Hoofdpostkantoor (v.m.) Raaks, Haarlem

Sidebar content	Main content
	Details Naam Hoofdpostkantoor (v.m.) Raaks, Haarlem Aantal afbeeldingen: 37 IntroductieHet oude postkantoor in Haarlem van Crouwel, nu bedrijfsverzamelgebouw. AdresRaaks 7, Gedempte Oude Gracht 2 Postcode(s)2011 VA PlaatsHaarlem LandNederland Vervaardiger Joop Crouwel (Architect)‎ Hendrik van den Eijnde (Kunstenaar)‎ Richard Roland Holst (Kunstenaar)‎ Datum1919 - 1922 Huidige staatDeels uitgebreid of vernieuwd (nieuwbouw) Oorspronkelijke functiePostkantoor Huidige functieBedrijfsverzamelgebouw Type objectGemeentelijk monument, Gebouw AchtergrondVóór 1870 was het postkantoor op verschillende plaatsen in de stad gevestigd, zoals op de Oude Groenmarkt en op de Bakenessergracht. Na verloop van tijd rees de behoefte aan een gezamenlijk gebouw voor post en telegrafie. Een verbouwing van de voormalige arrondissementsbank aan de Nieuwe Groenmarkt leek de oplossing. Maar de gemeente vond het beoogde aantal loketten te klein en drong aan op nieuwbouw. C.H. Peters bouwde in 1894 een postkantoor met neo-gotische elementen. Maar al binnen twaalf jaar bleek dit gebouw volgens de inspecteur ‘te bekrompen’, ook met het oog op de invoering van de lokale telefoondienst. Er werden uitbreidingsplannen gemaakt en panden opgekocht, maar uiteindelijk vond de rijksbouwmeester het verstandiger een aantal percelen te verwerven aan de Gedempte Oude Gracht en Raaks, even verderop. De rijksbouwmeester maakte een schetsplan met een kostenraming van 440.000 gulden. De 260.000 gele Friese stenen kostten 17.000 gulden. Tussen 1919 en 1920 werd het postkantoor van Crouwel gebouwd. BeschrijvingDe gevel van het Haarlemse hoofdpostkantoor is zakelijk, maar heeft speelse details, zoals een in- en uitkragende gevel en expressief beeldhouwwerk. De architectuur wordt gezien als een strakke variant op de Amsterdamse School. Veel details doen denken aan het voormalige hoofdpostkantoor in Utrecht, ook van Crouwels hand, zoals de posthoornsokkels die werden gebeeldhouwd door Van den Eijnde. Een wapenschild met leeuwen en de tekst 'Je Maintiendrai' treffenwe ook aan op het Anatomiegebouw en de Kliniek voor Kleine Huisdieren in Utrecht. De gebrandschilderde glas-in-loodramen zijn van R.N. Roland Holst. Deze ramen, gemaakt door het Haarlemse Atelier W. Bogtman, waren in het Haarlemse postkantoor over de hele lengte van de gevel aangebracht. In 1929 vond een eerste uitbreiding plaats voor twee dienstwoningen, die later plaats maakten voor de telefoondienst. De ruimteconsumerende telefooncentrale deed de directie in 1939 besluiten om de expeditie en de brief- en pakketpost over te brengen naar het nieuwe postlokaal in het station. In de jaren zestig en zeventig werden er opnieuw vleugels aan het hoofdpostkantoor bijgebouwd. Hiermee werd het gebouw een gesloten vierkant, op een opening voor het postverkeer na. Het is een kloek markant gebouw, opgetrokken in baksteen met natuurstenen sculpturen van H.A. van den Eijnde. Plastisch vormgegeven. Met name het beeldhouwwerk verleent het kolossale gebouw zijn typische Amsterdamse School-uitstraling. InterieurDe publiekshal was voorzien van een strak interieur met een gestreepte natuurstenen vloer en met betonnen pilaren. Het betonnen plafond was gedecoreerd met een bescheiden ribpatroon. De loketten en tourniquettes waren, zoals gebruikelijk, van eikenhout. Afgaand op de aankopenlijst in een PTT-verslag hingen aan de buitengevel acht glas-in-loodlantaarns. De publiekshal met wachtruimte bevond zich in de grote middenvleugel, en in de rechterzijvleugel de kantoren en dienstruimtes. In deze zijvleugel bevond zich ook de belangrijkste dienstingang, met een rijk versierde toren. Bij een eerdere reconstructie/modernisering zijn uit het interieur glas-in-loodramen gesloopt. Deze waren van R.N. Roland Holst. Recente ontwikkelingenAan de Raaks zit tegenwoordig een vestiging van Sportcity; aan de Gedempte Oude Gracht Stadskantoor Zijlpoort. Over de verbouwing van het gebouw tot Stadskantoor Zijlpoort: De restauratie van het monumentale gebouw en het ontwerp van een nieuw bouwdeel is door Max van Aerschot Architect verzorgd. Later aangebouwde bouwdelen zijn afgebroken en vervangen door nieuwe kantoorvleugels in de noord- en zuidrichting, die zich qua schaal en architectuur beter verhouden tot het gebouw van Crouwel. Deze bebouwing omsluit een stadstuin die vanuit de Zijlstraat toegankelijk is. De nieuwe gevels zijn opgetrokken uit donkerrood gebroken metselwerk, met fijnzinnige vensterdetails. Het monumentale gebouw is grotendeels in zijn oorspronkelijke luister hersteld. Zo zijn de stalen ramen met hun fijnmazige roedeverdeling, die in 1970 werden gesloopt, geheel gereconstrueerd. De indeling en inrichting van het interieur van het stadskantoor werd door Döll Architecten verzorgd. Op de verdiepingen liggen de werkplekken volgens een flexibel en gevarieerd kantoorconcept. De verschillende gebouwdelen worden aan elkaar geregen door een transparante zone met corridors en trappen en dragen bij aan een vanzelfsprekende geleding van de grote hoeveelheid kantoorruimte. De voormalige hal aan de Gedempte Oude Gracht wordt met het grote bedrijfsrestaurant opnieuw het kloppend hart van dit stadskantoor voor de gemeente Haarlem. Door de lichte wanden en plafonds, afgewisseld met accentkleuren en houttinten, ademt het grote gebouw in alles intimiteit, ruimte en licht. Bronnen Koos Havelaar en Annette Wiesman, Herbestemming van postkantoren; een tweede leven voor de burchten van de post (Nai010 Uitgevers, 2013). Links Monumentenkaart Haarlem Ingezonden door Rieks Witte Professionele of persoonlijke bandRieks Witte : Een markant gebouw, waar ik, toen ik nog in Haarlem woonde, regelmatig kwam. Niet Crouwels "mooiste" naar mijn smaak. Gelukkig krijgt het gebouw zo langzamerhand nieuwe bestemmingen, zoals huisvesting van een sportschool en enkele gemeentelijke diensten. Annemarieke Verheij: Ik heb veel goede herinneringen aan de 18 jaar dat ik bij de PTT heb gewerkt, waarvan 6 jaar aan het loket van diverse postkantoren. Wie had in die jaren kunnen denken dat een postkantoor nu verleden tijd zou zijn. De voormalige postkantoren trekken altijd mijn aandacht en als ze dan ook nog eens in de Amsterdamse School-stijl zijn gebouwd, wil ik er meer van weten. Gerelateerde objecten

Naam

Hoofdpostkantoor (v.m.) Raaks, Haarlem

Aantal afbeeldingen: 37

IntroductieHet oude postkantoor in Haarlem van Crouwel, nu bedrijfsverzamelgebouw.

AdresRaaks 7, Gedempte Oude Gracht 2

Postcode(s)2011 VA

PlaatsHaarlem

LandNederland

Vervaardiger Joop Crouwel (Architect)‎
Hendrik van den Eijnde (Kunstenaar)‎
Richard Roland Holst (Kunstenaar)‎

Datum1919 - 1922

Huidige staatDeels uitgebreid of vernieuwd (nieuwbouw)

Oorspronkelijke functiePostkantoor

Huidige functieBedrijfsverzamelgebouw

Type objectGemeentelijk monument, Gebouw

AchtergrondVóór 1870 was het postkantoor op verschillende plaatsen in de stad gevestigd, zoals op de Oude Groenmarkt en op de Bakenessergracht. Na verloop van tijd rees de behoefte aan een gezamenlijk gebouw voor post en telegrafie. Een verbouwing van de voormalige arrondissementsbank aan de Nieuwe Groenmarkt leek de oplossing. Maar de gemeente vond het beoogde aantal loketten te klein en drong aan op nieuwbouw. C.H. Peters bouwde in 1894 een postkantoor met neo-gotische elementen. Maar al binnen twaalf jaar bleek dit gebouw volgens de inspecteur ‘te bekrompen’, ook met het oog op de invoering van de lokale telefoondienst. Er werden uitbreidingsplannen gemaakt en panden opgekocht, maar uiteindelijk vond de rijksbouwmeester het verstandiger een aantal percelen te verwerven aan de Gedempte Oude Gracht en Raaks, even verderop. De rijksbouwmeester maakte een schetsplan met een kostenraming van 440.000 gulden. De 260.000 gele Friese stenen kostten 17.000 gulden. Tussen 1919 en 1920 werd het postkantoor van Crouwel gebouwd.

BeschrijvingDe gevel van het Haarlemse hoofdpostkantoor is zakelijk, maar heeft speelse details, zoals een in- en uitkragende gevel en expressief beeldhouwwerk. De architectuur wordt gezien als een strakke variant op de Amsterdamse School. Veel details doen denken aan het voormalige hoofdpostkantoor in Utrecht, ook van Crouwels hand, zoals de posthoornsokkels die werden gebeeldhouwd door Van den Eijnde. Een wapenschild met leeuwen en de tekst 'Je Maintiendrai' treffenwe ook aan op het Anatomiegebouw en de Kliniek voor Kleine Huisdieren in Utrecht. De gebrandschilderde glas-in-loodramen zijn van R.N. Roland Holst. Deze ramen, gemaakt door het Haarlemse Atelier W. Bogtman, waren in het Haarlemse postkantoor over de hele lengte van de gevel aangebracht.

In 1929 vond een eerste uitbreiding plaats voor twee dienstwoningen, die later plaats maakten voor de telefoondienst. De ruimteconsumerende telefooncentrale deed de directie in 1939 besluiten om de expeditie en de brief- en pakketpost over te brengen naar het nieuwe postlokaal in het station. In de jaren zestig en zeventig werden er opnieuw vleugels aan het hoofdpostkantoor bijgebouwd. Hiermee werd het gebouw een gesloten vierkant, op een opening voor het postverkeer na.

Het is een kloek markant gebouw, opgetrokken in baksteen met natuurstenen sculpturen van H.A. van den Eijnde. Plastisch vormgegeven. Met name het beeldhouwwerk verleent het kolossale gebouw zijn typische Amsterdamse School-uitstraling.

InterieurDe publiekshal was voorzien van een strak interieur met een gestreepte natuurstenen vloer en met betonnen pilaren. Het betonnen plafond was gedecoreerd met een bescheiden ribpatroon. De loketten en tourniquettes waren, zoals gebruikelijk, van eikenhout. Afgaand op de aankopenlijst in een PTT-verslag hingen aan de buitengevel acht glas-in-loodlantaarns.

De publiekshal met wachtruimte bevond zich in de grote middenvleugel, en in de rechterzijvleugel de kantoren en dienstruimtes. In deze zijvleugel bevond zich ook de belangrijkste dienstingang, met een rijk versierde toren.

Bij een eerdere reconstructie/modernisering zijn uit het interieur glas-in-loodramen gesloopt. Deze waren van R.N. Roland Holst.

Recente ontwikkelingenAan de Raaks zit tegenwoordig een vestiging van Sportcity; aan de Gedempte Oude Gracht Stadskantoor Zijlpoort.

Over de verbouwing van het gebouw tot Stadskantoor Zijlpoort:
De restauratie van het monumentale gebouw en het ontwerp van een nieuw bouwdeel is door Max van Aerschot Architect verzorgd. Later aangebouwde bouwdelen zijn afgebroken en vervangen door nieuwe kantoorvleugels in de noord- en zuidrichting, die zich qua schaal en architectuur beter verhouden tot het gebouw van Crouwel. Deze bebouwing omsluit een stadstuin die vanuit de Zijlstraat toegankelijk is. De nieuwe gevels zijn opgetrokken uit donkerrood gebroken metselwerk, met fijnzinnige vensterdetails. Het monumentale gebouw is grotendeels in zijn oorspronkelijke luister hersteld. Zo zijn de stalen ramen met hun fijnmazige roedeverdeling, die in 1970 werden gesloopt, geheel gereconstrueerd.

De indeling en inrichting van het interieur van het stadskantoor werd door Döll Architecten verzorgd. Op de verdiepingen liggen de werkplekken volgens een flexibel en gevarieerd kantoorconcept. De verschillende gebouwdelen worden aan elkaar geregen door een transparante zone met corridors en trappen en dragen bij aan een vanzelfsprekende geleding van de grote hoeveelheid kantoorruimte. De voormalige hal aan de Gedempte Oude Gracht wordt met het grote bedrijfsrestaurant opnieuw het kloppend hart van dit stadskantoor voor de gemeente Haarlem. Door de lichte wanden en plafonds, afgewisseld met accentkleuren en houttinten, ademt het grote gebouw in alles intimiteit, ruimte en licht.

Bronnen

Koos Havelaar en Annette Wiesman, Herbestemming van postkantoren; een tweede leven voor de burchten van de post (Nai010 Uitgevers, 2013).

Links

Monumentenkaart Haarlem

Ingezonden door Rieks Witte

Professionele of persoonlijke bandRieks Witte : Een markant gebouw, waar ik, toen ik nog in Haarlem woonde, regelmatig kwam. Niet Crouwels "mooiste" naar mijn smaak. Gelukkig krijgt het gebouw zo langzamerhand nieuwe bestemmingen, zoals huisvesting van een sportschool en enkele gemeentelijke diensten.

Annemarieke Verheij: Ik heb veel goede herinneringen aan de 18 jaar dat ik bij de PTT heb gewerkt, waarvan 6 jaar aan het loket van diverse postkantoren. Wie had in die jaren kunnen denken dat een postkantoor nu verleden tijd zou zijn. De voormalige postkantoren trekken altijd mijn aandacht en als ze dan ook nog eens in de Amsterdamse School-stijl zijn gebouwd, wil ik er meer van weten.

Gerelateerde objecten

Details

Hoofdpostkantoor (v.m.) Raaks, Haarlem