Details
Naam
De Inktpot, Utrecht
Aantal afbeeldingen: 31
IntroductieGebouwd door de architect George van Heukelom, die bevriend was met Eduard Cuypers - wiens bureau wel wordt aangemerkt als broedplaats van de Amsterdamse School.
AdresMoreelsepark 1
Postcode(s)3511 EP
PlaatsUtrecht
LandNederland
Vervaardiger George van Heukelom (Architect)
W.C. Brouwer (Kunstenaar)
H.J. Winkelman (Kunstenaar)
W.C. Brouwer (Kunstenaar)
H.J. Winkelman (Kunstenaar)
Datum1918 - 1921
Huidige staatGerealiseerd
Huidige eigenaarProrail
Oorspronkelijke functieOverheidsgebouw overig
Huidige functieBedrijfsgebouw
Type objectRijksmonument, Gebouw
Monumentnummer46955
AchtergrondGebouwd in opdracht van de Nederlandse Spoorwegen als Hoofdadministratiegebouw III in sobere cubistisch-expressionistische trant met trekken van de Amsterdamse School naar ontwerp van G.W. van Heukelom. Samen met de twee eerdere gebouwen, namelijk Hoofdadministratiegebouw 1 (ontworpen door de architecten N.J. Kamperdijk en C. Vermeijs, gebouwd in 1870-71/naar ontwerp van A.C. Vink uitgebreid in 1879) en Hoofdadministratiegebouw II (ontworpen door J.F. Klinkhamer, gebouwd in 1893-95) heeft het ensemble de status van rijksmonument.
Het monumentenregister spreekt van een "sober gedetailleerd kantoorgebouw in eigentijdse baksteenbouw, opgezet volgens rationalistische principes - herkenbaar in de symmetrische gelijkmatig verdeelde plattegrond en de toepassing van zoveel mogelijk vensters, alsook in de nadruk op de constructie door het gebruik van steunberen, pilasters en bogen - en ontworpen in een cubistisch-expressionistische trant waarvoor de grote verscheidenheid in blokvormige bouwvolumes en de ritmische gevelindeling met vele nissen en uitgebouwde steunberen kenmerkend is; tevens van belang uit oogpunt van de administratieve ontwikkeling van de spoorwegen, ontstaan als het is naar aanleiding van de fusie van de Mij. tot Exploitatie van Staatsspoorwegen en de Hollandsche Spoorwegmaatschappij in 1917."
Het monumentenregister spreekt van een "sober gedetailleerd kantoorgebouw in eigentijdse baksteenbouw, opgezet volgens rationalistische principes - herkenbaar in de symmetrische gelijkmatig verdeelde plattegrond en de toepassing van zoveel mogelijk vensters, alsook in de nadruk op de constructie door het gebruik van steunberen, pilasters en bogen - en ontworpen in een cubistisch-expressionistische trant waarvoor de grote verscheidenheid in blokvormige bouwvolumes en de ritmische gevelindeling met vele nissen en uitgebouwde steunberen kenmerkend is; tevens van belang uit oogpunt van de administratieve ontwikkeling van de spoorwegen, ontstaan als het is naar aanleiding van de fusie van de Mij. tot Exploitatie van Staatsspoorwegen en de Hollandsche Spoorwegmaatschappij in 1917."
BeschrijvingAls Hoofdgebouw III der Nederlandse Spoorwegen tot stand gekomen omvangrijk, plat-afgedekt kantoorgebouw ter hoogte van vijf bouwlagen - souterrain, bel-etage en drie verdiepingen - geheel in baksteen opgetrokken in sobere cubistisch-expressionistische trant naar ontwerp van G.W. van Heukelom in 1918-21 rondom een rechthoekige binnenplaats op een geheel symmetrische grondslag met zowel aan de buitenzijde als aan de zijde van de binnenplaats een hoger opgaand middenrisaliet met ingangspartij in elk der gevels (met uitzondering van de Z.W.-gevel aan de binnenzijde), en met hoogoprijzende trap-, annex watertoren ter bekroning van de aan de N.O.-zijde gesitueerde hoofdingang; het geheel omgeven door een lage bakstenen tuinmuur, deels samengesteld uit misbaksels en voorts voorzien van blokvormige verzwaringen, in correspondentie met de zich sprongsgewijs naar boven toe verjongende steunberen tegen de gevels, die respectievelijk 19 en 16 traveeën tellen. Behalve door deze steunberen worden de gevels verder geleed door de verdiept aangebrachte hoge smalle vensters met gelijke stalen roedenverdeling, doch varierend in lengte en breedte en ritmisch gegroepeerd per twee, drie of vier, in elke als een spaarveld behandelde travee met lisenen en tandfriezen ter omlijsting.
De drievoudige hoofdingang met brede en hoge natuurstenen stoep, bevat recht afgesloten, zich sprongsgewijs verdiepende nissen waarin de dubbele houten deuren met koperen hekwerken zijn aangebracht en die worden bekroond door terracotta-friezen, die evenals de vier hoger geplaatste gestileerde koppen zijn vervaardigd door W.C. Brouwer, alsmede loden lampenhouders, verzonken in de voorgevel en herhaald op de hoeken, voorzien van aan de Amsterdamse School verwante en krullende motieven." (bron: Rijksmonumentenregister)
De drievoudige hoofdingang met brede en hoge natuurstenen stoep, bevat recht afgesloten, zich sprongsgewijs verdiepende nissen waarin de dubbele houten deuren met koperen hekwerken zijn aangebracht en die worden bekroond door terracotta-friezen, die evenals de vier hoger geplaatste gestileerde koppen zijn vervaardigd door W.C. Brouwer, alsmede loden lampenhouders, verzonken in de voorgevel en herhaald op de hoeken, voorzien van aan de Amsterdamse School verwante en krullende motieven." (bron: Rijksmonumentenregister)
InterieurHet rijk gedecoreerde interieur wordt apart beschreven.
Recente ontwikkelingenHet gebouw is in gebruik bij Prorail en soms tijdens Open Monumentendagen te bezoeken.
Bronnen
Ileen Montijn, De Inktpot, monument van spoor en kantoor (Uniepers 2003).
Ingezonden door Iris Wissenburg
Professionele of persoonlijke bandToen ik een jaar of 11 was ging ik met mijn ouders naar een tentoonstelling in de Domtoren; Panorama 2000. Vanaf de Dom kon je toen een object, een UFO, op het dak van een gebouw zien liggen. Pas toen ik in Utrecht kwam wonen, zag ik de UFO en het gebouw weer bewust terug.
Gerelateerde objecten