Details
Naam
Willem Barentszschool (v.m.), Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 19
IntroductieVoormalige dubbelschool (Willem Barentszschool en Spitsbergenschool) voor gewoon lager onderwijs.
AdresZaandammerplein 50
Postcode(s)1013 ZD
PlaatsAmsterdam
LandNederland
VervaardigerPublieke Werken (Architect)
Datum1923
Huidige staatDeels uitgebreid of vernieuwd (nieuwbouw)
OpdrachtgeverGemeente Amsterdam
Huidige eigenaarABC Alliantie / Buurtcentrum De Horizon
Oorspronkelijke functieLagere School
Huidige functieBuurthuis
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer526743
AchtergrondLagere school voor jongens en meisjes, genaamd Willem Barentszschool of Spitsbergenschool, in 1923 gebouwd in de stijl van de sobere Amsterdamse School, naar een ontwerp van de Dienst Publieke Werken. Details van de gevel doen denken aan de woningen die A.J. Westerman rond dezelfde tijd ontwierp in de Witte de Withstraat, zodat het zou kunnen dat hij een grote rol bij het ontwerpen van deze school heeft gespeeld.
BeschrijvingDe school, die ten opzichte van de omringende etagewoningen naar ontwerp van De Bazel wat naar voren is gelegen, neemt aan het Zaandammerplein een dominante positie in. De achtergevel kijkt uit op een klein plein, gelegen tussen etagewoningen.
Het gaat om een op een langwerpige plattegrond in Vlaams verband opgetrokken schoolgebouw van drie verdiepingen, onder een met rode pannen gedekt schilddak, met centrale steekkap. Aan weerszijden van de steekkap platgedekte bouwdelen. De aanzetten naar de kappen worden geaccentueerd door overkragende gootlijsten. De schoorstenen op de noklijn zijn blokvormig, die op de hoeken hebben een concave uitsparing. De symmetrische voorgevel heeft onder de centrale steekkap een middenrisaliet, geflankeerd door twee zijvleugels van elk vijf traveeën In de middenrisaliet, op de verdieping, een breed samengesteld kozijn (van de gymzaal) boven drie gekoppelde vensters met onderverdeelde bovenlichten, onderling verbonden door banden en blokken van Beiers graniet. In de top met vlechtingen en uitspringende koppen bevindt zich een klein venster.
De twee paraboolvormige overwelfde portieken onder hanekammen bevinden zich aan weerszijden van de middenrisaliet. De portieken hebben een detaillering in Beiers graniet, houten deuren met Amsterdamse School-detaillering en smeedijzeren hekken. Boven de portieken bevinden zich op de verdiepingen luiken en in het opgehoogde muurwerk een overkapte hijsbalk; de linker is door middel van een beschot verbonden met de luiken op de tweede verdieping.
Op de begane grond en de verdieping naast de portieken bevinden zich drie samengestelde kozijnen van de klaslokalen, de onderste drie verbonden door een band platte, ingemetselde, rode tegels. De zolderverdieping heeft een reeks van tien tweeruits vensters met eenvoudige horizontale roedeverdeling. Het elfde raam is vijfhoekig. Lager bij de hoek bevinden zich nog twee paar achtruits vensters. Dubbele achtruits vensters bevinden zich ook in de korte zijgevels van het gedeelte onder het platte dak. Op de zolder van de zijgevels is een vijfhoekig venster geplaatst met de punt naar voren wijzend.
De achteringang van het gebouw bevindt zich aan een klein pleintje aan de Hembrugstraat. Dit wordt gevormd door twee blokken van architect Rutgers, die zo als het ware een poort vormen. Opvallend zijn hier de geknikte steekkap met samengestelde kozijnen en de twee zeshoekige vensters met haakse roedeverdeling. In de top bevinden zich luiken.
De school is een rijksmonument wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde van algemeen belang, als gaaf voorbeeld van een schoolgebouw in de stijl van de Amsterdamse School, vanwege de kwaliteit van het ontwerp en als beeldbepalend onderdeel van de bebouwingswand van het omsloten Zaandammerplein.
Het gaat om een op een langwerpige plattegrond in Vlaams verband opgetrokken schoolgebouw van drie verdiepingen, onder een met rode pannen gedekt schilddak, met centrale steekkap. Aan weerszijden van de steekkap platgedekte bouwdelen. De aanzetten naar de kappen worden geaccentueerd door overkragende gootlijsten. De schoorstenen op de noklijn zijn blokvormig, die op de hoeken hebben een concave uitsparing. De symmetrische voorgevel heeft onder de centrale steekkap een middenrisaliet, geflankeerd door twee zijvleugels van elk vijf traveeën In de middenrisaliet, op de verdieping, een breed samengesteld kozijn (van de gymzaal) boven drie gekoppelde vensters met onderverdeelde bovenlichten, onderling verbonden door banden en blokken van Beiers graniet. In de top met vlechtingen en uitspringende koppen bevindt zich een klein venster.
De twee paraboolvormige overwelfde portieken onder hanekammen bevinden zich aan weerszijden van de middenrisaliet. De portieken hebben een detaillering in Beiers graniet, houten deuren met Amsterdamse School-detaillering en smeedijzeren hekken. Boven de portieken bevinden zich op de verdiepingen luiken en in het opgehoogde muurwerk een overkapte hijsbalk; de linker is door middel van een beschot verbonden met de luiken op de tweede verdieping.
Op de begane grond en de verdieping naast de portieken bevinden zich drie samengestelde kozijnen van de klaslokalen, de onderste drie verbonden door een band platte, ingemetselde, rode tegels. De zolderverdieping heeft een reeks van tien tweeruits vensters met eenvoudige horizontale roedeverdeling. Het elfde raam is vijfhoekig. Lager bij de hoek bevinden zich nog twee paar achtruits vensters. Dubbele achtruits vensters bevinden zich ook in de korte zijgevels van het gedeelte onder het platte dak. Op de zolder van de zijgevels is een vijfhoekig venster geplaatst met de punt naar voren wijzend.
De achteringang van het gebouw bevindt zich aan een klein pleintje aan de Hembrugstraat. Dit wordt gevormd door twee blokken van architect Rutgers, die zo als het ware een poort vormen. Opvallend zijn hier de geknikte steekkap met samengestelde kozijnen en de twee zeshoekige vensters met haakse roedeverdeling. In de top bevinden zich luiken.
De school is een rijksmonument wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde van algemeen belang, als gaaf voorbeeld van een schoolgebouw in de stijl van de Amsterdamse School, vanwege de kwaliteit van het ontwerp en als beeldbepalend onderdeel van de bebouwingswand van het omsloten Zaandammerplein.
InterieurBinnen is het gebouw nog als school herkenbaar. Het meest karakteristieke zijn de natuurstenen trappen, voorzien van eenvoudige maar kunstig vormgegeven balustrades. De trappenhuizen worden op de bovenste verdieping verlicht door de eerder genoemde karakteristieke zeshoekige raampjes.
Recente ontwikkelingenBij een omstreden renovatie in 2006 is de geslotenheid van de gevel en de kap nogal aangetast door nieuwe gevelopeningen.
In het gebouw is nu onder meer een buurtcentrum gevestigd, De Horizon. Het centrum beslaat de begane grond en de 1e verdieping. De 2e verdieping en de zolder zijn verhuurd. Er vinden tal van activiteiten plaats, van Spaanse les tot zumba, van teken- en schildercursussen tot het Spaarndams Opera Koor.
In het gebouw is nu onder meer een buurtcentrum gevestigd, De Horizon. Het centrum beslaat de begane grond en de 1e verdieping. De 2e verdieping en de zolder zijn verhuurd. Er vinden tal van activiteiten plaats, van Spaanse les tot zumba, van teken- en schildercursussen tot het Spaarndams Opera Koor.
Bronnen
G. Vermeer ea, Historische gids van Amsterdam. Stadsuitbreidingen 1860-1935 (Amsterdam, 2010).
Ingezonden door Annemarieke Verheij
Professionele of persoonlijke bandIk zag het pand tijdens een architectuurwandeling door Amsterdam. Het verkeert nog in goede staat en is prominent aanwezig op het Zaandammerplein.
Gerelateerde objecten