Details
Naam
Vaandel 'De Hanze'
Aantal afbeeldingen: 10
IntroductieEen zeldzaam vaandel in de stijl van de Amsterdamse School. Met een zoektocht in Delpher kon de maker worden gevonden en het Amsterdam Museum worden verblijd.
Type objectTextiel (tapijt, wand- of vloerbekleding)
Vervaardiger Dirk Verstraten (Kunstenaar)
Tony Schavers (Kunstenaar)
Tony Schavers (Kunstenaar)
Datum1922
MateriaalWol
OpdrachtgeverR.K. Middenstandsbond 'De Hanze'
Huidige eigenaarAmsterdam Museum
AchtergrondIn 1902 werd de eerste R.K. middenstandsbond in Nederland opgericht, "De Hanze", R.K. Vereniging van Neringdoenden in het bisdom 's-Hertogenbosch. Andere bisdommen volgden, waaronder die in Haarlem in 1907. In 1915 kwamen de diocesane bonden samen in de Nederlandse R.K. Middenstandsbond (NRKM). Begonnen werd met 421 leden in 8 afdelingen. Eén van de afdelingen was Amsterdam. Zoals gebruikelijk had de afdeling een vaandel, dat onder meer bij bijeenkomsten en optochten kon worden gebruikt.
Het hier getoonde vaandel in gobelin-techniek is gemaakt in 1922 in de ateliers van 't Kunstnyverheidshuis te Amsterdam naar een ontwerp van Dirk Verstra(a)ten en geweven door 'mejuffrouw' Tony Schavers. Godsdienstig staatkundig dagblad De Tijd deed op 26 mei 1926 uitgebreid verslag van de plechtige 'Vaandelwijding der Hanze', die plaatsvond in het Sint-Josephsgezellenhuis aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam. Het ontwerp is verwant aan andere ontwerpen van Verstraten uit dezelfde periode, onder meer een tapijt ter herinnering aan het jubileum van Koningin Wilhelmina uit 1923.
Het vaandel is in 1975 geschonken aan het Amsterdam Museum.
Het hier getoonde vaandel in gobelin-techniek is gemaakt in 1922 in de ateliers van 't Kunstnyverheidshuis te Amsterdam naar een ontwerp van Dirk Verstra(a)ten en geweven door 'mejuffrouw' Tony Schavers. Godsdienstig staatkundig dagblad De Tijd deed op 26 mei 1926 uitgebreid verslag van de plechtige 'Vaandelwijding der Hanze', die plaatsvond in het Sint-Josephsgezellenhuis aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam. Het ontwerp is verwant aan andere ontwerpen van Verstraten uit dezelfde periode, onder meer een tapijt ter herinnering aan het jubileum van Koningin Wilhelmina uit 1923.
Het vaandel is in 1975 geschonken aan het Amsterdam Museum.
BeschrijvingHet met de hand geweven vaandel (hoog 189 cm, breed 107 cm) is verrijkt met gouddraad, koord en satinet (gesponnen garen). Centraal onder de woorden "De Hanze" Amsterdam staat de Stedemaagd, de verpersoonlijking van de stad Amsterdam, te herkennen aan de drie Andreaskruisen. De handen strekt zij beschermend uit over de symbolen van handel en nijverheid. Aan haar voeten staat het kruis. De grillige vormen en de sterk contrasterende kleuren zwart, paars, rood en goud passen geheel binnen de vormentaal van de Amsterdamse School.
In de Nieuwe Rotterdamsche Courant van 3 juni 1922 was de volgende beschrijving te lezen:
"Het vaandel is, na maanden onafgebroken arbeid voltooid, het staat opgesteld in 't weefzaaltje van het Kunstnijverheidshuys. Daar werd het op het gobelingetouw geweven door Tony Schavers. Er is een overvloed van kleuren en tinten in verwerkt, met takt en sentiment gekozen. Elke kleurige weefdraad heeft meest een contrasteerende nevendraad, die den fellen overgang der kleurvakken onderling moet temperen of een levendige kleurtrilling moet teweegbrengen in een te doodsch oppervlak. In elk gouddraadvakje ondervangt een zijden weefdraad de overdadigo schittering. 't ls knap werk! De kundige hand van Tony Schavers, met het weven volkomen vertrouwd, is op alles bedacht geweest. Het is dááraan in geen geringe mate toe te schrijven dat de uitbeelding van de gedachte zóó goed tot haar recht komt. Het doek hangt glad, vlak uit, afgemaakt, met zware zwarte franje en dikke zwarte koorden.
Het ontwerp is van Dirk Verstraten. Het volle licht valt in 't midden op de vrouwefiguur, symboliserend het streven der vereeniging. De vrouw draagt de sjerp met de drie kruisen van 't Amsterdamsche wapen op het witte gewaad. Er is iets zwevend, opstijgend in de gestalte. Aan haar voeten staat het kruis, uitgangspunt: het geloof. De handen strekt zij beschermend uit over de emblemen van handel en nijverheid. Achter de lichtende figuur verrijst als in nevelen de silhouet van de kathedraal, nog intenser symboliseerend de opgaande lijn van het streven naar hooger. Aan weerszijden van dát in zuivere reinheid gedachte middenstuk laait op: het geel, rood, paars als een heilig vuur. De woorden De Hanze, Amsterdam, duidelijk, krachtig van letter, bekronen in glorie deze symboliek. Zij is het die dit embleem tot het hare maakt.
Het houtwerk van donker mahonie en ebbenhout is van B. Jordens, het past met de sober gebeeldhouwde knoppen in opvatting en stijl bij het doek. Dit kan niet gezegd worden van de metalen cartouche, die als bekroning van de banier geheel uit de lijn valt. hetgeen waarlijk te betreuren is. Het vaandel blijft nog korten tijd ter bezichtiging in het Kunstnijverheidshuys, Spiegelgracht 15 Amsterdam."
In de Nieuwe Rotterdamsche Courant van 3 juni 1922 was de volgende beschrijving te lezen:
"Het vaandel is, na maanden onafgebroken arbeid voltooid, het staat opgesteld in 't weefzaaltje van het Kunstnijverheidshuys. Daar werd het op het gobelingetouw geweven door Tony Schavers. Er is een overvloed van kleuren en tinten in verwerkt, met takt en sentiment gekozen. Elke kleurige weefdraad heeft meest een contrasteerende nevendraad, die den fellen overgang der kleurvakken onderling moet temperen of een levendige kleurtrilling moet teweegbrengen in een te doodsch oppervlak. In elk gouddraadvakje ondervangt een zijden weefdraad de overdadigo schittering. 't ls knap werk! De kundige hand van Tony Schavers, met het weven volkomen vertrouwd, is op alles bedacht geweest. Het is dááraan in geen geringe mate toe te schrijven dat de uitbeelding van de gedachte zóó goed tot haar recht komt. Het doek hangt glad, vlak uit, afgemaakt, met zware zwarte franje en dikke zwarte koorden.
Het ontwerp is van Dirk Verstraten. Het volle licht valt in 't midden op de vrouwefiguur, symboliserend het streven der vereeniging. De vrouw draagt de sjerp met de drie kruisen van 't Amsterdamsche wapen op het witte gewaad. Er is iets zwevend, opstijgend in de gestalte. Aan haar voeten staat het kruis, uitgangspunt: het geloof. De handen strekt zij beschermend uit over de emblemen van handel en nijverheid. Achter de lichtende figuur verrijst als in nevelen de silhouet van de kathedraal, nog intenser symboliseerend de opgaande lijn van het streven naar hooger. Aan weerszijden van dát in zuivere reinheid gedachte middenstuk laait op: het geel, rood, paars als een heilig vuur. De woorden De Hanze, Amsterdam, duidelijk, krachtig van letter, bekronen in glorie deze symboliek. Zij is het die dit embleem tot het hare maakt.
Het houtwerk van donker mahonie en ebbenhout is van B. Jordens, het past met de sober gebeeldhouwde knoppen in opvatting en stijl bij het doek. Dit kan niet gezegd worden van de metalen cartouche, die als bekroning van de banier geheel uit de lijn valt. hetgeen waarlijk te betreuren is. Het vaandel blijft nog korten tijd ter bezichtiging in het Kunstnijverheidshuys, Spiegelgracht 15 Amsterdam."
Recente ontwikkelingenBegin 2025 was het vaandel te zien in het Amsterdam Museum aan de Amstel tijdens de tentoonstelling 'Vrouwen van Amsterdam'. Bij de toelichting stond dat de maker onbekend was.
Bronnen
Mej. Elis. M. Rogge - 'Een vaandel in handweefsel'. In: Nieuwe Rotterdamsche Courant 3 juni 1922, blz 2
Ingezonden door Gert-Jan Lobbes
Professionele of persoonlijke bandDit vaandel kwam voorbij op Instagram. Ik besloot het van dichtbij te bekijken en te fotograferen tijdens een tentoonstelling in het Amsterdam Museum aan de Amstel. Daarna volgde een korte zoektocht naar de maker.
Gerelateerde objecten