Details
Naam
Consultatiebureau Waterlooplein, Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 5
IntroductieEen opmerkelijk bouwwerk met een interessante mix van stijlen!
AdresWaterlooplein
PlaatsAmsterdam
LandNederland
Vervaardiger Albert Boeken (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Publieke Werken (Architect)
Datum1922
Huidige staatGesloopt
OpdrachtgeverGemeente Amsterdam
Oorspronkelijke functieGebouw / complex voor (geestelijke) gezondheidszorg
Type objectGebouw
AchtergrondDe zuigelingenzorg was in Amsterdam tot 1923 - toen het fuseerde met de Gemeentelijke Gezondheidsdienst tot GG&GD - in handen van de Gemeentelijke Geneeskundige Dienst (GGD). Zij vroeg in 1922 aan de afdeling Gebouwen van Publieke Werken een zogenaamde zittingslokaal (consultatiebureau) te ontwerpen voor op het Waterlooplein, ongeveer ter hoogte van de niet meer bestaande Zwanenburgerstraat. Het ontwerp van dit houten gebouwtje, dat dienst ging doen als consultatiebureau voor de zuigelingenzorg, kwam van Albert Boeken, die als adjunct-architect van 1919 tot 1926 bij de dienst werkzaam was. Gezien het bouwmateriaal was het waarschijnlijk nooit de bedoeling dat het voor de eeuwigheid zou staan.
Bijna alle bronnen gaan ervan uit dat het gebouw in de hongerwinter in houtkachels is opgestookt, maar al in augustus 1941 wordt in een brief van A.R. Hulshoff, namens de directeur van Publieke Werken, aan de directeur van Gemeentelijk Bouw-en Woningtoezicht het plan opgevat dit gebouwtje te slopen. Uit een aantekening op dezelfde brief wordt duidelijk dat het op 1 juni 1942 al gesloopt is. Wellicht is dit gedaan onder druk van de bezetter? Het consultatiebureau deed immers dienst in een wijk waarvan de helft van de bewoners joods was.
Bijna alle bronnen gaan ervan uit dat het gebouw in de hongerwinter in houtkachels is opgestookt, maar al in augustus 1941 wordt in een brief van A.R. Hulshoff, namens de directeur van Publieke Werken, aan de directeur van Gemeentelijk Bouw-en Woningtoezicht het plan opgevat dit gebouwtje te slopen. Uit een aantekening op dezelfde brief wordt duidelijk dat het op 1 juni 1942 al gesloopt is. Wellicht is dit gedaan onder druk van de bezetter? Het consultatiebureau deed immers dienst in een wijk waarvan de helft van de bewoners joods was.
BeschrijvingAlbert Boeken was, van de architecten die in deze periode bij Publieke Werken werkzaam waren, degene die waarschijnlijk het minst met de Amsterdamse School had. Als bewonderaar van Dudok en hoogstwaarschijnlijk ook Frank Lloyd Wright toonde hij een voorkeur voor strakke lijnen, kubusvormen en spelen met volumes. Dat is zichtbaar in zijn ontwerpen van het onderstation aan de Amstelkade en de telefooncentrale aan de Middenweg, en zien we ook terug in dit ontwerp. Ze zijn allen een stuk soberder en zakelijker dan de meeste Amsterdamse School-objecten uit deze periode en hinten duidelijk naar het Nieuwe Bouwen. Dat betekent echter niet dat ze niet expressief zijn of geen enkele invloed van de Amsterdamse School tonen - integendeel.
Ook hier is sprake van een spel van volumes, waarbij de hoekoplossing in het oog springt. Hier zit een verhoging die slechts een puur visuele functie lijkt te hebben. Een vlaggenmast, vierkante raampjes met roedenverdeling en de expressieve geveltekst (met hierop 'Gemeentlyke Geneeskundige en Gezondheidsdienst. afd. Zuigelingenzorg') accentueren het geheel. De roedeverdeling doet denken aan De Stijl, net als het strakke zwart-witte schilderwerk op het houtwerk bij de entree. Het meest Amsterdamse School is de expressieve geveltekst en de grafische elementen hier omheen, die rechtstreeks uit het tijdschrift Wendingen afkomstig lijken te zijn.
Ook hier is sprake van een spel van volumes, waarbij de hoekoplossing in het oog springt. Hier zit een verhoging die slechts een puur visuele functie lijkt te hebben. Een vlaggenmast, vierkante raampjes met roedenverdeling en de expressieve geveltekst (met hierop 'Gemeentlyke Geneeskundige en Gezondheidsdienst. afd. Zuigelingenzorg') accentueren het geheel. De roedeverdeling doet denken aan De Stijl, net als het strakke zwart-witte schilderwerk op het houtwerk bij de entree. Het meest Amsterdamse School is de expressieve geveltekst en de grafische elementen hier omheen, die rechtstreeks uit het tijdschrift Wendingen afkomstig lijken te zijn.
Bronnen
Pim van Schaik, Publieke Werken. Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935 (Stokerkade, 2018).
Han Israëls en Annet Mooij, Aan de Achtergracht. Honderd jaar GG&GD Amsterdam (Uitgeverij Bert Bakker, 2001).
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandGelukkig hebben we de foto's nog...
Gerelateerde objecten