Monument voor het Reddingwezen, Den Helder

Sidebar content	Main content
	Details Naam Monument voor het Reddingwezen, Den Helder Aantal afbeeldingen: 33 IntroductieHet Monument voor het Reddingswezen (1935) betekende voor Piet Kramer een terugkeer naar Den Helder. In deze stad werd namelijk het eerste ontwerp van Kramer gerealiseerd: het gebouw voor de Bond voor Minder Marinepersoneel (1914). AdresHelden der Zeeplein Postcode(s)1782 GL PlaatsDen Helder LandNederland Type objectRijksmonument, Gedenkteken Monumentnummer508488 Vervaardiger Piet Kramer (Architect)‎ Theo Vos (Kunstenaar)‎ Jan Schultsz (Kunstenaar)‎ Klokkengieterij van Bergen (Kunstenaar)‎ Gerrit van der Veen (Kunstenaar)‎ Datum1935 MateriaalBaksteen, Natuurstenen beeldhouwwerk Huidige staatLocatie ongewijzigd en nog altijd in gebruik OpdrachtgeverComité tot eer der redders Huidige eigenaarGemeente Den Helder AchtergrondSinds het begin van de Redding Maatschappij in 1824 verloren 69 redders hun leven tijdens de uitoefening van reddingen of oefentochten met hun vertrouwde reddingboot. 'Opa' Dorus Rijkers, ofwel voluit Theodorus Rijkers (1847-1928) is een van de bekendste redders van schipbreukelingen uit de Nederlandse geschiedenis. Zijn grootste faam als redder verwierf hij in 1887 met een aantal barre tochten als schipper op een zelfrichtende roeireddingboot van het NZHRM-reddingstation Nieuwediep (Den Helder) naar de Duitse bark Renown. Hij is verder vooral bekend geworden als "de Heldersche Mensenredder", symbool bij wervingsacties voor Nederlandse redders en reddingmaatschappijen. De dood van Dorus Rijkers op 19 april 1928 was aanleiding het “Uitvoerend Comité oprichting monument” op te richten voor de realisatie van een herdenkingsmonument. Het monument zou in naam van Opa hen eren die hun leven offerden bij reddingspogingen. Het duurde nog enkele jaren voordat het Nationaal monument voor het Nederlandse Reddingwezen in de vorm van een carillon onthuld zou worden. Het geld voor de bouw is - net zoals dat het geval was bij het Marine Bondsgebouw en het grafmonument van Verstegen in Den Helder - met dubbeltjes en kwartjes bij elkaar gesprokkeld. Kramer heeft zelf het ontwerp voor de postzegels en lucifersdoosjes gemaakt waarmee geld werd ingezameld voor de bouw van het monument. Zowel het gedenkteken als het park er omheen zijn ontworpen door Piet Kramer. Het monument is gebouwd door aannemer A. van de Wouw uit Huisduinen/Den Helder. Tegelijkertijd met het Monument voor het Reddingwezen is er in het park een borstbeeld geplaatst van prins Hendrik, tot aan zijn overlijden in 1934 een zeer actief beschermheer van het Nederlands Reddingwezen. De onthulling van het reddersmonument en het borstbeeld had plaats op 4 juni 1935 door koningin Wilhelmina. Het plein waar het monument staat, vlak bij het oude gemeentehuis, heette destijds het Westplein maar is later hernoemd tot Helden der Zeeplein. In de volksmond wordt het monument ook vaak het "Helden der Zee-monument" of kortweg "het carillon" genoemd. BeschrijvingHet Monument voor het Reddingwezen bestaat uit een taps toelopende toren, geplaatst op een aantal bakstenen terrassen met een kroon op de top. De 15 meter hoge toren rijst als het ware op uit de voorplecht (aan weerszijden) van de reddingboot, met een levensgrote beeltenis van een redder aan een stuurrad. De beelden zijn gemaakt door Th. Vos. In de toren is een carillon, bestaande uit 30 klokken, totaal 3500 kg brons, gegoten door de firma Van Bergen te Heiligerlee. Zowel op de west- als op de oostzijde van het monument is een eretableau met symbolische voorstelling en een inscriptie aangebracht. Eén tableau is vervaardigd door beeldhouwer Jan Schulz, het andere door Gerrit van der Veen, de latere verzetsstrijder. De inscripties luiden resp. “Dankbaar Nederland voor den Arbeid der reddingsmaatschappijen” en “Het Nederlandse volk aan zijn redders ter zee”. Onder aan het monument is een natuurstenen tegel aangebracht, ter ere van de eerste steenlegging op 2 oktober 1934. De herdenkingssteen vermeldt “PB 2 OCT 1934”, een verwijzing naar de eerstesteenlegger P. Brandsma, zoon van de secretaris-penningmeester van het oprichtingscomité L. Brandsma. Recente ontwikkelingenIn de loop der jaren zijn bij het monument vele plechtigheden gehouden, waarbij meermalen achtereenvolgende vorstinnen aanwezig waren. Na de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog stond het (gelukkig gespaard gebleven) monument er verlaten bij te midden van een grote puinvlakte van het door de Duitse bezetter afgebroken stadsdeel Oud-Den Helder. De 30 klokken van het carillon waren geroofd, maar werden in een in het IJsselmeer gezonken binnenschip, tezamen met andere klokken uit Noord-Holland, teruggevonden. In 1950 werd het carillon voor de eerste maal na de oorlog weer bespeeld. In 1999 is het monument ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de Nederlandse Reddingwezen (inmiddels KNRM genaamd) gerestaureerd. Bronnen Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar, uitgave 1 september 1997. Links Rijksmonumentenregister Wikipedia: Dorus Rijkers Mens & Dier in Steen & Brons KNRM: Historie Oneindig Noord-Holland: Strijdbare matrozen, blauwe zeeridders en een verweesde brug Ingezonden door Richard Keijzer Professionele of persoonlijke bandRichard Keijzer: Mijn tweede monument in de provincie Noord-Holland. De eerste was de Troelstra-naald in Haarlem, die een stuk minder imposant oogt. Dit is een monument dat letterlijk "staat". Annemarieke Verheij: Al eerder had ik het monument op deze site zien staan. Tijdens een wandeling door Den Helder ben ik het op gaan zoeken. Het monument bleek veel mooier en impossanter dan ik op basis van de foto’s had ingeschat. Verrast was ik ook om iets verderop in het park, enigszins verscholen achter de struiken, een borstbeeld met mooie typografie aan te treffen. Hier stond in de eerdere beschrijving niets over vermeld. Thuis gekomen besloot ik meer informatie over het monument te gaan zoeken en de eerdere publicatie te herschrijven. Gerelateerde objecten

Naam

Monument voor het Reddingwezen, Den Helder

Aantal afbeeldingen: 33

IntroductieHet Monument voor het Reddingswezen (1935) betekende voor Piet Kramer een terugkeer naar Den Helder. In deze stad werd namelijk het eerste ontwerp van Kramer gerealiseerd: het gebouw voor de Bond voor Minder Marinepersoneel (1914).

AdresHelden der Zeeplein

Postcode(s)1782 GL

PlaatsDen Helder

LandNederland

Type objectRijksmonument, Gedenkteken

Monumentnummer508488

Vervaardiger Piet Kramer (Architect)‎
Theo Vos (Kunstenaar)‎
Jan Schultsz (Kunstenaar)‎
Klokkengieterij van Bergen (Kunstenaar)‎
Gerrit van der Veen (Kunstenaar)‎

Datum1935

MateriaalBaksteen, Natuurstenen beeldhouwwerk

Huidige staatLocatie ongewijzigd en nog altijd in gebruik

OpdrachtgeverComité tot eer der redders

Huidige eigenaarGemeente Den Helder

AchtergrondSinds het begin van de Redding Maatschappij in 1824 verloren 69 redders hun leven tijdens de uitoefening van reddingen of oefentochten met hun vertrouwde reddingboot. 'Opa' Dorus Rijkers, ofwel voluit Theodorus Rijkers (1847-1928) is een van de bekendste redders van schipbreukelingen uit de Nederlandse geschiedenis. Zijn grootste faam als redder verwierf hij in 1887 met een aantal barre tochten als schipper op een zelfrichtende roeireddingboot van het NZHRM-reddingstation Nieuwediep (Den Helder) naar de Duitse bark Renown. Hij is verder vooral bekend geworden als "de Heldersche Mensenredder", symbool bij wervingsacties voor Nederlandse redders en reddingmaatschappijen.

De dood van Dorus Rijkers op 19 april 1928 was aanleiding het “Uitvoerend Comité oprichting monument” op te richten voor de realisatie van een herdenkingsmonument. Het monument zou in naam van Opa hen eren die hun leven offerden bij reddingspogingen. Het duurde nog enkele jaren voordat het Nationaal monument voor het Nederlandse Reddingwezen in de vorm van een carillon onthuld zou worden. Het geld voor de bouw is - net zoals dat het geval was bij het Marine Bondsgebouw en het grafmonument van Verstegen in Den Helder - met dubbeltjes en kwartjes bij elkaar gesprokkeld. Kramer heeft zelf het ontwerp voor de postzegels en lucifersdoosjes gemaakt waarmee geld werd ingezameld voor de bouw van het monument.

Zowel het gedenkteken als het park er omheen zijn ontworpen door Piet Kramer. Het monument is gebouwd door aannemer A. van de Wouw uit Huisduinen/Den Helder. Tegelijkertijd met het Monument voor het Reddingwezen is er in het park een borstbeeld geplaatst van prins Hendrik, tot aan zijn overlijden in 1934 een zeer actief beschermheer van het Nederlands Reddingwezen. De onthulling van het reddersmonument en het borstbeeld had plaats op 4 juni 1935 door koningin Wilhelmina.

Het plein waar het monument staat, vlak bij het oude gemeentehuis, heette destijds het Westplein maar is later hernoemd tot Helden der Zeeplein. In de volksmond wordt het monument ook vaak het "Helden der Zee-monument" of kortweg "het carillon" genoemd.

BeschrijvingHet Monument voor het Reddingwezen bestaat uit een taps toelopende toren, geplaatst op een aantal bakstenen terrassen met een kroon op de top. De 15 meter hoge toren rijst als het ware op uit de voorplecht (aan weerszijden) van de reddingboot, met een levensgrote beeltenis van een redder aan een stuurrad. De beelden zijn gemaakt door Th. Vos. In de toren is een carillon, bestaande uit 30 klokken, totaal 3500 kg brons, gegoten door de firma Van Bergen te Heiligerlee. Zowel op de west- als op de oostzijde van het monument is een eretableau met symbolische voorstelling en een inscriptie aangebracht.

Eén tableau is vervaardigd door beeldhouwer Jan Schulz, het andere door Gerrit van der Veen, de latere verzetsstrijder. De inscripties luiden resp. “Dankbaar Nederland voor den Arbeid der reddingsmaatschappijen” en “Het Nederlandse volk aan zijn redders ter zee”.

Onder aan het monument is een natuurstenen tegel aangebracht, ter ere van de eerste steenlegging op 2 oktober 1934. De herdenkingssteen vermeldt “PB 2 OCT 1934”, een verwijzing naar de eerstesteenlegger P. Brandsma, zoon van de secretaris-penningmeester van het oprichtingscomité L. Brandsma.

Recente ontwikkelingenIn de loop der jaren zijn bij het monument vele plechtigheden gehouden, waarbij meermalen achtereenvolgende vorstinnen aanwezig waren. Na de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog stond het (gelukkig gespaard gebleven) monument er verlaten bij te midden van een grote puinvlakte van het door de Duitse bezetter afgebroken stadsdeel Oud-Den Helder. De 30 klokken van het carillon waren geroofd, maar werden in een in het IJsselmeer gezonken binnenschip, tezamen met andere klokken uit Noord-Holland, teruggevonden. In 1950 werd het carillon voor de eerste maal na de oorlog weer bespeeld.

In 1999 is het monument ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de Nederlandse Reddingwezen (inmiddels KNRM genaamd) gerestaureerd.

Bronnen

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar, uitgave 1 september 1997.

Links

Rijksmonumentenregister

Wikipedia: Dorus Rijkers

Mens & Dier in Steen & Brons

KNRM: Historie

Oneindig Noord-Holland: Strijdbare matrozen, blauwe zeeridders en een verweesde brug

Ingezonden door Richard Keijzer

Professionele of persoonlijke bandRichard Keijzer: Mijn tweede monument in de provincie Noord-Holland. De eerste was de Troelstra-naald in Haarlem, die een stuk minder imposant oogt. Dit is een monument dat letterlijk "staat".

Annemarieke Verheij: Al eerder had ik het monument op deze site zien staan. Tijdens een wandeling door Den Helder ben ik het op gaan zoeken. Het monument bleek veel mooier en impossanter dan ik op basis van de foto’s had ingeschat. Verrast was ik ook om iets verderop in het park, enigszins verscholen achter de struiken, een borstbeeld met mooie typografie aan te treffen. Hier stond in de eerdere beschrijving niets over vermeld. Thuis gekomen besloot ik meer informatie over het monument te gaan zoeken en de eerdere publicatie te herschrijven.

Gerelateerde objecten

Details

Monument voor het Reddingwezen, Den Helder