Details
Naam
Gerrit van der Veenstraat, Botticellistraat, Olympiaplein, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 23
IntroductieDeze beschrijving omvat een blok dat op naam staat van Joan van der Meij. De tekeningen laten echter zien dat Franswa ook een belangrijk aandeel gehad in het ontwerp. De portieken van het tegenoverliggende blok - vermoedelijk van Warners - zijn overigens al even bijzonder. De 'schoen' van Franswa is nog duidelijk zichtbaar, maar er ontbreekt ook een onderdeel: een metalen ornament, mogelijk om een vlaggenstok in te steken.
AdresGerrit van der Veenstraat 163-179, Botticellistraat 2-4, Olympiaplein 33-35
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Co Franswa (Architect)
Joan van der Meij (Architect)
Zeeger Gulden (Architect)
Melle Geldmaker (Architect)
Joan van der Meij (Architect)
Zeeger Gulden (Architect)
Melle Geldmaker (Architect)
Datum1927
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverCommerciële opdrachtgever
Huidige eigenaarParticuliere eigenaar
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / appartementen
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectGeen beschermde status, Blok
AchtergrondDeze woningen werden in 1927 gebouwd aan de oneven zijde van de toenmalige Euterpestraat. De naam van deze straat werd kort na de oorlog veranderd om de beeldhouwer en verzetsheld Gerrit van der Veen te eren. Van der Meij en Franswa ontwierpen twee nagenoeg identieke blokken, gescheiden door een blok in de Gerrit van der Veenstraat naar ontwerp van Arend Jan Westerman. De tekeningen staan op naam van Van der Meij, maar blijkens een aantekening is een en ander ontworpen door Franswa.
Het hier beschreven westelijke blok strekt zich uit van de hoek van de Olympiaweg (de nummers 33 en 35) via de Gerrit van der Veenstraat (nummers 163-197) nummers en gaat de hoek om naar de Botticellistraat (nummers 2-4). Het werd gebouwd in opdracht van Balke en Leemhuis. C. Balke was tevens opdrachtgever van het nabijgelegen woonblok op de hoek van de Titiaanstraat en het Olympiaplein, ook een co-productie van Van der Meij en Franswa. De woningen werden ontworpen in de periode maart-april 1926. De bouwvergunning werd afgegeven op 11 januari 1927. Gulden en Geldmaker ontwierpen de plattegronden.
Het hier beschreven westelijke blok strekt zich uit van de hoek van de Olympiaweg (de nummers 33 en 35) via de Gerrit van der Veenstraat (nummers 163-197) nummers en gaat de hoek om naar de Botticellistraat (nummers 2-4). Het werd gebouwd in opdracht van Balke en Leemhuis. C. Balke was tevens opdrachtgever van het nabijgelegen woonblok op de hoek van de Titiaanstraat en het Olympiaplein, ook een co-productie van Van der Meij en Franswa. De woningen werden ontworpen in de periode maart-april 1926. De bouwvergunning werd afgegeven op 11 januari 1927. Gulden en Geldmaker ontwierpen de plattegronden.
BeschrijvingHet blok bestaat uit vier bouwlagen met een pannendak. De derde bouwlaag is in zijn totaliteit voorzien van een inpandig balkon. De hoek met het Olympiaplein is als een toren vormgegeven en voorzien van betonnen decoratie die typisch is voor Franswa en onder andere ook in de Deurloostraat te vinden is (daar tegenwoordig grijsblauw geschilderd). De derde verdieping is gedecoreerd 'op zijn Franswa's', met de voor hem typische 'wiebertjes', die hij zelf muizentandjes noemde. Het zijn uitstulpende ruitvormige betonnen elementjes, die op tal van zijn gebouwen nog steeds zijn te ontdekken. Verder zijn er vierkante betonnen blokken met lijnen als decoratie te zien en zijn de inkepingen waar zich regenpijpen bevinden voorzien van een betonnen ornament op de grens van de begane grond en de eerste verdieping. Ook vallen de 'scheef' geplaatste zuiltjes op het balkon van de derde verdieping op, een andere favoriet van Franswa. Kruidenier typeert ze als "wat merkwaardig ogend". Om de kosten van bouwprojecten laag te houden, moesten de ontwerpen soms strakker worden, maar dat weerhield Franswa er niet van om dit soort speelsheden toe te passen. De variatie in het hout- en metselwerk toont dat er wel degelijk budget voor kon worden vrijgemaakt; de woningen in dit blok waren dan ook vermoedelijk niet voor de kleine portemonnee.
Het meest opvallend aan deze panden zijn de plastisch vormgegeven portieken met imposante voordeuren. De kleine portieken bevatten twee voordeuren, de grote portieken bevatten er vier. Op de luifel van de grote portieken bevindt zich een schoenvormig element. Het verhaal gaat dat de bouwvakkers die daar toen bezig waren, dit spottend "de schoen van Franswa" noemden. Dat sloeg op het feit dat Franswa een orthopedische schoen droeg, omdat hij op jonge leeftijd botontsteking had gehad en zijn linkerbeen daardoor 11 centimeter ingekort moest worden. Op oude foto's is te zien dat bovenop die 'schoen' nog een verticaal ornament heeft gestaan.
Het meest opvallend aan deze panden zijn de plastisch vormgegeven portieken met imposante voordeuren. De kleine portieken bevatten twee voordeuren, de grote portieken bevatten er vier. Op de luifel van de grote portieken bevindt zich een schoenvormig element. Het verhaal gaat dat de bouwvakkers die daar toen bezig waren, dit spottend "de schoen van Franswa" noemden. Dat sloeg op het feit dat Franswa een orthopedische schoen droeg, omdat hij op jonge leeftijd botontsteking had gehad en zijn linkerbeen daardoor 11 centimeter ingekort moest worden. Op oude foto's is te zien dat bovenop die 'schoen' nog een verticaal ornament heeft gestaan.
InterieurDe plattegronden zijn ontworpen door Gulden en Geldmaker. Het gaat om zeer ruime woningen van twee verdiepingen met een woon- en een slaapverdieping. De bovenwoningen op de tweede tm zolderverdieping hebben een eigen voordeur in de portiek. De woonkamer waren en-suite met een haard zowel in de woonkamer voor als in de eetkamer achter. De bovenlichten van de ramen aan de voorkant hebben glas in lood bestaande uit licht gekleurde rechthoekjes en vierkantjes.
Bronnen
BONAS (Helen van Broekhuijsen).
G. Bolhuis, Atlas Gordel '20-'40', Amsterdam, 2004.
M. Kruidenier en P. Smeets, Joan Melchior van der Meij, architect. Pionier van de Amsterdamse School (Rotterdam, 2014).
M. Kruidenier, Z. D. J. W. Gulden (1875-1960), M. Geldmaker (1874-1930); specialisten in volkshuisvesting (Rotterdam, 2003).
Ingezonden door Tom Visser
Professionele of persoonlijke bandItem aangemaakt door Tom Visser in 2014 en aangevuld door Gert-Jan Lobbes in 2017
Gerelateerde objecten