Details
Naam
Kopgebouwen Vrijheidslaan, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 18
IntroductieDe stedenbouwkundige poort tot Plan Zuid. Vandaag de dag verkeren de gebouwen helaas niet in de beste staat.
AdresAmsteldijk 137-142, Amsteldijk 124-133, Vrijheidslaan 1-7, Vrijheidslaan 2-8, Waverstraat 2
Postcode(s)1079
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger D. Heineke (Architect)
E.J. Kuipers (Architect)
E.J. Kuipers (Architect)
Datum1922 - 1923
Huidige staatDeels of volledig gerenoveerd
Huidige eigenaarMeerdere particuliere eigenaren
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / diverse overige functies
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectGemeentelijk monument, Blok
Monumentnummer222241
AchtergrondIn 1921 organiseerde een zeventigtal Amsterdamse bouwondernemers zich in Amstels Bouwvereeniging ABV. Van het gemeentebestuur kreeg de ABV opdracht de centrale toegangsas van de Uitbreiding-Zuid (Plan Berlage) architectonisch vorm te geven. Iedere architect die werd aangezocht kreeg gemiddeld tweehonderd meter gevellengte. Hij moest één harmonische gevel ontwerpen voor een blok dat woningen van vier of vijf bouwondernemers kon bevatten. De rechthoekige blokken werden niet in hun geheel door één architect ontworpen. Het straatbeeld had de hoogste prioriteit. Individuele blokken werden dan ook onder zo'n vier architecten verdeeld, waarbij de begrenzing van het ontwerp niet, zoals verwacht zou kunnen worden, werd gevormd door de hoeken.
Om de continuïteit ter plaatse van de dwarsstraten te behouden, ontwierp één architect vaak de gevels van de beide zijden van de straat en werd pas in het verloop van een nieuwe gevelwand van architect gewisseld. De architecten werden gedwongen hun ontwerpen te laten aansluiten en voor elke 'ontmoeting' een bijzondere oplossing te bedenken. Aan de niet erg bekende architecten Heineke en Kuijpers viel de eer te beurt, de stedenbouwkundige poort tot het Plan Zuid te bouwen.
Om de continuïteit ter plaatse van de dwarsstraten te behouden, ontwierp één architect vaak de gevels van de beide zijden van de straat en werd pas in het verloop van een nieuwe gevelwand van architect gewisseld. De architecten werden gedwongen hun ontwerpen te laten aansluiten en voor elke 'ontmoeting' een bijzondere oplossing te bedenken. Aan de niet erg bekende architecten Heineke en Kuijpers viel de eer te beurt, de stedenbouwkundige poort tot het Plan Zuid te bouwen.
BeschrijvingDe gebouwen vormen de stedenbouwkundige poort tot Plan Zuid en de vroegere Amstellaan en zijn daardoor zeer beeldbepalend. Komend vanaf de Berlagebrug zijn deze stoere, symmetrische blokken niet te missen. De bovenste verdieping van de hoogste hoekdelen kijken uit over zowel de Vrijheidslaan als de Amstel met een soort uitkijktorens. Opvallend zijn een halfrond granieten object op de hoek bij de Uithoornstraat (als een soort stootkussen) en een kunstig abstract baksteenornament op de Vrijheidslaan. Bijzonder zijn de landelijk aandoende houten luikjes met een driehoekig raampje, boven in de torens, evenals de grote overstekken. Hier en daar zijn wat licht golvende raampartijen en golvingen in de gevel te zien. Het complex is een goed voorbeeld van de op Frank Lloyd Wright geïnspireerde, late Amsterdamse School-stijl.
InterieurDe architecten hielden zich niet bezig met de plattegronden, deze werden over het algemeen door andere bureaus ontworpen.
Recente ontwikkelingenAls geheel is het rechter gebouw (gezien vanaf de Berlagebrug) in de beste staat, hoewel delen van de begane grond er wat verwaarloosd uit zien. Het is al jaren een stukje straat met weinig allure en de automatiek en aanverwante horeca of zonnebankcentra helpen niet echt mee. De topgevel is een aantal jaren geleden mooi gerenoveerd. Het linker gebouw oogde lange tijd wat verwaarloosd, met name de topgevel met de "uitkijkpost" vertoonde achterstallig onderhoud en er zaten wat louche zaken op de begane grond. De komst van café Vrijdag op de begane grond, waar veel jonge mensen op af komen, heeft leven gebracht in het blok en het onderhoud is aangepakt.
Bronnen
Gemeentelijk Monumenten Project 2008-2014, Gemeente Amsterdam Stadsdeel Zuid.
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandMooie, stoere gebouwen. De "uitkijkposten" op de hoogste verdieping hebben mij altijd gefascineerd. Ik zou graag eens boven kijken om te zien hoe het er uit ziet.
Gerelateerde objecten