater ingrijpend verbouwd. Tot 1968 bleef het familiebezit van de familie Van Royen. Toen werd het overgenomen door het City Theater N.V. Eind 1976 werd het theater gesloten. Daarna heeft het theater jarenlang leeggestaan. Vervolgens kreeg het jaren lang een nieuwe bestemming als keukenwinkel. Dit was tot 2012. Met enige moeite kon men de naam nog op de voorgevel zien in de vorm van twee metalen ornamenten, maar verder was de gevel onherkenbaar veranderd en overgesaust.
Bij de renovatie na het vertrek van de keukenwinkel werd bedongen dat zoveel mogelijk van de oorspronkelijke elementen zouden terugkeren, onder meer het hoge plafond dat door de keukenwinkel werd verlaagd. Zo zijn oude lantaarns weer opnieuw vervaardigd, zijn de oude langgerekte ramen weer opengebroken en gevuld met glas en lood en zijn de smeedijzeren ornamenten waarin de naam van het oude theater is verwerkt gerenoveerd. In november 2014 werd een brasserie in het vernieuwde Ceintuur Theater gevestigd.
DescriptionDe fraaie en bijzondere gevel heeft op het eerste gezicht art deco- kenmerken, maar leunt hier en daar toch ook op de Amsterdamse School, bijvoorbeeld bij de verspringende gevelonderdelen, de sculpturale, kokervormige lamppartijen, de torenachtige elementen en de uitsteeksels die op hijsbalken lijken. De naam van de bioscoop werd op naamschilden in siersmeedwerk geplaatst dat ook weer sterk aan de Amsterdamse School-vormgeving doet denken. Maar het materiaal (beton in plaats van baksteen) onderscheidt de gevel zeker van de Amsterdamse School. Althans, beton werd veel gebruikt in de Amsterdamse School - met name ook in het Scheepvaarthuis, het boegbeeld van de stijl - maar was zelden zichtbaar.
InteriorDoor het gebruik van gewapend beton was niet alleen de bijzondere detaillering van de façade mogelijk, maar het balkon in de bioscoopzaal hoefde ook niet ondersteund te worden door zuilen, die het zicht konden belemmeren. Het interieur is echter zo goed als verloren gegaan, op het betonnen balkon na. Er is geen bioscoopzaal meer te vinden. Bij de restauratie is onder meer het abstracte glas in lood in de langgerekte ramen in de voorgevel, die in een punt lopen, terug gebracht.
Recent developmentsHet gebouw is als rijksmonument geclassificeerd vanwege de cultuur-, bouw- en architectuurhistorische waarde als kenmerkend voorbeeld van rijk gedetailleerde bioscooparchitectuur in de stijl van de art deco, uitgevoerd in beton, en vanwege de plaats in het oeuvre van de architect W. Noorlander.
Links
Submitted by Gert-Jan Lobbes
Professional or personal relationDit prachtige gebouw schuurt op onderdelen tegen de Amsterdamse School aan maar is internationaler van stijl. Opmerkelijk, want Noorlander bouwde in deze tijd nog vooral in de Amsterdamse School-stijl. Als Amsterdammer ben ik erg blij dat het na een zieltogend bestaan van de ondergang is gered en schitterend is gerenoveerd.
Related objects