Details
Name
Kruiskerk, Amstelhoek
.JPG&width=650&height=650&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.JPG&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Number of images: 20
IntroductionDe Kruiskerk, een voormalige gereformeerde kerk te Amstelhoek, is het eerste kerkontwerp van 'kerkenbouwer' B.W. Plooij.
AddressPiet Heinlaan 3
Postal code(s)1427 AB
PlaceAmstelhoek
CountryNederland
Creator B.W. Plooij (Architect)
Production date1926 - 1927
Current conditionGerealiseerd
Current ownerKevin I. Koh
Original usageKerk
Current usageBedrijfsverzamelgebouw
Object typeRijksmonument, Gebouw
Monument number514694
BackgroundDe kerk is ontworpen door architect Bastiaan Willem (B.W.) Plooij op verzoek van de gereformeerde gemeente te Uithoorn. Op 15 april 1926 diende Plooij een schriftelijk verzoek in bij het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Mijdrecht, waaronder Amstelhoek viel, om op de hoek van de Piet Heinlaan met de Kerklaan een kerkgebouw te bouwen. Reeds op 22 april gaf het College de vergunning voor de bouw af.
Aan de opdracht voor Plooij ging een zoektocht van het kerkbestuur vooraf. Na enkele gesprekken met verschillende architecten, die allen te duur bleken, kwam men uit bij de jonge Amersfoortse architect B.W. Plooij. Die had op dat moment nog geen kerk gebouwd zoals hij in zijn bewaard gebleven sollicitatiebrief zelf aangaf, maar zijn eersteling mocht er wezen. Daarbij vielen ook de kosten mee, van de 33.000 gulden die het kerkbestuur voor de bouw beschikbaar had werden er ruim 28.000 besteed.
Aan de opdracht voor Plooij ging een zoektocht van het kerkbestuur vooraf. Na enkele gesprekken met verschillende architecten, die allen te duur bleken, kwam men uit bij de jonge Amersfoortse architect B.W. Plooij. Die had op dat moment nog geen kerk gebouwd zoals hij in zijn bewaard gebleven sollicitatiebrief zelf aangaf, maar zijn eersteling mocht er wezen. Daarbij vielen ook de kosten mee, van de 33.000 gulden die het kerkbestuur voor de bouw beschikbaar had werden er ruim 28.000 besteed.
DescriptionPlooij staat bekend om zijn ontwerpen van kerkgebouwen in de Amsterdamse School-stijl. De Kruiskerk is zijn eerste ontwerp van een kerkgebouw. Aan de buitenkant van het gebouw springen vooral de glas-in-loodramen en de expressionistische kerktoren met uurwerk in Amsterdamse School-stijl in het oog. Ook zijn er veel verschillende baksteenverbanden gebruikt in het metselwerk en is gebruikgemaakt van verschillende kleuren steen. De toegangsdeuren zijn voorzien van siersmeedwerk en dakgoten en ramen zijn voorzien van expressionistische details. Het interieur is als een eenheid met de buitenkant van het gebouw ook door Plooij ontworpen.
In de fotocollectie van het RHC Vecht en Venen is een ansichtkaartenboekje aanwezig met daarin foto's die Plooij zelf na voltooiing van de kerk in 1927 gemaakt heeft. Hierbij bevinden zich ook enkele foto's van het interieur waarop goed te zien is hoezeer het interieur in de stijl van de Amsterdamse School is ontworpen.
In de fotocollectie van het RHC Vecht en Venen is een ansichtkaartenboekje aanwezig met daarin foto's die Plooij zelf na voltooiing van de kerk in 1927 gemaakt heeft. Hierbij bevinden zich ook enkele foto's van het interieur waarop goed te zien is hoezeer het interieur in de stijl van de Amsterdamse School is ontworpen.
InteriorHet interieur is eveneens door Plooij ontworpen, waarmee de Kruiskerk wel als Gesamtkunstwerk gezien kan worden. De kansel, het orgel en het gewelf van de kerk tonen typische Amsterdamse Schoolkenmerken. Helaas zijn met een renovatie in de jaren na de Tweede Wereldoorlog aspecten van het originele interieur verloren gegaan: zo zijn de kansel, een gedeelte van het doopvont en de indeling van de consistorie gewijzigd. Vooral in de kleurstelling van het interieur zijn in latere tijd wijzigingen gebracht, zo waren de banken van de kerk bij de bouw geverfd in een kleurstelling van bruin en blank, met zwarte details.
In het archief van de gereformeerde kerk Uithoorn zijn nog de originele schetsontwerpen van Plooij aanwezig waarbij de kleurschakeringen van de kerkbanken aangegeven zijn. Later, waarschijnlijk in de jaren '60, zijn de banken geheel grijs geschilderd. M. Klinkenberg was als timmerman betrokken bij de uitvoering van het interieurontwerp.
In het archief van de gereformeerde kerk Uithoorn zijn nog de originele schetsontwerpen van Plooij aanwezig waarbij de kleurschakeringen van de kerkbanken aangegeven zijn. Later, waarschijnlijk in de jaren '60, zijn de banken geheel grijs geschilderd. M. Klinkenberg was als timmerman betrokken bij de uitvoering van het interieurontwerp.
Recent developmentsIn 2002 is religieus gebruik van de kerk gestopt. Het gebouw is enkele malen verkocht en in 2018 waren er plannen van de huidige eigenaar met de bedoeling er een cultureel centrum van te maken. Schilders, een beeldend kunstenaar, een componist, een theaterdirecteur, een astroloog en zelfs een gediplomeerde valkenier zouden er een plek moeten krijgen.
Sources
Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen, archieftoegang 1640 Woonomgeving Mijdrecht, bouwvergunningen, 1876-1988. Vergunning 29 van het jaar 1926.
Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen, archieftoegang 1079 Gereformeerde Kerk te Uithoorn, 1862-2005, inventarisnummer 248. Stukken betreffende de bouw en verkoop van de Kruiskerk.
S. van Ginkel-Meester en H. Lägers, De Ronde Venen. Geschiedenis en architectuur (Zeist/Utrecht 2001), p. 59-61, 141-142.
A. van Hilten, Kruiskerk Amstelhoek 1927-2002. Anderhalve eeuw geschiedenis Gereformeerde Kerk Uithoorn (Uithoorn 2002).
Links
Submitted by Wouter van Dijk
Professional or personal relationEen mooi voorbeeld van het expressionistisch bouwen in de jaren 1920. Als eerste door Plooij ontworpen kerkgebouw mag de Kruiskerk zeker niet op Wendingen ontbreken.
Related objects