Details
Naam
Gereformeerde Kerk, Oldehove
Aantal afbeeldingen: 15
IntroductiePrachtige kerk op het Groningse platteland, opgetrokken in gesinterde stenen.
AdresWilhelminastraat 20
Postcode(s)9883 RB
PlaatsOldehove
LandNederland
Vervaardiger C.H. van Wijk (Architect)
D. Broos (Architect)
D. Broos (Architect)
Datum1929
Huidige staatDeels uitgebreid of vernieuwd (nieuwbouw)
OpdrachtgeverGereformeerd Kerkbestuur
Oorspronkelijke functieKerk
Huidige functieKerk
Type objectGebouw, Rijksmonument
AchtergrondDeze kerk met aangebouwde vergaderruimte werd in 1929 gebouwd en kwam in de plaats van de oude kerk uit 1863, die te klein was geworden. De opdracht ging naar een relatief jong architectenbureau uit Groningen, dat in 1926 door Derk Broos en C. van Wijk was opgericht. Broos was opzichter geweest bij Egbert Reitsma en diens invloed is met name in deze kerk goed te zien.
Midden april 1929 vond de aanbesteding plaats; op 3 juni van dat jaar werd de eerste steen gelegd. Op vrijdagavond 20 december werd de kerk in gebruik genomen. De Standaard berichtte hierover de dinsdag erop. Aan het verslag van de plechtigheid ging een beschrijving van ’t gebouw vooraf:
“Een tegelpad, omzoomd met een vriendelijken aanleg, voert naar den 22 M. hoogen toren, onder welken door men het gebouw binnen treedt. Terstond valt op, dat het den architecten Van Wijk en Broos gelukt is in den bouw de Geref. idee van kerkbouw tot uitdrukking te brengen: alles ondergeschikt aan de bediening van het Woord Gods: de banken scharen zich in halfcirkelvormige rijen om het podium, waarop een sierlijk platform; hier boven het orgel met geheel vernieuwd, rustig front, passend bij den stijl van het gebouw. Er zijn 462 zitplaatsen; de banken zijn zeer comfortabel; er voor is een open ruimte behouden, van stoelen voorzien: deze ruimte is ook bestemd voor Avondmaalsviering. Ruime gangpaden voeren door het geheele gebouw, dat centraal verwarmd is. Stijlvol gekleurd glas in lood geeft ’n rustige verlichting. Architecten waren de heeren Van Wijk en Broos, Pelsterstraat, Groningen; aannemer de heer Oosterhof van Niezijl; opzichter de heer Giezen van Groningen. De centrale verwarming is geleverd door de firma Huygen en Geveké van Amersfoort: de verlichting door den heer Priet van Zuidham; de orgelverbouw door de heeren Holtman en Leemhuis van Zuidbroek; het schilderwerk door de heeren Kleiwerd en De Groot van Ezinge; de tuinaanleg door den heer De Groot van Noordhom. De ingebruikneming.”
De kerk is diverse keren uitgebreid: in 1968 werd het portaal aan de achterzijde vergroot met een keukentje; in 1973 werd de indeling van de vergaderruimte gewijzigd en vergroot met een nieuw volume aan de zuidzijde, en in 1987 vond wederom een uitbreiding plaats.
Midden april 1929 vond de aanbesteding plaats; op 3 juni van dat jaar werd de eerste steen gelegd. Op vrijdagavond 20 december werd de kerk in gebruik genomen. De Standaard berichtte hierover de dinsdag erop. Aan het verslag van de plechtigheid ging een beschrijving van ’t gebouw vooraf:
“Een tegelpad, omzoomd met een vriendelijken aanleg, voert naar den 22 M. hoogen toren, onder welken door men het gebouw binnen treedt. Terstond valt op, dat het den architecten Van Wijk en Broos gelukt is in den bouw de Geref. idee van kerkbouw tot uitdrukking te brengen: alles ondergeschikt aan de bediening van het Woord Gods: de banken scharen zich in halfcirkelvormige rijen om het podium, waarop een sierlijk platform; hier boven het orgel met geheel vernieuwd, rustig front, passend bij den stijl van het gebouw. Er zijn 462 zitplaatsen; de banken zijn zeer comfortabel; er voor is een open ruimte behouden, van stoelen voorzien: deze ruimte is ook bestemd voor Avondmaalsviering. Ruime gangpaden voeren door het geheele gebouw, dat centraal verwarmd is. Stijlvol gekleurd glas in lood geeft ’n rustige verlichting. Architecten waren de heeren Van Wijk en Broos, Pelsterstraat, Groningen; aannemer de heer Oosterhof van Niezijl; opzichter de heer Giezen van Groningen. De centrale verwarming is geleverd door de firma Huygen en Geveké van Amersfoort: de verlichting door den heer Priet van Zuidham; de orgelverbouw door de heeren Holtman en Leemhuis van Zuidbroek; het schilderwerk door de heeren Kleiwerd en De Groot van Ezinge; de tuinaanleg door den heer De Groot van Noordhom. De ingebruikneming.”
De kerk is diverse keren uitgebreid: in 1968 werd het portaal aan de achterzijde vergroot met een keukentje; in 1973 werd de indeling van de vergaderruimte gewijzigd en vergroot met een nieuw volume aan de zuidzijde, en in 1987 vond wederom een uitbreiding plaats.
BeschrijvingOpvallend aan de kerk is de plattegrond, die is opgebouwd uit een achthoek met twee tegenover elkaar gelegen langere zijden. Het gebouw is opgetrokken in zwaar gesinterde baksteen en wordt gedekt door een samengestelde kap. De hoofdentree wordt geflankeerd door verspringende rechthoekige volumes. Hier is ook een rijtje uitkragende stenen ter versiering aangebracht. In de gevelsteen rechts van de entree staat de tekst '1 cor 1:23 Wij prediken Christus den Gekruisigde 1929’. De hoge zeshoekige toren ter hoogte van de entree is bovenin voorzien van een puntdak en rechthoekige betonnen sierelementen; een soort pseudo-waterspuwers.
De kerk van Oldehove is - zeker qua kleurgebruik - niet zo uitbundig als de kerken van Egbert Reitsma, maar diens invloed is hier wel degelijk te zien. Ook dit is een kloeke kerk waarin gesinterde stenen een hoofdrol spelen, waardoor hij een wat ‘strenge en zware’ uitstraling heeft. Maar hij verrast tevens door het spel van volumes en de toepassing van opvallende details.
De kerk van Oldehove is - zeker qua kleurgebruik - niet zo uitbundig als de kerken van Egbert Reitsma, maar diens invloed is hier wel degelijk te zien. Ook dit is een kloeke kerk waarin gesinterde stenen een hoofdrol spelen, waardoor hij een wat ‘strenge en zware’ uitstraling heeft. Maar hij verrast tevens door het spel van volumes en de toepassing van opvallende details.
InterieurIn het vrij sobere maar relatief gave interieur vallen de houten spanten op die versierd zijn met geometrische decoraties, net als de deels gemetselde en deels beschoten lambrisering. Het zo te zien strak vormgegeven glas in lood (te zien als je ver inzoomt op de archieffoto bij de links) is helaas uit de vensters verdwenen, wat natuurlijk eeuwig zonde is. Het lijkt wat soberder dan het glas in lood van de veel expressievere Gereformeerde Kerk in Oostwold, die Van Wijk en Broos een jaar later zouden vervaardigen.
Bronnen
De Standaard, 19-4-1929 (Aanbesteding).
De Standaard. 05-06-1929 (Eerste steenlegging).
De Standaard. 24-12-1929 (Ingebruikname).
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandFiets over het platteland van de Groningse gemeente Westerkwartier en deze kerktoren in het plaatsje Oldehove is van verre te zien. De kloeke edoch sierlijke en donkere toren (het is geen heel wilde gok om hier gesinterde stenen te vermoeden) doet direct een belletje rinkelen. Hebben we hier met een Reitsma te maken? Nee. Maar heel ver ernaast zaten we niet.
Gerelateerde objecten