Details
Naam
De Dageraad (oostelijke en westelijke uitbreiding)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 16
IntroductieDeze beschrijving is het resultaat van een samenwerking tussen de redactie van Platform Wendingen en Theo Wesselink (de Alliantie). De oostelijke en westelijke uitbreidingen van het Dageraadcomplex zijn in 1930-1931 voltooid en zijn toegevoegd om de twee blokken uit het oorspronkelijke plan af te sluiten. Michel de Klerk, die kort na de voltooiing van het oorspronkelijke Dageraadcomplex overleed, maakte dit niet meer mee.
AdresHenriëtte Ronnerplein 2-44, Thérèse Schwartzeplein 1-13
Postcode(s)1073JK, 1073KW
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Piet Kramer (Architect)
Willem B. IJzerdraat (Kunstenaar)
Frits Sieger (Kunstenaar)
Jan Heyens (Kunstenaar)
Willem B. IJzerdraat (Kunstenaar)
Frits Sieger (Kunstenaar)
Jan Heyens (Kunstenaar)
Datum1928 - 1931
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
OpdrachtgeverDe Dageraad
Huidige eigenaarDe Alliantie
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / appartementen
Type objectRijksmonument, Blok
Monumentnummer37649 en 1508
AchtergrondDe hoek in de bebouwing aan beide zijden van het Dageraadcomplex liet ruimte voor pleinen aan het einde van respectievelijk de Henriëtte Ronnerstraat en de Thérèse Schwartzestraat. In het oorspronkelijke ontwerp van het complex bevonden zich twee ‘gaten’ in de gevelwand. Aanvankelijk zouden hier de zijgevels van aan de pleinen te bouwen lagere scholen beginnen. Toen deze niet nodig bleken, kon cöoperatie De Dageraad alsnog woningen neerzetten. Na de dood van De Klerk in 1923 was het aan Piet Kramer om de 'gaten' in hun gezamenlijke project op te vullen. Kramer begon met het ontwerp in 1926, de uitvoering vond plaats in 1930 (oost) en 1931 (west).
Vanaf 1922 werden de woonblokken overigens ‘magerder’. Met de dood van Michel de Klerk, de creatieve motor van de Amsterdamse School, verbleekte de van oorsprong individualistische stijl langzamerhand tot een oppervlakkige decoratie, waarbij vooral plastisch baksteengebruik een rol speelde. Bovendien droogde de subsidiestroom op, waardoor woningcorporaties minder kans kregen te bouwen.
Vanaf 1922 werden de woonblokken overigens ‘magerder’. Met de dood van Michel de Klerk, de creatieve motor van de Amsterdamse School, verbleekte de van oorsprong individualistische stijl langzamerhand tot een oppervlakkige decoratie, waarbij vooral plastisch baksteengebruik een rol speelde. Bovendien droogde de subsidiestroom op, waardoor woningcorporaties minder kans kregen te bouwen.
BeschrijvingIn vergelijking met de rest van het Dageraadcomplex steken de gladde pleingevels van de uitbreidingsblokken sober af tegen het oorspronkelijke project. Als gevolg van het aanzienlijk gekrompen budget bestaan de wanden aan het Thérese Schwartzeplein en Henriëtte Ronnerlein uit een herhaling van gelijke eenheden, die halverwege even stokt. Het oorspronkelijke einde van de blokken was duidelijk gemarkeerd door een golf in de gevel. De gladde en onduidelijk geordende pleingevels van de nieuwe blokken steken wel wat mager af tegen het eerste project en doen daarmee enigszins afbreuk aan de stedenbouwkundige verfijning van De Klerks ontwerp van de gevels haaks erop. Niettemin vormen ze daar een onlosmakelijk onderdeel van en valt het verschil een voorbijganger niet of nauwelijks op.
Op de hoeken van de pleinen met de zijstraten zijn beelden aangebracht. Aan het Therèse Schwartzeplein vinden we 'De oogst' van Jan Heijens: vier mensen, een haan en korenschoven. Aan het Henriëtte Ronnerplein betreft het een beeld van Wibaut uit 1951 van de hand van Frits Sieger. Het verving een beeld van Wibaut van de hand van Willem IJzerdraat, dat in 1931 werd onthuld in aanwezigheid van Wibaut en zijn vrouw maar in de oorlog werd vernield.
Op de hoeken van de pleinen met de zijstraten zijn beelden aangebracht. Aan het Therèse Schwartzeplein vinden we 'De oogst' van Jan Heijens: vier mensen, een haan en korenschoven. Aan het Henriëtte Ronnerplein betreft het een beeld van Wibaut uit 1951 van de hand van Frits Sieger. Het verving een beeld van Wibaut van de hand van Willem IJzerdraat, dat in 1931 werd onthuld in aanwezigheid van Wibaut en zijn vrouw maar in de oorlog werd vernield.
Recente ontwikkelingenDe oostelijke en westelijke uitbreiding van het Dageraad-complex worden door de Alliantie niet als een afzonderlijk onderdeel van het complex beschouwd. Uit cultuur-historisch oogpunt wordt het Dageraadcomplex door de Alliantie beschouwd als één van haar paradepaardjes. Na de ingrijpende restauratie in de jaren tachtig van de vorige eeuw blijven we oog houden voor het woongenot van onze huurders, zodat wonen in een rijksmonument, ook bijna 100 jaar na de oplevering, plezierig blijft. Er zijn geen plannen om iets aan het gebouw of aan de directe omgeving te veranderen.
Links
Ingezonden door Theo Wesselink
Professionele of persoonlijke bandIn de dertig jaar die ik werkzaam ben in de Amsterdamse volkshuisvesting heeft complex De Dageraad altijd een bijzondere plek bij mij ingenomen. Vanaf het begin was ik gefascineerd door de opvallende architectuur en vormgeving en heb ik mij verbaasd over wat je met bakstenen en dakpannen kunt doen. Met name de technische problemen en probleempjes waar de bewoners mee werden en worden geconfronteerd komen daarmee in een bijzonder daglicht te staan en kunnen daardoor een bijzondere aanpak vragen.
Gerelateerde objecten