Details
Naam
Kruislaan 188-222, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 12
IntroductieEen even opvallend als bescheiden blokje woningen in de Watergraafsmeer, met kenmerken van de Amsterdamse School.
AdresKruislaan 188-222
Postcode(s)1098 SK
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger De Wilde (Architect)
Datum1922
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
Huidige eigenaarVvE
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / appartementen
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectGeen beschermde status, Blok
AchtergrondEen in het oog springend rijtje huizen dat de indruk geeft wat verdwaald te zijn aan de Kruislaan. Vroeger stonden aan deze lange laan slechts een paar boerderijen en De Nieuwe Oosterbegraafplaats. In 1915 werden net over de kruising met de Middenweg twee grote woonhuizen met daartussen een fabriek neergezet, in 1922 gevolgd door dit rijtje huizen.
Van de boerderijen aan de Kruislaan is alleen “Anna Hoeve” nog over, gelegen op het terrein van Science Park (Universiteit van Amsterdam) en verbouwd tot horecagelegenheid. In 1922 was de Watergraafsmeer nauwelijks bebouwd. Op het kaartje van de Watergraafsmeer uit 1920 (een jaar voor de annexatie door Amsterdam) heb ik met rood de plek aangegeven (veel te groot) waar de huizen staan. Op een paar kleine buurtjes na, bestond de Watergraafsmeer hoofdzakelijk uit weiland. En daar midden in het niets werd dit huizenblok gebouwd. Waarom voor deze merkwaardige plek is gekozen is mij op dit moment niet duidelijk.
Van de boerderijen aan de Kruislaan is alleen “Anna Hoeve” nog over, gelegen op het terrein van Science Park (Universiteit van Amsterdam) en verbouwd tot horecagelegenheid. In 1922 was de Watergraafsmeer nauwelijks bebouwd. Op het kaartje van de Watergraafsmeer uit 1920 (een jaar voor de annexatie door Amsterdam) heb ik met rood de plek aangegeven (veel te groot) waar de huizen staan. Op een paar kleine buurtjes na, bestond de Watergraafsmeer hoofdzakelijk uit weiland. En daar midden in het niets werd dit huizenblok gebouwd. Waarom voor deze merkwaardige plek is gekozen is mij op dit moment niet duidelijk.
BeschrijvingDit blokje is even opvallend als bescheiden. Niettemin zijn er kenmerken van de Amsterdamse School waar te nemen: het gebroken dak, het uitkragend metselwerk, de ronde deur van nr. 194, en de 'rijen ramen' die als geheel een duidelijke horizontale werking hebben.
Het blok is in drieën te delen. Het middelste stuk, de nummers 196-214, springt bijna een halve woningdiepte naar achteren ten opzichte van zijstukken met de nummers 188-194 en 214- 222. De voortuinen van het middelste stuk zijn dan ook veel groter dan bij de hoekblokken, maar dat wordt aan de achterkant van de huizen weer gecompenseerd.
De huizen hebben een plint van zeven zichtbare donkere stenen hoog, daarna boven elkaar, om en om, drie maal een lichte en een donkere laag van twee stenen.
De hele gevel is gemetseld in staand verband. Iedere woning heeft een eigen voordeur. Op de hoeken twee deuren, een van de boven- en een van de benedenwoning. De andere deuren liggen gevieren naast elkaar. Boven vier deuren uitkragend metselwerk waardoor de gevel iets naar voren komt.
De benedenhuizen hebben in vieren gedeelde ramen met openslaande deuren. Op de foto van het Gemeente Archief (ca. 1932) is te zien dat alle ramen een roedeverdeling hadden, en dat onder de ramen die boven de deuren liggen bloembakken hoorden die rustten op consoles. De bloembakken en de steunen zijn inmiddels verdwenen. In de loop der jaren zijn alle ramen gemoderniseerd. De kozijnen van de openslaande (middelste) ramen op de eerste etage zijn geel geschilderd. Boven deze woonlaag een brede overkragende wit geschilderde dakgoot. De ramen van de tweede verdieping liggen veelal tegen elkaar en trekken zo een lange lijn in het bijna rechtop gaande deel van het rode mansarde dak. Op de hoeken een schilddak en in het midden een zadeldak.
Op de nok van het dak bruine gemetselde schoorstenen op een rij.
Boven deuren en ramen is een rollaag gemetseld van afwisselend een lichte en een donkere steen. De bovenramen van het hele blok zijn met elkaar verbonden door twee donkere strepen in staand verband (twee steenlagen).
Alle deuren zijn donkergroen met op ooghoogte drie verticale raampjes, waarvan het middelste raampje, in ieder geval vroeger, open kon. Huisnummer 194 heeft een afwijkende deur. Deze ronde deur ligt in de zijmuur van het vooruitspringende eerste blok.
Het blok is in drieën te delen. Het middelste stuk, de nummers 196-214, springt bijna een halve woningdiepte naar achteren ten opzichte van zijstukken met de nummers 188-194 en 214- 222. De voortuinen van het middelste stuk zijn dan ook veel groter dan bij de hoekblokken, maar dat wordt aan de achterkant van de huizen weer gecompenseerd.
De huizen hebben een plint van zeven zichtbare donkere stenen hoog, daarna boven elkaar, om en om, drie maal een lichte en een donkere laag van twee stenen.
De hele gevel is gemetseld in staand verband. Iedere woning heeft een eigen voordeur. Op de hoeken twee deuren, een van de boven- en een van de benedenwoning. De andere deuren liggen gevieren naast elkaar. Boven vier deuren uitkragend metselwerk waardoor de gevel iets naar voren komt.
De benedenhuizen hebben in vieren gedeelde ramen met openslaande deuren. Op de foto van het Gemeente Archief (ca. 1932) is te zien dat alle ramen een roedeverdeling hadden, en dat onder de ramen die boven de deuren liggen bloembakken hoorden die rustten op consoles. De bloembakken en de steunen zijn inmiddels verdwenen. In de loop der jaren zijn alle ramen gemoderniseerd. De kozijnen van de openslaande (middelste) ramen op de eerste etage zijn geel geschilderd. Boven deze woonlaag een brede overkragende wit geschilderde dakgoot. De ramen van de tweede verdieping liggen veelal tegen elkaar en trekken zo een lange lijn in het bijna rechtop gaande deel van het rode mansarde dak. Op de hoeken een schilddak en in het midden een zadeldak.
Op de nok van het dak bruine gemetselde schoorstenen op een rij.
Boven deuren en ramen is een rollaag gemetseld van afwisselend een lichte en een donkere steen. De bovenramen van het hele blok zijn met elkaar verbonden door twee donkere strepen in staand verband (twee steenlagen).
Alle deuren zijn donkergroen met op ooghoogte drie verticale raampjes, waarvan het middelste raampje, in ieder geval vroeger, open kon. Huisnummer 194 heeft een afwijkende deur. Deze ronde deur ligt in de zijmuur van het vooruitspringende eerste blok.
Recente ontwikkelingenEen aantal jaren geleden is een poging gedaan om deze huizen af te breken. De bewoners hebben zich hiertegen gelukkig verzet met het gevolg dat dit mooie blok er nog steeds staat.
Bronnen
G. Bolhuis, Atlas Gordel 20-40 (Amsterdam 2004).
Foto Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Ingezonden door Corrie Groen- Pickhard
Professionele of persoonlijke bandEen "bescheiden opvallend" blok in de buurt waarover ik niets heb kunnen vinden behalve de achternaam van de architect en het bouwjaar. Het leek mij toch de moeite waard om het op Wendingen te zetten.
Gerelateerde objecten