Details
Naam
Openbare montessorischool voor voorbereidend onderwijs (v.m.), Hygiëaplein
.jpg&width=650&height=650&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
.jpg&width=150&height=150&imageformat=jpg)
Aantal afbeeldingen: 23
IntroductieEen Montessori kleuterschool! Ook bij dit object van Publieke Werken in Amsterdam is niet 100 procent duidelijk wie de eigenlijke architect is: Greiner of toch Lansdorp?
AdresHygiëaplein 40
Postcode(s)1076 RW
PlaatsAmsterdam
LandNederland
VervaardigerPublieke Werken (Architect)
Nico Lansdorp (Architect)
Dick Greiner (Architect)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Nico Lansdorp (Architect)
Dick Greiner (Architect)
Hildo Krop (Kunstenaar)
Datum1924 - 1925
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverGemeente Amsterdam
Huidige eigenaarKinderopvang smallsteps marathon
Oorspronkelijke functieLagere School
Huidige functieGebouw voor kinderopvang
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer527851
AchtergrondDe Italiaanse arts Maria Montessori (1870-1952) ontwikkelde een methode om onderwijs te geven, waarbij de eigen ontwikkeling en ritme van het kind centraal stonden. Klassikaal onderwijs vond zij uit den boze: voor elk kind was een specifieke begeleiding gewenst. De ideeën van Montessori vonden grote weerklank in Nederland. In 1917 werd de Nederlandsche Vereniging Montessori opgericht. Zij ijverde voor oprichting van scholen voor het lager en voortgezet onderwijs. Ook in Amsterdam kwam het tot de oprichting van een aantal Montessori-scholen.
Aan het Hygiëaplein zijn in de jaren ‘20 vier scholen gebouwd, waaronder de 3e Openbare Montessorischool (Hygiëaplein 7, 1927) en een openbare Montessorischool voor voorbereidend onderwijs (kleuterschool) op het huidige nummer 40 (bij opening nog nummer 14). Wie de architect bij Publieke Werken is van nummer 40, is niet helemaal duidelijk. Dit is niet ongebruikelijk bij Publieke Werken. Bij een foto in Algemeen Handelsblad uit 1925 (hier opgenomen) wordt Dick Greiner genoemd. De naam Nico Lansdorp circuleert ook en is aangehouden door Pim van Schaik in zijn boek over Publieke Werken. Hij volgt hiermee het monumentenregister. Van Schaik heeft plattegronden opgenomen, maar deze zijn niet gesigneerd. De verwarring wordt vergroot door het monumentenregister, dat foto's van de tegenoverliggende school op nummer 8 heeft afgedrukt terwijl de beschrijving wel over nummer 40 gaat. De scholen verschillen nogal van ontwerp, reden waarom getwijfeld mag worden aan Lansdorp als architect van nummer 40.
Aan het Hygiëaplein zijn in de jaren ‘20 vier scholen gebouwd, waaronder de 3e Openbare Montessorischool (Hygiëaplein 7, 1927) en een openbare Montessorischool voor voorbereidend onderwijs (kleuterschool) op het huidige nummer 40 (bij opening nog nummer 14). Wie de architect bij Publieke Werken is van nummer 40, is niet helemaal duidelijk. Dit is niet ongebruikelijk bij Publieke Werken. Bij een foto in Algemeen Handelsblad uit 1925 (hier opgenomen) wordt Dick Greiner genoemd. De naam Nico Lansdorp circuleert ook en is aangehouden door Pim van Schaik in zijn boek over Publieke Werken. Hij volgt hiermee het monumentenregister. Van Schaik heeft plattegronden opgenomen, maar deze zijn niet gesigneerd. De verwarring wordt vergroot door het monumentenregister, dat foto's van de tegenoverliggende school op nummer 8 heeft afgedrukt terwijl de beschrijving wel over nummer 40 gaat. De scholen verschillen nogal van ontwerp, reden waarom getwijfeld mag worden aan Lansdorp als architect van nummer 40.
BeschrijvingHet schoolgebouw ligt in de zuidoostelijke gevelwand van het ten zuidwesten van de Marathonweg gelegen deel van het Hygiëaplein. Het gymnastiekgebouw achter de school is via een tussenlid met de achtergevel verbonden. Aan weerszijden van het tussenlid liggen twee speelplaatsen.
Het symmetrisch opgezette schoolgebouw is vanuit een nagenoeg rechthoekige plattegrond over drie bouwlagen grotendeels in gele baksteen opgetrokken onder een plat dak. De gevels worden beëindigd door een fries van siermetselwerk en een decoratieve betonnen afdeklijst langs de dakrand.
De circa 30 meter lange voorgevel aan het Hygiëaplein is opgebouwd uit een drie vensterassen brede middenrisaliet tussen twee verdiepte traveeën en op de hoeken smalle zijrisalieten met hoog opgaande hoeklisenen. De verdiepte traveeën hebben elk boven en onder een klaslokaal. Over nagenoeg de gehele breedte van de gevel een plint opgetrokken in gele en paarse baksteen onder een gebosseerde granieten afdeklijst. De iets boven het platte dak opgemetselde verdiepte traveeën worden geflankeerd door decoratieve kubistische ornamenten die fungeren als vergaarbak voor de decoratief afgewerkte hemelwaterafvoeren. In het midden van de gevel is de dubbele geverniste glasdeur met kleine roedenverdeling iets teruggezet.
De entree wordt aan weerszijden geflankeerd door zes smalle staande laddervensters boven een borstwering met vierkante reliëftegels waarop mens- en dierfiguren zijn afgebeeld, naar ontwerp van Hildo Krop. De begane grond van de middenrisaliet wordt afgesloten door een dubbele betonnen horizontale lijst en daarboven vierkante sierstenen. De beide verdiepingen zijn identiek ingedeeld met in het midden vensters met draairamen tussen smalle zijlichten, geflankeerd door vensters met draairamen. De laddervensters zijn voorzien van houten bloembakken. Aan weerszijden daarvan bevinden zich kleine, staande tweeruits vensters.
In de verdiepte geveltraveeën over drie bouwlagen bevinden zich grote driedelige samengestelde lokaalvensters met een horizontale roedenverdeling in de bovenlichten. Voor de lokaalvensters bevinden zich ondiepe balkons met gemetselde borstweringen, die op de begane grond dienst doen als plantenbak. In de dagkanten van de verdiepte traveeën komen smalle staande vensters met roedenverdeling voor. De zijrisalieten bevatten kleine tweeruits vensters en zijn op de begane grond gemetseld in horizontale banden van gele en paarse baksteen die doorlopen in de hoeklisenen. De symmetrische achtergevel bestaat uit een brede teruggezette middenpartij met balkons tussen geveltraveeën met lokaalvensters als in de voorgevel. Ook hier is siermetselwerk als gevelbeëindiging langs de dakrand aangebracht en bevinden zich op de hoeken kubistisch vormgegeven vergaarbakken boven de hemelwaterafvoeren.
In het midden van de gevel is het uitgebouwde trappenhuis ondergebracht met afgesnoten hoeken en vensters met kleine roedeverdeling. Over de hele breedte van de verdiepte middenpartij bevinden zich balkons met in blokverband gemetselde borstweringen op betonnen vloerplaten. In het midden van de achtergevel is een tussenlid naar het gymnastiekgebouw met aan weerszijden daarvan loggia's voorzien van gemetselde borstweringen onder de balkons. Het plat afgedekte tussenlid telt een bouwlaag en bevat twee paar dubbele glasdeuren die openen naar beide speelplaatsen. Vanaf de achtergevel van de school loopt een decoratieve horizontaal gelede driedelige vensterstrook met smalle liggende ramen via het tussenlid naar het gymnastiekgebouw.
Het gymnastiekgebouw telt één bouwlaag en heeft een langgerekte, vrijwel rechthoekige plattegrond met in het midden de naar voren uitgebouwde gymnastiekzaal met afgesnoten hoeken. Het samengestelde schild-zadeldak is gedekt met rode holle pannen. De gymnastiekzaal bevat grote rechthoekige ruiten en de gevels aan weerszijden hebben een dubbele glasdeur en twee grote rechthoekige ruiten onder de doorlopende driedelige horizontaal gelede vensterstrook.
Het symmetrisch opgezette schoolgebouw is vanuit een nagenoeg rechthoekige plattegrond over drie bouwlagen grotendeels in gele baksteen opgetrokken onder een plat dak. De gevels worden beëindigd door een fries van siermetselwerk en een decoratieve betonnen afdeklijst langs de dakrand.
De circa 30 meter lange voorgevel aan het Hygiëaplein is opgebouwd uit een drie vensterassen brede middenrisaliet tussen twee verdiepte traveeën en op de hoeken smalle zijrisalieten met hoog opgaande hoeklisenen. De verdiepte traveeën hebben elk boven en onder een klaslokaal. Over nagenoeg de gehele breedte van de gevel een plint opgetrokken in gele en paarse baksteen onder een gebosseerde granieten afdeklijst. De iets boven het platte dak opgemetselde verdiepte traveeën worden geflankeerd door decoratieve kubistische ornamenten die fungeren als vergaarbak voor de decoratief afgewerkte hemelwaterafvoeren. In het midden van de gevel is de dubbele geverniste glasdeur met kleine roedenverdeling iets teruggezet.
De entree wordt aan weerszijden geflankeerd door zes smalle staande laddervensters boven een borstwering met vierkante reliëftegels waarop mens- en dierfiguren zijn afgebeeld, naar ontwerp van Hildo Krop. De begane grond van de middenrisaliet wordt afgesloten door een dubbele betonnen horizontale lijst en daarboven vierkante sierstenen. De beide verdiepingen zijn identiek ingedeeld met in het midden vensters met draairamen tussen smalle zijlichten, geflankeerd door vensters met draairamen. De laddervensters zijn voorzien van houten bloembakken. Aan weerszijden daarvan bevinden zich kleine, staande tweeruits vensters.
In de verdiepte geveltraveeën over drie bouwlagen bevinden zich grote driedelige samengestelde lokaalvensters met een horizontale roedenverdeling in de bovenlichten. Voor de lokaalvensters bevinden zich ondiepe balkons met gemetselde borstweringen, die op de begane grond dienst doen als plantenbak. In de dagkanten van de verdiepte traveeën komen smalle staande vensters met roedenverdeling voor. De zijrisalieten bevatten kleine tweeruits vensters en zijn op de begane grond gemetseld in horizontale banden van gele en paarse baksteen die doorlopen in de hoeklisenen. De symmetrische achtergevel bestaat uit een brede teruggezette middenpartij met balkons tussen geveltraveeën met lokaalvensters als in de voorgevel. Ook hier is siermetselwerk als gevelbeëindiging langs de dakrand aangebracht en bevinden zich op de hoeken kubistisch vormgegeven vergaarbakken boven de hemelwaterafvoeren.
In het midden van de gevel is het uitgebouwde trappenhuis ondergebracht met afgesnoten hoeken en vensters met kleine roedeverdeling. Over de hele breedte van de verdiepte middenpartij bevinden zich balkons met in blokverband gemetselde borstweringen op betonnen vloerplaten. In het midden van de achtergevel is een tussenlid naar het gymnastiekgebouw met aan weerszijden daarvan loggia's voorzien van gemetselde borstweringen onder de balkons. Het plat afgedekte tussenlid telt een bouwlaag en bevat twee paar dubbele glasdeuren die openen naar beide speelplaatsen. Vanaf de achtergevel van de school loopt een decoratieve horizontaal gelede driedelige vensterstrook met smalle liggende ramen via het tussenlid naar het gymnastiekgebouw.
Het gymnastiekgebouw telt één bouwlaag en heeft een langgerekte, vrijwel rechthoekige plattegrond met in het midden de naar voren uitgebouwde gymnastiekzaal met afgesnoten hoeken. Het samengestelde schild-zadeldak is gedekt met rode holle pannen. De gymnastiekzaal bevat grote rechthoekige ruiten en de gevels aan weerszijden hebben een dubbele glasdeur en twee grote rechthoekige ruiten onder de doorlopende driedelige horizontaal gelede vensterstrook.
InterieurIn het interieur zijn de hoofdindeling, alsmede het trappenhuis met de decoratieve leuning en andere details nog volledig intact. Het trappenhuis aan de achterzijde bevat een figuratieve muurschildering, voorstellende Jezus met spelende kinderen, gesigneerd door J. Froquet.
Recente ontwikkelingenIn de loop der jaren is het pand aan de binnenkant grondig opgeknapt en aangepast aan de huidige maatstaven. Momenteel zit er een kinderopvang in.
Volgens de beschrijving in het monumentenregister zit op het Hygiëaplein 40 de Europaschool. Dit is niet juist. De Europaschool is gevestigd in het tegenoverliggende pand op nummer 8. Ook het oprichtingsjaar 1921, zoals vermeld in het monumentenregister kan niet kloppen. De eerste van de vier scholen op het Hygiëaplein was de v.m. Vincent van Goghschool in 1924 (huisnummers 8 en 10). Deze data worden ook bevestigd door foto's uit 1924 van de Vincent van Goghschool.
Volgens de beschrijving in het monumentenregister zit op het Hygiëaplein 40 de Europaschool. Dit is niet juist. De Europaschool is gevestigd in het tegenoverliggende pand op nummer 8. Ook het oprichtingsjaar 1921, zoals vermeld in het monumentenregister kan niet kloppen. De eerste van de vier scholen op het Hygiëaplein was de v.m. Vincent van Goghschool in 1924 (huisnummers 8 en 10). Deze data worden ook bevestigd door foto's uit 1924 van de Vincent van Goghschool.
Bronnen
Pim van Schaik - Publieke Werken. Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935. Amsterdam, Uitgeverij Stokerkade, 2018
Ingezonden door Annemarieke Verheij
Professionele of persoonlijke bandAnnemarieke Verheij: De voormalige kleuterschool vind ik samen met de dubbelschool op nummer 8-10, de mooiste van de 4 scholen op het Hygiëaplein. Een eenvoudige, maar toch sierlijke vormgeving. door de afwerking met siermetselwerk en de mooie reliëftegels van Hildo Krop.
Tevens wil ik de school toevoegen omdat mijn vader hier in 1931 als kleutertje op school heeft gezeten. Samen met Rinus Michels, vertelt hij af en toe, met enige trots.
Gert-Jan Lobbes: bijgewerkt in april 2019 naar aanleiding van de vraag wie de architect van de school is. De enige mij bekende bron uit de tijd waarop de architect wordt genoemd is het Algemeen Handelsblad en dat is duidelijk: Dick Greiner.
Tevens wil ik de school toevoegen omdat mijn vader hier in 1931 als kleutertje op school heeft gezeten. Samen met Rinus Michels, vertelt hij af en toe, met enige trots.
Gert-Jan Lobbes: bijgewerkt in april 2019 naar aanleiding van de vraag wie de architect van de school is. De enige mij bekende bron uit de tijd waarop de architect wordt genoemd is het Algemeen Handelsblad en dat is duidelijk: Dick Greiner.
Gerelateerde objecten