Details
Naam
Hoekpand Glaudé, Groningen
Aantal afbeeldingen: 15
IntroductieEen Amsterdamse School-hoekpand op een markante plek. En toch niet echt geliefd, lijkt het. Het wordt zelfs een vergissing genoemd. Dat heeft alles te maken met de fraaie tuinkoepel die erdoor werd aangetast, maar ongetwijfeld ook met het feit dat het na jarenlange verwaarlozing in deplorabele staat verkeert.
AdresHereweg 1, Oude Stationsweg 2a-3a
Postcode(s)9726 AA
PlaatsGroningen
LandNederland
Vervaardiger Gerrit Nijhuis (Architect)
Karel Reker (Architect)
Karel Reker (Architect)
Datum1926 - 1927
OpdrachtgeverH. Weits
Huidige eigenaarGemeente overig
Oorspronkelijke functieEtagewoningen / winkels
Huidige functieGemengde bestemming: woningen en winkels/bedrijfsruimtes
Type objectBlok
AchtergrondDe Hereweg was ooit een plek waar de rijkere Groningers tuinkoepels lieten bouwen. De oorspronkelijke tuinkoepel aan de noordwestelijk kant van de Hereweg werd in 1782 gebouwd in opdracht van burgemeester Lucas Trip. Lang kon Trip er echter niet van genieten: in 1783 overleed hij. Bij een uitbreiding werd deze tuinkoepel gesloopt en in 1888 vervangen door het huidige exemplaar. Zoals te zien is op archiefbeelden was deze koepel bijzonder fraai. De zijgevel had onder andere nissen met hierin standbeelden en het dak had ranke, hoge schoorstenen. De koepel grensde aan een tuin die omringd werd door een hekwerk.
Rijwielhandelaar Weits kocht de koepel in 1920 en liet zijn bedrijfspand in 1926 uitbreiden, op de plek waar de koepeltuin was. Architecten Nijhuis en Reker kregen de opdracht; de aanbesteding van de garage met vier bovenwoningen vond plaats in april 1926. De opening volgde het jaar erop en het aanzien van de koepel was hiermee voorgoed aangetast.
“De heer H. Weits heeft vandaag in het perceel Heereweg 1, voor de Viaduct, een autogarage geopend, Waar vroeger een tuin was, is thans, onder architectuur van de heeren Nijhuis en Reker, een autogarage verrezen, die zich aan den drukken hoofdverkeersweg naar het Zuiden mag laten zien. De showroom heeft twee etalages aan de zijde van den Heere weg en een aan die van den Ouden Stationsweg. Het gebouw, brandvrij en voorzien van centrale verwarming, is 500 vierk. m. groot en kan 40 wagens herbergen. Aan de zijde yan den Heereweg is een inrijpoort en aan die van den Stationsweg twee, zoodat auto's zonder bezwaar in en uit kunnen rijden. Aan de zaak is voorts een agentschap van de Renault-automobielen verbonden, terwijl er tevens luxe wagens voor verhuur beschikbaar zijn." (Nieuwsblad van het Noorden, 23 februari 1927)
In1933 nam de firma Glaudé het pand over. In 1953 werd het winkelgedeelte verbouwd onder leiding van architect Jo Boer. Glaudé bleef hier tot 1985 gevestigd. Dit stukje Hereweg staat tot de dag van vandaag nog steeds bekend als de Glaudépanden.
Een andere reden waarom het pand wellicht niet de aandacht krijgt die het verdient is de deplorabele staat waarin het al enige tijd verkeert. Jarenlange verwaarlozing maakt het erg lastig om de schoonheid van het pand nog te zien. In 1989 werden de Glaudé-panden zelfs aangekocht door de gemeente Groningen met het idee om ze te slopen, maar deze, evenals latere sloopplannen, gingen uiteindelijk niet door.
In een in 2017 in opdracht van de gemeente Groningen geschreven rapport stelt architect Hans van der Heijden onder het kopje ‘Ontstoring’:
“De Glaudé Panden zijn in gedachten eerst ‘vrij’ in de ruimte gezet, zoals dat bij de bouw het geval was. De Tuinkoepel was immers alzijdig ontworpen, bedoeld om rondom bekeken te worden. Het noordelijke hoekpand dient aangemerkt te worden als een vergissing, omdat deze de aanwezigheid van de Tuinkoepel in het stadsbeeld rondom de Hereweg teniet doet. Sloop van het hoekpand herstelt de alzijdige ervaring van de Tuinkoepel en zorgt ervoor dat deze weer deel wordt van de reeks koepels aan de Hereweg.”
Rijwielhandelaar Weits kocht de koepel in 1920 en liet zijn bedrijfspand in 1926 uitbreiden, op de plek waar de koepeltuin was. Architecten Nijhuis en Reker kregen de opdracht; de aanbesteding van de garage met vier bovenwoningen vond plaats in april 1926. De opening volgde het jaar erop en het aanzien van de koepel was hiermee voorgoed aangetast.
“De heer H. Weits heeft vandaag in het perceel Heereweg 1, voor de Viaduct, een autogarage geopend, Waar vroeger een tuin was, is thans, onder architectuur van de heeren Nijhuis en Reker, een autogarage verrezen, die zich aan den drukken hoofdverkeersweg naar het Zuiden mag laten zien. De showroom heeft twee etalages aan de zijde van den Heere weg en een aan die van den Ouden Stationsweg. Het gebouw, brandvrij en voorzien van centrale verwarming, is 500 vierk. m. groot en kan 40 wagens herbergen. Aan de zijde yan den Heereweg is een inrijpoort en aan die van den Stationsweg twee, zoodat auto's zonder bezwaar in en uit kunnen rijden. Aan de zaak is voorts een agentschap van de Renault-automobielen verbonden, terwijl er tevens luxe wagens voor verhuur beschikbaar zijn." (Nieuwsblad van het Noorden, 23 februari 1927)
In1933 nam de firma Glaudé het pand over. In 1953 werd het winkelgedeelte verbouwd onder leiding van architect Jo Boer. Glaudé bleef hier tot 1985 gevestigd. Dit stukje Hereweg staat tot de dag van vandaag nog steeds bekend als de Glaudépanden.
Een andere reden waarom het pand wellicht niet de aandacht krijgt die het verdient is de deplorabele staat waarin het al enige tijd verkeert. Jarenlange verwaarlozing maakt het erg lastig om de schoonheid van het pand nog te zien. In 1989 werden de Glaudé-panden zelfs aangekocht door de gemeente Groningen met het idee om ze te slopen, maar deze, evenals latere sloopplannen, gingen uiteindelijk niet door.
In een in 2017 in opdracht van de gemeente Groningen geschreven rapport stelt architect Hans van der Heijden onder het kopje ‘Ontstoring’:
“De Glaudé Panden zijn in gedachten eerst ‘vrij’ in de ruimte gezet, zoals dat bij de bouw het geval was. De Tuinkoepel was immers alzijdig ontworpen, bedoeld om rondom bekeken te worden. Het noordelijke hoekpand dient aangemerkt te worden als een vergissing, omdat deze de aanwezigheid van de Tuinkoepel in het stadsbeeld rondom de Hereweg teniet doet. Sloop van het hoekpand herstelt de alzijdige ervaring van de Tuinkoepel en zorgt ervoor dat deze weer deel wordt van de reeks koepels aan de Hereweg.”
BeschrijvingHet hoekpand met afgeronde hoek bestaat uit drie bouwlagen onder een plat dak. Oorspronkelijk zaten op veel plekken laddervensters, maar die zijn allemaal verdwenen. Eenvoudig vierkant glas in lood siert nog steeds de bovenlichten van de eerste verdieping en het siermetselwerk is ook nog steeds aanwezig. Zo is daar het getrapte metselwerk onder de erkers en wordt de dakrand gevormd door verticaal metselwerk.
De hoek heeft de meeste aandacht gekregen. Op de eerste verdieping is een driehoekig balkonnetje, waar vandaan rond gemetselde semipilaster tot boven de dakrand uitlopen. De vensters aan weerszijden hiervan steken uit de gevel. Resten van de vlaggenmasthouder zijn nog zichtbaar onder het trieste restant van een lichtbak van het Chinese restaurant dat hier heeft gezeten.
De gevel aan de Oude Stationsweg - een plek waar niet veel voorbijgangers zullen komen - is een stuk soberder dan de gevel aan de Hereweg, al is er wel sprake van enig siermetselwerk en twee erkertjes met hieronder getrapt metselwerk.
(Niet downloadbare) foto's in de Beeldbank Groningen laten de oorspronkelijke toestand van het pand in diverse perioden goed zien. De vroegste foto's (deze en deze) zijn van rond 1927 en laten de oorspronkelijke toestand zien, waarbij er slechts enig verschil is in de plaatsing van de vele reclame-uitingen. Let hierbij op de bijzondere typografie!
Een foto van na de oorlog laat al een minder florissant beeld zien. Een foto uit 1990 is uit de periode dat Chinees restaurant Ni Hao in het pand zat.
De hoek heeft de meeste aandacht gekregen. Op de eerste verdieping is een driehoekig balkonnetje, waar vandaan rond gemetselde semipilaster tot boven de dakrand uitlopen. De vensters aan weerszijden hiervan steken uit de gevel. Resten van de vlaggenmasthouder zijn nog zichtbaar onder het trieste restant van een lichtbak van het Chinese restaurant dat hier heeft gezeten.
De gevel aan de Oude Stationsweg - een plek waar niet veel voorbijgangers zullen komen - is een stuk soberder dan de gevel aan de Hereweg, al is er wel sprake van enig siermetselwerk en twee erkertjes met hieronder getrapt metselwerk.
(Niet downloadbare) foto's in de Beeldbank Groningen laten de oorspronkelijke toestand van het pand in diverse perioden goed zien. De vroegste foto's (deze en deze) zijn van rond 1927 en laten de oorspronkelijke toestand zien, waarbij er slechts enig verschil is in de plaatsing van de vele reclame-uitingen. Let hierbij op de bijzondere typografie!
Een foto van na de oorlog laat al een minder florissant beeld zien. Een foto uit 1990 is uit de periode dat Chinees restaurant Ni Hao in het pand zat.
Bronnen
Nieuwsblad van het Noorden, 14 april 1926.
Nieuwsblad van het Noorden, 23 februari 1927.
Hans van der Heijden Architect, Glaudé Panden. Hereweg 1a - 5, Groningen 27. Manifestatie Wonen in Stadshart. (In opdracht van Gemeente Groningen, februari 2017).
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandMarkant pand op een markant punt. Een vergissing? Wellicht was de bouw dat, maar het staat er inmiddels bijna een eeuw. Mag het definitief behouden blijven en wat meer liefde krijgen?
Gerelateerde objecten