Details
Name
Rehoboth kerk, Twijzel - exterieur
Number of images: 23
IntroductionVerborgen parel in oost Friesland. Bescherming van dit kleinood is urgent.
AddressOptwizel 35
Postal code(s)9286 EB
PlaceTwijzel
CountryNederland
Creator Albert Wiersema (Architect)
Production date1934 - 1935
Current conditionGerealiseerd
ClientGereformeerde Kerk
Current ownerkerkgenootschap
Original usageKerk
Current usageKerk
Object typeGeen beschermde status, Gebouw
BackgroundHet zaalkerkje van de Vrije gereformeerden in Twijzel uit 1894 ging bij een grote brand in december 1933 in vlammen op. De gemeente vroeg een jaar later architect Albert Wiersema uit Bedum om een ontwerp te maken voor een zaalkerk die vierhonderd gelovigen kon bevatten. De aanbesteding vond plaats in augustus 1934. De eerste steen werd gelegd op 15 oktober van dat jaar en op 18 april 1935 vond onder grote belangstelling de ingebruikneming plaats.
De grote gelijkenis van de kerk in Twijzel met die in Westeremden is niet verbazingwekkend: beide gebouwen werden tegelijkertijd in de tweede helft van 1934 gebouwd. Stichting Oude Groninger Kerken schreef dan ook in 2015: "’t Is weliswaar geen eeneiige tweeling, maar het genetische materiaal is er, geleverd door architect Albert Wiersema uit Bedum."
De grote gelijkenis van de kerk in Twijzel met die in Westeremden is niet verbazingwekkend: beide gebouwen werden tegelijkertijd in de tweede helft van 1934 gebouwd. Stichting Oude Groninger Kerken schreef dan ook in 2015: "’t Is weliswaar geen eeneiige tweeling, maar het genetische materiaal is er, geleverd door architect Albert Wiersema uit Bedum."
DescriptionDe kerk is als het ware een mix van Wiersema's kerken in Onderdendam en Westeremden. Ook zijn er gelijkenissen met de kerk in Mariënberg, die op haar beurt weer bijna een kopie van de kerk in Onderdendam is, maar binnen op een aantal plaatsen is gewijzigd.
Buiten lijkt de kerk van Twijzel als twee druppels water op die van Westeremden. Alleen de dakruiter ontbreekt in Twijzel en boven de ingang is sprake van drie langwerpige vensters tegen vijf getrapte vensters in Westeremden. Het interieur van de kerk lijkt weer als twee druppels water op de kerk in Onderdendam. Het meubilair en de hele inrichting is echter vrijwel exact gelijk aan de kerk in Westeremden, tot de kleur aan toe. Zoals gezegd werden beide kerken tegelijkertijd gebouwd.
De symmetrische zaalkerk op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in een bruinpaarse baksteen, deels gesinterd, en wordt gedekt door een zadeldak. Boven de entree bevinden zich drie staande vensters van gelijke grootte. Aan weerszijden van het portaal zit een rechthoekige uitbouw met plat dak waarin twee liggende vensters; op de gevelsteen in de linker uitbouw staat `Eerste steen gelegd op 15 oct. 1934 door ds J.H. ten Brink'. Boven de entree bevindt zich een gevelsteen met hierop 'Rehoboth'. In beide zijgevels is sprake van vlak gedekte uitbouwen voorzien van langwerpige, staande, glas-in-loodramen. De kerkenraadskamer en de hallen, waaronder een opgang naar het orgel, liggen achter de kerkzaal en hebben een eigen ingang aan de linker en rechter zijkant van de kerk.
Buiten lijkt de kerk van Twijzel als twee druppels water op die van Westeremden. Alleen de dakruiter ontbreekt in Twijzel en boven de ingang is sprake van drie langwerpige vensters tegen vijf getrapte vensters in Westeremden. Het interieur van de kerk lijkt weer als twee druppels water op de kerk in Onderdendam. Het meubilair en de hele inrichting is echter vrijwel exact gelijk aan de kerk in Westeremden, tot de kleur aan toe. Zoals gezegd werden beide kerken tegelijkertijd gebouwd.
De symmetrische zaalkerk op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in een bruinpaarse baksteen, deels gesinterd, en wordt gedekt door een zadeldak. Boven de entree bevinden zich drie staande vensters van gelijke grootte. Aan weerszijden van het portaal zit een rechthoekige uitbouw met plat dak waarin twee liggende vensters; op de gevelsteen in de linker uitbouw staat `Eerste steen gelegd op 15 oct. 1934 door ds J.H. ten Brink'. Boven de entree bevindt zich een gevelsteen met hierop 'Rehoboth'. In beide zijgevels is sprake van vlak gedekte uitbouwen voorzien van langwerpige, staande, glas-in-loodramen. De kerkenraadskamer en de hallen, waaronder een opgang naar het orgel, liggen achter de kerkzaal en hebben een eigen ingang aan de linker en rechter zijkant van de kerk.
InteriorHet interieur is (nog) geheel intact en wordt in een aparte bijdrage belicht.
Recent developmentsDe kerkzaal wordt al geruime tijd niet meer gebruikt. Gekerkt wordt nog door de Vrije Hervormde Evangelisatie in de voormalige consistoriekamer aan de achterzijde. Helaas is het gebouw behoorlijk in verval. De kerkzaal toont vele sporen van lekkage en binnendringend vocht. De meubels zijn sleets. Actie is nodig om dit Gesamtkunstwerk te conserveren nu het geheel nog min of meer intact is. Heemschut Friesland is ingeseind.
Sources
Peter Karstkarel - 'Sierlijk bouwen. Jugendstil en Amsterdamse School in Friesland 1900-1940' Friese Pers Boekerij, Leeuwarden, 2011.
Bertus Fennema - 'Albert Wiersema 1895-1966 Architect te Bedum' (Bedum, 2017).
Submitted by Gert-Jan Lobbes
Professional or personal relationNa mijn bezoeken aan de andere kerken van Wiersema in Groningen en Overijssel, wilde ik deze al lange tijd bezoeken. Op goed geluk fietste ik er heen want de kerk is niet meer in gebruik.
Related objects