Details
Name
Brug 198, Lijnbaansgracht
Number of images: 15
IntroductionIs dit de ‘Godfather’ van alle Amsterdamse School-bruggen?
AddressKleine-Gartmanplantsoen
Postal code(s)1017 RP
PlaceAmsterdam
CountryNederland
Object typeBrug
Creator Joan van der Meij (Architect)
Publieke Werken Amsterdam (Architect)
Publieke Werken Amsterdam (Architect)
Production date1914
MaterialBaksteen, Smeedijzer
Current conditionLocatie ongewijzigd en nog altijd in gebruik
ClientGemeente Amsterdam
Current ownerGemeente Amsterdam
BackgroundBrug 198, de overkluizing van de Lijnbaansgracht nabij het Leidseplein, is tot stand gekomen in de periode dat Joan van der Meij bij de gemeente Amsterdam in dienst was als ‘aesthetisch adviseur’. Er waren al langer plannen om de Lijnbaansgracht tussen Leidseplein en Leidsekruisstraat te dempen; in 1914 gaf de gemeenteraad hiervoor definitief toestemming. Na de demping ontstond er een nieuw plantsoen: het Kleine-Gartmanplantsoen. Aan de Lijnbaansgracht werd deze duikerbrug aangelegd.
Dit was een van de eerste bruggen van de hand van Van der Meij en daarmee in feite een van de eerste echte Amsterdamse School-bruggen. Een aantal elementen die we later vooral in de vele Kramer-bruggen tegenkomen zijn hier al aanwezig: het decoratieve gebruik van metselwerk, de weelderige smeedijzeren brugleuningen (die vaak verwijzen naar de natuur) en de toepassing van granieten (sier)delen.
Dit was een van de eerste bruggen van de hand van Van der Meij en daarmee in feite een van de eerste echte Amsterdamse School-bruggen. Een aantal elementen die we later vooral in de vele Kramer-bruggen tegenkomen zijn hier al aanwezig: het decoratieve gebruik van metselwerk, de weelderige smeedijzeren brugleuningen (die vaak verwijzen naar de natuur) en de toepassing van granieten (sier)delen.
DescriptionBij brug 198 is gebruik gemaakt van decoratief metselwerk, met name in de trapsgewijze verspringingen in de kademuren. Bovenop de bakstenen muren zijn granieten platen aangebracht, die aan de waterkant trapsgewijs verspringen. De brugleuning is versierd met onder andere golvende patronen. Maar het meest in het oog springende deel van de brug is de hoge, getand gemetselde zuil met bovenop een rijk versierde lantaarn van gietijzer: decoratief én een duidelijke waarschuwing aan vaartuigen dat dit niet een brug is die gepasseerd kan worden.
De in 1914 opgeleverde brug was een duikerbrug an had daarom aan slechts één kant brugleuningen en landhoofden. De muren, smeedijzeren elementen en de zuil aan de kant van de in 2021 opgeleverde fietsenstalling, zijn recent en gebaseerd op de originele elementen. De gekopieerde lantaarn is niet van echt te onderscheiden. De centrale verlichtingskolom in beide lantaarns is echter niet origineel. Oorspronkelijk hing er bovenin de lantaarn een kleine ronde bol in een armatuur.
De in 1914 opgeleverde brug was een duikerbrug an had daarom aan slechts één kant brugleuningen en landhoofden. De muren, smeedijzeren elementen en de zuil aan de kant van de in 2021 opgeleverde fietsenstalling, zijn recent en gebaseerd op de originele elementen. De gekopieerde lantaarn is niet van echt te onderscheiden. De centrale verlichtingskolom in beide lantaarns is echter niet origineel. Oorspronkelijk hing er bovenin de lantaarn een kleine ronde bol in een armatuur.
Recent developmentsHet andere uiteinde van de duiker lag achter de Stadsschouwburg. Bij de bouw van een ondergrondse fietsenstalling tussen 2019 en 2021 is de waterverbinding definitief afgesloten. Aan de kant van het Leidseplein, is de bestaande brugleuning min of meer gekopieerd, inclusief de hekwerken en de zuil met lantaarn. Heel fraai gedaan.
De fietsenstalling werd geopend op 28 mei 2021. Op het moment van de opening gaf de (originele) lantaarn aan de gracht ook weer licht. Het tegenwoordige kolomvormige verlichtingselement is echter modern en wijkt af van de bol die ooit in de top hing.
De fietsenstalling werd geopend op 28 mei 2021. Op het moment van de opening gaf de (originele) lantaarn aan de gracht ook weer licht. Het tegenwoordige kolomvormige verlichtingselement is echter modern en wijkt af van de bol die ooit in de top hing.
Sources
Michiel Kruidenier en Paul Smeets, Joan Melchior van der Meij, pionier van de Amsterdamse School (nai010, 2014).
Submitted by Marcel Westhoff
Related objects