Details
Name
Wandschilderingen, Gemeentegiro, Amsterdam
Number of images: 16
IntroductionEen fraai overblijfsel uit de tijd dat het pand werd gebouwd als kantoor voor de Gemeentegiro.
Creator Max Nauta (Kunstenaar)
Production date1933
ClientGemeente Amsterdam
Current ownerParticuliere eigenaar
BackgroundDe oude Sint Pietershal, of Grote Vleeshal, is een lang gebouw tussen Oudezijds Voorburgwal en de Nes. Achter de achttiende-eeuwse gevel aan de Oudezijds Voorburgwal werd in 1929-1933 een nieuw kantoor gebouwd voor de Gemeentegiro, Amsterdamse eigen girodienst. De stijl van het gebouw is zakelijk, door het gebruik van baksteen en beeldhouwwerken is er verwantschap met de Amsterdamse School. Het werd gebouwd naar ontwerp van Kees van der Wilk. Aan de lange zijkanten van het gebouw werden zes gevelstenen van Hildo Krop geplaatst. De stenen verbeelden beroepen die in deze buurt worden uitgeoefend.
Het nieuwe kantoor was van de modernste technieken voorzien. De kasruimte en de expeditieruimte waren met de overige werkruimten verbonden door middel van automatische transportbanden, buizenpost en mappentransportinrichting, die voortdurend automatisch transport door het gehele gebouw mogelijk maakten. Voor het zware transport was een lift aangebracht.
De begane grond bevatte onder meer een wachtkamer, een grote hal voor het publiek, ruimten voor de afdelingen Kas, Rekening-Courant en loontellers. De hier besproken wandschilderingen van de hand van Max Nauta bevinden zich in de voormalige Kashal. In deze ruimte begonnen en eindigden de transportbanden, zodat elke kassier rechtstreeks met de boekhoudafdeling was verbonden. "Het hinderlijke afroepen door de kassiers is ondervangen door een lichtsignaal-inrichting, zoodat elke bezoeker het nummer van zijn kasaanwijzing kan af lezen. In de kasruimte zijn afzonderlijke boxen aangebracht voor personen die groote hoeveelheden geld komen brengen of halen", zo lezen we over deze ruimte.
Het nieuwe kantoor was van de modernste technieken voorzien. De kasruimte en de expeditieruimte waren met de overige werkruimten verbonden door middel van automatische transportbanden, buizenpost en mappentransportinrichting, die voortdurend automatisch transport door het gehele gebouw mogelijk maakten. Voor het zware transport was een lift aangebracht.
De begane grond bevatte onder meer een wachtkamer, een grote hal voor het publiek, ruimten voor de afdelingen Kas, Rekening-Courant en loontellers. De hier besproken wandschilderingen van de hand van Max Nauta bevinden zich in de voormalige Kashal. In deze ruimte begonnen en eindigden de transportbanden, zodat elke kassier rechtstreeks met de boekhoudafdeling was verbonden. "Het hinderlijke afroepen door de kassiers is ondervangen door een lichtsignaal-inrichting, zoodat elke bezoeker het nummer van zijn kasaanwijzing kan af lezen. In de kasruimte zijn afzonderlijke boxen aangebracht voor personen die groote hoeveelheden geld komen brengen of halen", zo lezen we over deze ruimte.
DescriptionDe wandschilderingen bestaan uit twee langwerpige delen aan weerszijden van een deur, waarboven een ingebouwde klok. De symbolische boodschap van de schilderingen is: met de moderne Gemeentegiro zijn we in de moderne tijd aanbeland en daarin kunnen we met vol vertrouwen leunen op de techniek en de kennis.
Links een mannelijke figuur met een zon als aureool, omgeven door een regenboog. Hij symboliseert Eenvoud. In zijn linker hand draagt hij het embleem van de Gemeentegiro. Boven hem de spreuk 'Laus = Solis'. Aan zijn voeten de figuren Nijverheid en Zelfkennis.
Rechts een vrouwelijke figuur met de maansikkel en de Melkweg als aureool. Zij heeft een kindje op haar arm en symboliseert Vertrouwen. Bovenin de spreuk 'Post Nubila Lux': Na het Duister het Licht. Aan haar voeten de figuren Opbouw en Handel.
In de publicatie over het Girokantoor uit 1934 lezen we het volgende over de voorstellingen: "De voorstellingen zijn symbolisch, figuraal en emblematisch gedacht, gebaseerd op het giro-wezen; zijnde de vereenvoudiging van den geld-omloop en het vertrouwen.
De hoofdfiguur in het rechtervak (van de deur af) is de „Eenvoud”, in de rechterhand opgeheven het embleem hiervan, nl. de cirkel met middelpunt, in de linkerhand het tegenwoordige embleem van de Gemeentegiro: cirkel en cirkeltjes met als middelpunt het stadswapen. Achter deze mannelijke figuur de Zon, omgeven door een regenboog.
De hoofdfiguur in het linkervak symboliseert het „Vertrouwen”, een vrouw met een slapend kind in haar armen; in den achtergrond een maansikkel, omgeven door sterrenkrans (Melkweg), welk symbool zijnde het licht in den nacht ook het vertrouwen verzinnebeeldt.
Verder bevat het rechterpaneel onderin de figuur in blauw gekleed, de „Zelfkennis”, nl. een man met een hamer (de Wil) en een beitel (het Geweten). Hij ziet de naar de deur toegaanden (dus het gebouw verlatenden) aan. Voorts ziet men hier de „Nijverheid” afgebeeld als een vrouwenfiguur met een bijenkorf en andere toepasselijke emblemen.
Op het linker gedeelte der schildering tegenover de boven omschreven twee figuren van de „Zelfkennis” en de „Nijverheid” ziet men de figuur „Opbouw”, eveneens de het gebouw verlatenden aanziende, met de emblemen maatstok (Tijd) en een gouden troffel (Liefde en Opbouw); verder een figuur den Handel voorstellende, nl. Hermes met gevleugelden hoed en slangenstaf, in goudgeel gewaad gekleed. In het onderste gedeelte van deze vlakversiering is de haven van Amsterdam niet uitvarende en binnenkomende schepen schematisch afgebeeld. De stad verheft zich in den achtergrond, naar de deur toe steeds hooger wordend. Daar dit op Amsterdam slaat is zulks aangeduid door den Westertoren en de Luthersche Koepelkerk. Onder in de rechterhelft der schildering is eveneens de stad zichtbaar, hier met fabrieken en fabrieksschoorsteenen, zich ook steeds hooger verheffend naar de deur toe. Geheel onder is een viaduct met trein af geheeld; onder dit viaduct het moderne verkeer met trams, auto s enz."
Links een mannelijke figuur met een zon als aureool, omgeven door een regenboog. Hij symboliseert Eenvoud. In zijn linker hand draagt hij het embleem van de Gemeentegiro. Boven hem de spreuk 'Laus = Solis'. Aan zijn voeten de figuren Nijverheid en Zelfkennis.
Rechts een vrouwelijke figuur met de maansikkel en de Melkweg als aureool. Zij heeft een kindje op haar arm en symboliseert Vertrouwen. Bovenin de spreuk 'Post Nubila Lux': Na het Duister het Licht. Aan haar voeten de figuren Opbouw en Handel.
In de publicatie over het Girokantoor uit 1934 lezen we het volgende over de voorstellingen: "De voorstellingen zijn symbolisch, figuraal en emblematisch gedacht, gebaseerd op het giro-wezen; zijnde de vereenvoudiging van den geld-omloop en het vertrouwen.
De hoofdfiguur in het rechtervak (van de deur af) is de „Eenvoud”, in de rechterhand opgeheven het embleem hiervan, nl. de cirkel met middelpunt, in de linkerhand het tegenwoordige embleem van de Gemeentegiro: cirkel en cirkeltjes met als middelpunt het stadswapen. Achter deze mannelijke figuur de Zon, omgeven door een regenboog.
De hoofdfiguur in het linkervak symboliseert het „Vertrouwen”, een vrouw met een slapend kind in haar armen; in den achtergrond een maansikkel, omgeven door sterrenkrans (Melkweg), welk symbool zijnde het licht in den nacht ook het vertrouwen verzinnebeeldt.
Verder bevat het rechterpaneel onderin de figuur in blauw gekleed, de „Zelfkennis”, nl. een man met een hamer (de Wil) en een beitel (het Geweten). Hij ziet de naar de deur toegaanden (dus het gebouw verlatenden) aan. Voorts ziet men hier de „Nijverheid” afgebeeld als een vrouwenfiguur met een bijenkorf en andere toepasselijke emblemen.
Op het linker gedeelte der schildering tegenover de boven omschreven twee figuren van de „Zelfkennis” en de „Nijverheid” ziet men de figuur „Opbouw”, eveneens de het gebouw verlatenden aanziende, met de emblemen maatstok (Tijd) en een gouden troffel (Liefde en Opbouw); verder een figuur den Handel voorstellende, nl. Hermes met gevleugelden hoed en slangenstaf, in goudgeel gewaad gekleed. In het onderste gedeelte van deze vlakversiering is de haven van Amsterdam niet uitvarende en binnenkomende schepen schematisch afgebeeld. De stad verheft zich in den achtergrond, naar de deur toe steeds hooger wordend. Daar dit op Amsterdam slaat is zulks aangeduid door den Westertoren en de Luthersche Koepelkerk. Onder in de rechterhelft der schildering is eveneens de stad zichtbaar, hier met fabrieken en fabrieksschoorsteenen, zich ook steeds hooger verheffend naar de deur toe. Geheel onder is een viaduct met trein af geheeld; onder dit viaduct het moderne verkeer met trams, auto s enz."
Recent developmentsSinds 2017 maakte de hal deel uit van het Rokinfiliaal van warenhuis Hudson's Bay en was daarom gemakkelijk toegankelijk. Eind 2020 trok betaalplatform Adyen in het pand.
Sources
'Amsterdam. Bouw van een gemeentelijk girokantoor'. In: De Maasbode, 19 augustus 1929, blz 2.
'Het girokantoor van Amsterdam'. Amsterdam, 1934
Links
Submitted by Gert-Jan Lobbes
Professional or personal relationRembrandt's Room twitterde over deze schilderingen en vroeg zich af wie de maker was. Ik was benieuwd, ging ze bekijken in het pand van - toen nog - Hudson's Bay en zag dat het om Max Nauta ging. Ze hebben de tand des tijds redelijk goed doorstaan.
Related objects