Details
Naam
Villawijk Wilrijk, Antwerpen
Aantal afbeeldingen: 14
IntroductieAntwerpen, villawijk Wilrijk: vier huizen hier zijn ontworpen door Jos Ritzen, soms in samenwerking met Stan Leurs.
AdresOosterveldlaan 6, Kastanjelaan 2, Della Faillelaan 28, Sorbenlaan 33
Postcode(s)2020
PlaatsAntwerpen
LandBelgië
Vervaardiger Jos Ritzen (Architect)
Stan Leurs (Architect)
Stan Leurs (Architect)
Datum1924
Huidige staatGerealiseerd
Opdrachtgeverdiverse
Oorspronkelijke functieVilla of geschakelde villawoning
Huidige functieVilla of geschakelde villawoning
Type objectBlok
AchtergrondHier worden de villa's uit de Antwerpse villawijk Wilrijk in één artikel belicht omdat deze dicht bij elkaar liggen en qua stijl veel overeenkomsten hebben. Bovendien zijn ze allemaal in een korte periode van 4-5 jaar ontworpen en gebouwd.
Dit is het werk van de Limburgse architect Jos Ritzen, die na voltooiing van de Koepelkerk in Maastricht naar Antwerpen verhuisde. In feite maakten de thans nog bestaande villa's deel uit van een toentertijd ambitieus nieuwbouwproject. Gepland waren 20 huizen, maar nog geen 10 zijn gerealiseerd.
De villa's waren gegroepeerd rond een soort binnentuin met tennisvelden. Er was ook een elegant tennishuisje geheel in stijl van de Amsterdamse School, compleet met halfronde uitbouwen en glas-in-loodramen. Maar dit is helaas verdwenen. Het ooit beoogde clubgebouw (ongetwijfeld met AS-kenmerken) is nooit gerealiseerd, wel later, eind dertiger jaren in modernistische stijl. Het is er nog, aan de Ahornlaan 31.
Dit is het werk van de Limburgse architect Jos Ritzen, die na voltooiing van de Koepelkerk in Maastricht naar Antwerpen verhuisde. In feite maakten de thans nog bestaande villa's deel uit van een toentertijd ambitieus nieuwbouwproject. Gepland waren 20 huizen, maar nog geen 10 zijn gerealiseerd.
De villa's waren gegroepeerd rond een soort binnentuin met tennisvelden. Er was ook een elegant tennishuisje geheel in stijl van de Amsterdamse School, compleet met halfronde uitbouwen en glas-in-loodramen. Maar dit is helaas verdwenen. Het ooit beoogde clubgebouw (ongetwijfeld met AS-kenmerken) is nooit gerealiseerd, wel later, eind dertiger jaren in modernistische stijl. Het is er nog, aan de Ahornlaan 31.
BeschrijvingRitzen vestigde zich in 1924 in Antwerpen en werkte een paar jaar samen met de Belgische architect Stan Leurs. In deze villa's vinden we kenmerken van de Amsterdamse School terug (expressieve daken en ornamentiek in metselwerk), maar ook Frank Lloyd Wright moet indruk op Ritzen hebben gemaakt, dit zien we aan de horizontale accenten.
Ornamentiek is nog aanwezig, maar het is zeer sober en terughoudend. Overbodige versieringen zijn er niet meer. De nieuwe tijd van het modernisme diende zich aan waarbij functionalisme en rationalisme in de vorm van soberheid en doelmatigheid langzamerhand terrein wonnen.
Alle villa's genieten een zekere bescherming, zei het in de laagste trap. Vlamingen spreken van “aangemeld” dat min of meer vergelijkbaar is met het Nederlandse begrip “gemeentemonument“. In beide landen houdt dit globaal in dat niet aan isolatie-eisen hoeft te worden voldaan en dat de gemeente speciale zorg en toezicht op het pand en zijn omgeving heeft.
Oosterveldlaan 6, postcode 2020, Antwerpen, Wilrijk.
Architect: Jos Ritzen.
Opdrachtgever: Jos Ritzen.
Bouwjaar: 1928.
Geen monument, maar wel vastgesteld.
Architectuur: Huis gebouwd in 1928 ontworpen en gebouwd door Jos Ritzen voor eigen bewoning. Vroeg modernistische villa met overhangend dak met bijna rechtopstaand deel op de kopse gevels. In de westgevel onder het lage overhangende dak de ingang. De muren naast de ingang hebben decoratief metselwerk. Wat verder opvalt is een ronde erker met decoratief metselwerk. Hierboven een balkon. Dakgoot met brede overstek.
Kastanjelaan 2, postcode 2020 Antwerpen, Wilrijk.
Architecten: Jos Ritzen en Stan Leurs.
Opdrachtgever: Arseen Kennes, kunstschilder, later politicus.
Bouwjaar: 1925.
Geen monument, wel vastgesteld.
Architectuur: Nieuw-zakelijk baksteenarchitectuur met expressionistische inslag, met invloeden van de Amsterdamse School zoals stijl dak, versieringen in metselwerk (rondboogdeur), brede overstekken van dakgoot en de daken van de dakkapellen, echter zonder overdreven versieringen. Invloed van Frank Lloyd Wright zichtbaar als benadrukken van horizontale lijnen d.m.v. brede overstekken. Helaas is het metselwerk recent wit geschilderd, maar gezien de andere villa's van Jos Ritzen in deze wijk was het waarschijnlijk paarsrode baksteen met grijs voegwerk voor de sokkel en donkerrode baksteen met rood voegwerk voor de bovenbouw.
Het ontwerp maakte zich los van de burgelijke conventies, zodat de woonkamer niet meer aan de voorkant was, maar opzij op het westen en was met de eetkamer voorzien van een overdekt terras. Het souterrain bood ruimte aan een garage.
Della Faillelaan 28, postcode 2020, Antwerpen, Wilrijk.
Architect: Jos Ritzen, waarschijnlijk ism Stan Leurs.
Opdrachtgever: Renaat Peters, medezaakvoerder van steenkapperij Peeters.
Bouwjaar: 1925.
Geen monument, wel vastgesteld.
Architectuur: Het huis is getooid met een overkragend schilddak met stijle helling geflankeerd met bijna rechtopstaande zijkanten. De muren hebben een zeer vlakke expressie, metselwerk is doorlopend zonder versieringen. De voorgevel heeft ter weerszijden van de voordeur subtiel uitspringende gevelvlakken. Hiermee straalt de symmetrie van de voorgevel rust en statigheid uit. De houten voordeur is nog oorspronkelijk. De zijlichten van deze deur en hoekvensters hebben opvallende claustra's van parallelle balken van beton of natuursteen, welke een soort roosters vormen. Bij een renovatie in 2012 zijn deze claustra's teruggeplaatst.
Bijzonder is dat het smeedijzeren tuinhek met parallelle stroken en hier tussen bolmotieven behouden is gebleven. De badkamer is nog oorspronkelijk.
Sorbenlaan 33, postcode 2020 Antwerpen, Wilrijk
Architect: Jos Ritzen.
Opdrachtgever: Tony Deckers, projectontwikkelaar.
Bouwjaar: 1926.
Geen monument, wel vastgesteld.
Architectuur: Beeldbepalend is het breed uitkragende en steile schilddak. Dakkapelletjes met brede overstekken geven horizontale accenten, plastisch in evenwicht met de brede schoorsteen die als het ware het dak doorsnijdt. Naast de rondbogen voordeur met uitwaaierend metselwerk een brede bloembak. Dit alles met elkaar maakt dat de voorgevel sterk asymmetrisch is. De gemetselde borstwering van het balkon is verdwenen , maar dit is ook dan het enige oorspronkelijke element dat is verdwenen.
Ornamentiek is nog aanwezig, maar het is zeer sober en terughoudend. Overbodige versieringen zijn er niet meer. De nieuwe tijd van het modernisme diende zich aan waarbij functionalisme en rationalisme in de vorm van soberheid en doelmatigheid langzamerhand terrein wonnen.
Alle villa's genieten een zekere bescherming, zei het in de laagste trap. Vlamingen spreken van “aangemeld” dat min of meer vergelijkbaar is met het Nederlandse begrip “gemeentemonument“. In beide landen houdt dit globaal in dat niet aan isolatie-eisen hoeft te worden voldaan en dat de gemeente speciale zorg en toezicht op het pand en zijn omgeving heeft.
Oosterveldlaan 6, postcode 2020, Antwerpen, Wilrijk.
Architect: Jos Ritzen.
Opdrachtgever: Jos Ritzen.
Bouwjaar: 1928.
Geen monument, maar wel vastgesteld.
Architectuur: Huis gebouwd in 1928 ontworpen en gebouwd door Jos Ritzen voor eigen bewoning. Vroeg modernistische villa met overhangend dak met bijna rechtopstaand deel op de kopse gevels. In de westgevel onder het lage overhangende dak de ingang. De muren naast de ingang hebben decoratief metselwerk. Wat verder opvalt is een ronde erker met decoratief metselwerk. Hierboven een balkon. Dakgoot met brede overstek.
Kastanjelaan 2, postcode 2020 Antwerpen, Wilrijk.
Architecten: Jos Ritzen en Stan Leurs.
Opdrachtgever: Arseen Kennes, kunstschilder, later politicus.
Bouwjaar: 1925.
Geen monument, wel vastgesteld.
Architectuur: Nieuw-zakelijk baksteenarchitectuur met expressionistische inslag, met invloeden van de Amsterdamse School zoals stijl dak, versieringen in metselwerk (rondboogdeur), brede overstekken van dakgoot en de daken van de dakkapellen, echter zonder overdreven versieringen. Invloed van Frank Lloyd Wright zichtbaar als benadrukken van horizontale lijnen d.m.v. brede overstekken. Helaas is het metselwerk recent wit geschilderd, maar gezien de andere villa's van Jos Ritzen in deze wijk was het waarschijnlijk paarsrode baksteen met grijs voegwerk voor de sokkel en donkerrode baksteen met rood voegwerk voor de bovenbouw.
Het ontwerp maakte zich los van de burgelijke conventies, zodat de woonkamer niet meer aan de voorkant was, maar opzij op het westen en was met de eetkamer voorzien van een overdekt terras. Het souterrain bood ruimte aan een garage.
Della Faillelaan 28, postcode 2020, Antwerpen, Wilrijk.
Architect: Jos Ritzen, waarschijnlijk ism Stan Leurs.
Opdrachtgever: Renaat Peters, medezaakvoerder van steenkapperij Peeters.
Bouwjaar: 1925.
Geen monument, wel vastgesteld.
Architectuur: Het huis is getooid met een overkragend schilddak met stijle helling geflankeerd met bijna rechtopstaande zijkanten. De muren hebben een zeer vlakke expressie, metselwerk is doorlopend zonder versieringen. De voorgevel heeft ter weerszijden van de voordeur subtiel uitspringende gevelvlakken. Hiermee straalt de symmetrie van de voorgevel rust en statigheid uit. De houten voordeur is nog oorspronkelijk. De zijlichten van deze deur en hoekvensters hebben opvallende claustra's van parallelle balken van beton of natuursteen, welke een soort roosters vormen. Bij een renovatie in 2012 zijn deze claustra's teruggeplaatst.
Bijzonder is dat het smeedijzeren tuinhek met parallelle stroken en hier tussen bolmotieven behouden is gebleven. De badkamer is nog oorspronkelijk.
Sorbenlaan 33, postcode 2020 Antwerpen, Wilrijk
Architect: Jos Ritzen.
Opdrachtgever: Tony Deckers, projectontwikkelaar.
Bouwjaar: 1926.
Geen monument, wel vastgesteld.
Architectuur: Beeldbepalend is het breed uitkragende en steile schilddak. Dakkapelletjes met brede overstekken geven horizontale accenten, plastisch in evenwicht met de brede schoorsteen die als het ware het dak doorsnijdt. Naast de rondbogen voordeur met uitwaaierend metselwerk een brede bloembak. Dit alles met elkaar maakt dat de voorgevel sterk asymmetrisch is. De gemetselde borstwering van het balkon is verdwenen , maar dit is ook dan het enige oorspronkelijke element dat is verdwenen.
Bronnen
J.G. Wattjes, Moderne villas en landhuizen in Europa (Kosmos 1930).
Ingezonden door Paul Paris
Professionele of persoonlijke bandIk wist dat Jos Ritzen naar Antwerpen was getrokken. Nieuwsgierig geworden ging ik ter plekke zien welke invloeden van de Amsterdamse School wellicht daar nog te vinden zijn.
Gerelateerde objecten