Details
Naam
Watertoren in de Belcrum, Breda
.jpg&width=650&height=650&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 25
IntroductieDe Belcrumwatertoren, nog immer 'een voornaam accent in het mooie silhouet van Breda'.
AdresSpeelhuislaan 158
Postcode(s)4815 CJ
PlaatsBreda
LandNederland
Vervaardiger P.A.H. Hornix (Architect)
J.H.J. op den Oordt (Architect)
Gerard van Aalst (Kunstenaar)
J.H.J. op den Oordt (Architect)
Gerard van Aalst (Kunstenaar)
Datum1934 - 1935
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverGemeente Breda
Huidige eigenaarSOAB
Oorspronkelijke functieWatertoren
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer519041
AchtergrondBreda beschikt sinds 1893 over een waterleidingnet. Het water werd opgepompt in een pompstation bij Dorst en op druk gehouden door de watertoren in het Wilhelminapark. In de jaren dertig van de twintigste eeuw was het waterverbruik echter zo toegenomen dat een tweede watertoren nodig bleek. De watertoren is gebouwd in 1934 en op 29 augustus 1935 in gebruik genomen.
Aan de architectonische vormgeving en aan de inpassing in de omgeving is zeer veel aandacht besteed. Dit was overigens niet altijd naar de zin van de toenmalige directeur van de Lichtbedrijven en Waterleiding, die in het belang van de waterleiding aandrong op spoed. Hij had maar weinig oog voor de ‘architectonische en andere belangen, die voor het waterleidingbedrijf van geen waarde zijn’.
De constructie van de nieuwe watertoren werd ontworpen door ir. J.H.J. Op den Oordt, civiel ingenieur bij Openbare Werken in Breda. De esthetische vormgeving was een product van de directeur van Openbare Werken zelf, P.A.H. Hornix.
In het tijdschrift Water werd opgemerkt dat de luxueuze bouw en aanleg van het omliggende terrein twijfel deed rijzen of hier wel voldoende rekening was gehouden ‘met den nood van dezen tijd’. Nederland was nog in de greep van de crisis. Er werd enigszins zuinig gekeken naar het parkje om de toren, het aparte trappenhuis en de belvedère met glazen koepel. Hornix pareerde deze kritiek met de uitspraak dat de watertoren een voornaam accent in het mooie silhouet van Breda zou vormen en dat daarom aan de vormgeving de uiterste zorg moest worden besteed. ‘De watertoren is een belangrijk gemeentelijk gebouw, evenals een raadhuis en school, en heeft als zodanig in de standing van Breda als gemeente bij te dragen’. De vijver in het parkje diende als overloop van de watertoren.
De toren droeg ooit het grootste waterreservoir (565 m3) van Nederland. Van daaruit werd de drukregeling op de waterleiding in de oude binnenstad van Breda verzorgd.
Aan de architectonische vormgeving en aan de inpassing in de omgeving is zeer veel aandacht besteed. Dit was overigens niet altijd naar de zin van de toenmalige directeur van de Lichtbedrijven en Waterleiding, die in het belang van de waterleiding aandrong op spoed. Hij had maar weinig oog voor de ‘architectonische en andere belangen, die voor het waterleidingbedrijf van geen waarde zijn’.
De constructie van de nieuwe watertoren werd ontworpen door ir. J.H.J. Op den Oordt, civiel ingenieur bij Openbare Werken in Breda. De esthetische vormgeving was een product van de directeur van Openbare Werken zelf, P.A.H. Hornix.
In het tijdschrift Water werd opgemerkt dat de luxueuze bouw en aanleg van het omliggende terrein twijfel deed rijzen of hier wel voldoende rekening was gehouden ‘met den nood van dezen tijd’. Nederland was nog in de greep van de crisis. Er werd enigszins zuinig gekeken naar het parkje om de toren, het aparte trappenhuis en de belvedère met glazen koepel. Hornix pareerde deze kritiek met de uitspraak dat de watertoren een voornaam accent in het mooie silhouet van Breda zou vormen en dat daarom aan de vormgeving de uiterste zorg moest worden besteed. ‘De watertoren is een belangrijk gemeentelijk gebouw, evenals een raadhuis en school, en heeft als zodanig in de standing van Breda als gemeente bij te dragen’. De vijver in het parkje diende als overloop van de watertoren.
De toren droeg ooit het grootste waterreservoir (565 m3) van Nederland. Van daaruit werd de drukregeling op de waterleiding in de oude binnenstad van Breda verzorgd.
BeschrijvingDe toren doet qua vormgeving denken aan de watertoren in Schimmert, in 1927 ontworpen door Jos Wielders. De constructieve delen van de toren zijn van gewapend beton. De toren en omloop zijn ommetseld met handgebakken bakstenen, in roodbruine kleur. De deuren zijn van staal en op het dak werd een lantaarn met koperen dak geplaatst. Afdeklijsten en lekdorpels bij de muuropeningen zijn van graniet. Het werk is uitgevoerd door het Bredase bedrijf I.B.G.
Een jaar na de opening, in 1936 is beeldhouwwerk van Frans kalksteen aangebracht, vervaardigd door de Bredase beeldhouwer Gerard van Aalst. De bovenste is in de muur ingemetseld. Het stelt een engel voor die het wapen van Breda draagt. De onderste staat vrij op een console. Hierop bevinden zich afbeeldingen van onder meer: Mozes die op de rotsen slaat, een bron, een put en een pomp en een hoogreliëf met de volgende tekst: "In het jaar MCMXXX. burgemeester van Breda was Mr. Dr. W.O.A. van Sonsbeeck en Ir. W.K.M. de Kat directeur der gemeente bedrijven werd deze toren gebouwd door de stadsbouwmeester P.A.H. Hornix".
Een jaar na de opening, in 1936 is beeldhouwwerk van Frans kalksteen aangebracht, vervaardigd door de Bredase beeldhouwer Gerard van Aalst. De bovenste is in de muur ingemetseld. Het stelt een engel voor die het wapen van Breda draagt. De onderste staat vrij op een console. Hierop bevinden zich afbeeldingen van onder meer: Mozes die op de rotsen slaat, een bron, een put en een pomp en een hoogreliëf met de volgende tekst: "In het jaar MCMXXX. burgemeester van Breda was Mr. Dr. W.O.A. van Sonsbeeck en Ir. W.K.M. de Kat directeur der gemeente bedrijven werd deze toren gebouwd door de stadsbouwmeester P.A.H. Hornix".
Recente ontwikkelingenDe koperen dakbedekking van de lantaarn op de top is in de Tweede Wereldoorlog gesloopt en vervangen door een betonnen dak, dat groen werd geschilderd. In de zeventiger jaren werd de lantaarn dichtgezet. Tevens zijn alle vensters in de toren dichtgemetseld. De watertoren is in bedrijf geweest tot eind 1994.
SOAB, een adviesbureau voor woning en leefomgeving, heeft in 2001 de watertoren aangekocht. SOAB heeft de plannen voor verbouw en restauratie van de toren in eigen beheer gemaakt en zelf de uitvoering begeleid. Na een grondige renovatie met behoud van de monumentale uitstraling en elementen, heeft het bedrijf zijn intrek in de toren genomen. Momenteel zijn naast het hoofdkantoor van SOAB, diverse bedrijven in de voormalige watertoren gevestigd.
SOAB, een adviesbureau voor woning en leefomgeving, heeft in 2001 de watertoren aangekocht. SOAB heeft de plannen voor verbouw en restauratie van de toren in eigen beheer gemaakt en zelf de uitvoering begeleid. Na een grondige renovatie met behoud van de monumentale uitstraling en elementen, heeft het bedrijf zijn intrek in de toren genomen. Momenteel zijn naast het hoofdkantoor van SOAB, diverse bedrijven in de voormalige watertoren gevestigd.
Ingezonden door Annemarieke Verheij
Professionele of persoonlijke bandVanuit de trein was de toren me al eerder opgevallen, dus toch maar eens een tussenstop in Breda gemaakt, om hem van dichterbij te bekijken. Na de toren van Schimmert (door zijn lichte kleur nog net wat opvallender), vind ik dit de mooiste watertoren in Amsterdamse School-stijl die ik tot nu toe ben tegengekomen.
Gerelateerde objecten