Details
Naam
Holendrechtstraat, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 62
IntroductieVoor Margaret Kropholler lag de architectonische opgave in de eerste plaats in de gebruikswaarde (of bruikbaarheid) van haar ontwerpen. Voor het ontwerp aan de Holendrechtstraat moest zij zich beperken tot het ontwerpen van de gevels, waar zij echter zeer goed in geslaagd is: prachtige gevels!
AdresHolendrechtstraat 1-47, Amstelkade 3-5, Uithoornstraat 6
Postcode(s)1078 TN
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Margaret Staal-Kropholler (Architect)
Datum1921 - 1923
Huidige staatGerealiseerd
OpdrachtgeverAmstels Bouwvereeniging
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Huidige functieEtagewoningen / appartementen
Type objectGemeentelijk monument, Blok
AchtergrondAls onderdeel van Plan Zuid kreeg Margaret Kropholler in 1921 de opdracht om de gevelwand van Blok E te ontwerpen. Voor Kropholler, de eerste professionele vrouwelijke architect in Nederland, was dit de eerstvolgende grote opdracht na enkele bijzondere villa’s in Park Meerwijk in Bergen ontworpen te hebben. De plattegronden van de woningen zijn niet door Kropholler gemaakt, maar door de vier eigenbouwers die dit blok voor hun rekening namen: G. Kroese, M. Dassen, E. van Poelwijck, en W.J. Baardscheer.
BeschrijvingHet door Kropholler ontworpen blok wordt gevormd door de oostkant van de Holendrechtstraat en loopt een stuk de hoek om in de straten aan beide uiteinden – de Amstelkade en de Uithoornstraat. Het drie verdiepingen en een zolderetage tellende blok zit vol speelse elementen. Het ingenieuze gebruik van bakstenen springt hier in het oog en de Romaanse dakpannen op de gevel van de zolderverdieping hebben een puur esthetische functie. In 1947 zijn die op de hoek met de Uithoornstraat vervangen door siermetselwerk. 'Een en ander in verband met de zeer slechte toestand van achterliggende metselwerken', aldus een aantekening in het bouwdossier.
De lange symmetrische gevel wordt op enkele punten visueel onderbroken, waarbij ingespeeld is op de omliggende straten. Ter hoogte van de twee straten die dwars op de Holendrecht staan - de Borssenburgstraat en de Meerhuizenstraat - springt de gevel twee meter naar achteren, waarbij ronde balkons en als het ware in de gevel verdwijnende balkonnetjes zorgen voor een speels, golvend effect. Ter hoogte van het hofje halverwege de westzijde van de Holendrechtstraat - de spiegelas van het blok - is door Kropholler een subtiel ‘knikje’ in de bakstenen gevel aangebracht.
Andere elementen die aandacht verdienen:
- De trappen naar de bovengelegen verdiepingen die bijna geheel door ronde bakstenen 'ingekapseld' zijn; alsof de gevel van de eerste verdieping naar binnen krult.
- De bakstenen randen aan de onderkant van de ramen op de begane grond, die langzaam aan van hoek veranderen zodat één kant in de gevel 'verdwijnt'. (Vanaf Holendrechtstraat 9; hiervoor is gekozen voor een simpelere oplossing met aardewerk tegels.)
- De ronde, 'golvende' balkons, met een betonnen vloer vol kiezelstenen.
- De raampartijen op de begane grond van het middendeel, die naar buiten toe 'zigzaggen'.
- De rode sierspitsen op de dakrand, die de spiegelas en de punten waar het blok inspringt accentueren.
Hoewel Margaret Kropholler alleen verantwoordelijk was voor de gevel, probeerde zij wel zoveel mogelijk de plattegronden te verbeteren. Soms lukte dit, door bijvoorbeeld extra ruimte in de woningen te creëren door twee trappenhuizen samen te voegen.
Kropholler ontwierp ook de tuinaanleg. In de Uithoornstraat en het middendeel van de Holendrechtstraat plaatst ze gras en haagjes. Van tuintjes in de Uithoornstraat is nog sprake; in hoeverre deze het oorspronkelijke ontwerp weerspiegelen valt moeilijk te zeggen.
Hoewel dit nauwelijks meer voor te stellen is, was de Holendrechtstraat vroeger een echte winkelstraat. In 1924 ontwierp Kropholler de verbouwing van het pand op de begane grond van de hoek met de Uithoornstraat. De extra ventilatiegleuven boven de ramen zijn hier getuige van. De bakstenen rand onder de ramen heeft hier ook een iets andere vorm dan in de rest van het blok.
De lange symmetrische gevel wordt op enkele punten visueel onderbroken, waarbij ingespeeld is op de omliggende straten. Ter hoogte van de twee straten die dwars op de Holendrecht staan - de Borssenburgstraat en de Meerhuizenstraat - springt de gevel twee meter naar achteren, waarbij ronde balkons en als het ware in de gevel verdwijnende balkonnetjes zorgen voor een speels, golvend effect. Ter hoogte van het hofje halverwege de westzijde van de Holendrechtstraat - de spiegelas van het blok - is door Kropholler een subtiel ‘knikje’ in de bakstenen gevel aangebracht.
Andere elementen die aandacht verdienen:
- De trappen naar de bovengelegen verdiepingen die bijna geheel door ronde bakstenen 'ingekapseld' zijn; alsof de gevel van de eerste verdieping naar binnen krult.
- De bakstenen randen aan de onderkant van de ramen op de begane grond, die langzaam aan van hoek veranderen zodat één kant in de gevel 'verdwijnt'. (Vanaf Holendrechtstraat 9; hiervoor is gekozen voor een simpelere oplossing met aardewerk tegels.)
- De ronde, 'golvende' balkons, met een betonnen vloer vol kiezelstenen.
- De raampartijen op de begane grond van het middendeel, die naar buiten toe 'zigzaggen'.
- De rode sierspitsen op de dakrand, die de spiegelas en de punten waar het blok inspringt accentueren.
Hoewel Margaret Kropholler alleen verantwoordelijk was voor de gevel, probeerde zij wel zoveel mogelijk de plattegronden te verbeteren. Soms lukte dit, door bijvoorbeeld extra ruimte in de woningen te creëren door twee trappenhuizen samen te voegen.
Kropholler ontwierp ook de tuinaanleg. In de Uithoornstraat en het middendeel van de Holendrechtstraat plaatst ze gras en haagjes. Van tuintjes in de Uithoornstraat is nog sprake; in hoeverre deze het oorspronkelijke ontwerp weerspiegelen valt moeilijk te zeggen.
Hoewel dit nauwelijks meer voor te stellen is, was de Holendrechtstraat vroeger een echte winkelstraat. In 1924 ontwierp Kropholler de verbouwing van het pand op de begane grond van de hoek met de Uithoornstraat. De extra ventilatiegleuven boven de ramen zijn hier getuige van. De bakstenen rand onder de ramen heeft hier ook een iets andere vorm dan in de rest van het blok.
Bronnen
Ellen van Kessel en Marga Kuperus, Margaret Staal-Kropholler. Architect (Rotterdam, Uitgeverij 010, 1990).
Wilma Kuijvenhoven en Magda Augusteijn, Vanuit den gezichtshoek der Bruikbaarheid, documentaire, (2013).
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandIk kijk elke dag uit over dit schitterende blok en blijf me verbazen over de aandacht voor detail.
Gerelateerde objecten