Details
Naam
School Hembrugstraat (vm), Amsterdam
Aantal afbeeldingen: 15
IntroductieIn de vergetelheid geraakt, deze gesloopte dubbelschool uit 1926 op steenworp afstand van Het Schip. Ten onrechte, want het was een - zeker qua bijzondere raampartijen - schitterend voorbeeld van een in Amsterdamse School uitgevoerd schoolgebouw. Opvallend is de combinatie: een school voor G.L.O. (Gewoon Lager Onderwijs) en een school voor B.O. (Bijzonder Onderwijs).
AdresHembrugstraat 47-49
Postcode(s)1013 XC
PlaatsAmsterdam
LandNederland
VervaardigerPublieke Werken (Architect)
J.H. van der Veen (Architect)
J.H. van der Veen (Architect)
Datum1925 - 1926
Huidige staatGesloopt
OpdrachtgeverGemeente Amsterdam
Oorspronkelijke functieLagere School
Type objectGebouw
AchtergrondHet Algemeen Handelsblad van 21 december 1925 meldde: 'De bouw van de „Eben Haezer", School voor de Ver. van Voorbereidend en L. O. op Gereformeerden Grondslag en een Openbare School voor de gemeente Amsterdam, beide aan de Hembrugstraat aldaar, is door den architect J. H. van Veen [sic] R.Jzn. te Amsterdam opgedragen aan de firma Schaaf en Stegerhoek te Alkmaar, voor ƒ 98,797, plus ƒ 275 voor het electrische heien en het gewapend beton voor deze scholen aan de N.V. Enkhuizer Beton ijzerbouw v/h A. Last& Zn., te Enkhuizen, voor ƒ 11,357.'
Op maandag 15 november 1926 werd de school geopend.
Jacob van der Veen is bekend als de architect van onder andere het NCRV-gebouw in Hilversum. Daarnaast ontwierp hij ook scholen, zoals de Admiraal de Ruyterschool. Aangezien het hier ook een school voor gewoon lager onderwijs betrof en het bouwdossier in het archief van de Dienst Openbare Werken te vinden is, lijkt het alsof Publieke Werken en Van der Veen voor deze opdracht samenwerkten. In het boek 'Publieke Werken' wordt de school niet genoemd en ook online is er bar weinig over te vinden. Helemaal opvallend is dat de beste foto’s in het archief van het Britse Royal Institute of British Architects te vinden zijn. De school heeft dan de naam Hebronschool.
Een of beide scholen heeft in ieder geval lange tijd de naam Jacob van Heemskerckschool gedragen. Die naam zien we ook bij een viertal foto's in het Stadsarchief Amsterdam. Hier zien we echter niet dit gebouw, maar een laag houten gebouw. In het W-vormige bouwwerk dat op het terrein achter de te bouwen school stond, zoals zaten twee hulpscholen, zoals aangegeven op een plattegrondje in het bouwdossier. Wanneer het er precies is neergezet en of het daadwerkelijk toen al de Jacob van Heemskerckschool heette is onbekend. (Het mag dan overigens een tijdelijk bouwwerk zijn geweest, dat betekende niet dat de ontwerpers van Publieke Werken - want uit het archief hiervan zijn deze foto's afkomstig - er de pet naar hebben gegooid. Het stijlvolle gebouw is getuigenis van de zorg en aandacht die de architecten ook aan ontwerpen met een beperkte levensduur gaven. Dat zagen we ook bij bijvoorbeeld de houten barakken van de Rijksverzekeringsbank in de Lutmastraat en diverse tijdelijke bruggen. Ontwerpen die ook vaak decennia langer bleven staan dan oorspronkelijk de bedoeling was.)
In maart 1940 werd een gevelsteen onthult in de Jacob van Heemskerckschool. Het was door beeldhouwer Marinus Vreugde gemaakt in opdracht van de gemeente. Het was een voorstelling van de overwintering van Willem Barentsz en Van Heemskerck op Nova Zembla: twee zeelieden in gevecht met een ijsbeer met het expeditieschip Witte Swaen en Het Behouden Huys op de achtergrond.
In 1980 werd het schoolgebouw afgebroken (onduidelijk is wat hierbij met het gevelbeeld is gebeurd); twee jaar later begon de nieuwbouw.
Op maandag 15 november 1926 werd de school geopend.
Jacob van der Veen is bekend als de architect van onder andere het NCRV-gebouw in Hilversum. Daarnaast ontwierp hij ook scholen, zoals de Admiraal de Ruyterschool. Aangezien het hier ook een school voor gewoon lager onderwijs betrof en het bouwdossier in het archief van de Dienst Openbare Werken te vinden is, lijkt het alsof Publieke Werken en Van der Veen voor deze opdracht samenwerkten. In het boek 'Publieke Werken' wordt de school niet genoemd en ook online is er bar weinig over te vinden. Helemaal opvallend is dat de beste foto’s in het archief van het Britse Royal Institute of British Architects te vinden zijn. De school heeft dan de naam Hebronschool.
Een of beide scholen heeft in ieder geval lange tijd de naam Jacob van Heemskerckschool gedragen. Die naam zien we ook bij een viertal foto's in het Stadsarchief Amsterdam. Hier zien we echter niet dit gebouw, maar een laag houten gebouw. In het W-vormige bouwwerk dat op het terrein achter de te bouwen school stond, zoals zaten twee hulpscholen, zoals aangegeven op een plattegrondje in het bouwdossier. Wanneer het er precies is neergezet en of het daadwerkelijk toen al de Jacob van Heemskerckschool heette is onbekend. (Het mag dan overigens een tijdelijk bouwwerk zijn geweest, dat betekende niet dat de ontwerpers van Publieke Werken - want uit het archief hiervan zijn deze foto's afkomstig - er de pet naar hebben gegooid. Het stijlvolle gebouw is getuigenis van de zorg en aandacht die de architecten ook aan ontwerpen met een beperkte levensduur gaven. Dat zagen we ook bij bijvoorbeeld de houten barakken van de Rijksverzekeringsbank in de Lutmastraat en diverse tijdelijke bruggen. Ontwerpen die ook vaak decennia langer bleven staan dan oorspronkelijk de bedoeling was.)
In maart 1940 werd een gevelsteen onthult in de Jacob van Heemskerckschool. Het was door beeldhouwer Marinus Vreugde gemaakt in opdracht van de gemeente. Het was een voorstelling van de overwintering van Willem Barentsz en Van Heemskerck op Nova Zembla: twee zeelieden in gevecht met een ijsbeer met het expeditieschip Witte Swaen en Het Behouden Huys op de achtergrond.
In 1980 werd het schoolgebouw afgebroken (onduidelijk is wat hierbij met het gevelbeeld is gebeurd); twee jaar later begon de nieuwbouw.
BeschrijvingDe school had drie bouwlagen met een ingang links en een in het midden, waarbij het gedeelde gymlokaal op de begane grond tussen de scholen in zat. Links was de school voor bijzonder onderwijs met zeven lokalen; op de bouwtekening staat hier de naam Eben Heazer School boven de entree. De partij boven de deur is er een met een uitstekend, halfrond geveldeel met natuurstenen afsluiting met aan de rechter zijkant geplaatste vensters. Op de begane grond zat een lang puntkozijn die rechts, ter hoogte van het gymlokaal, hoger was. Op de eerste verdieping zat ook een lang lintvenster dat links een raam met fraaie roedenverdeling had dat omhoog leek te krullen; rechts eindigde het lintvenster in een vierkant raampje met driehoekig kozijn. Op de bovenste verdieping zat een rij (volgens de bouwtekening) ‘naar binnen vallende’ raampjes.
De ingang van het G.L.O.-gedeelte met zes lokalen zat in het midden van het gebouw en stilistisch is dit rechtergedeelte, waarvan de rooilijn iets terugspringt, afwijkend en eigenlijk ook minder spannend dan het linker gedeelte. Het lijkt wel alsof twee verschillende geveldelen tegen elkaar geplakt zijn.
Op elke verdieping zat een rij losse vensters, aan de rechterkant afgesloten met een vierkant raampje met driehoekig kozijn. De dakrand had sierelementen en een krullend smeedijzeren ornament met andreaskruisen.
De ingang van het G.L.O.-gedeelte met zes lokalen zat in het midden van het gebouw en stilistisch is dit rechtergedeelte, waarvan de rooilijn iets terugspringt, afwijkend en eigenlijk ook minder spannend dan het linker gedeelte. Het lijkt wel alsof twee verschillende geveldelen tegen elkaar geplakt zijn.
Op elke verdieping zat een rij losse vensters, aan de rechterkant afgesloten met een vierkant raampje met driehoekig kozijn. De dakrand had sierelementen en een krullend smeedijzeren ornament met andreaskruisen.
Bronnen
Algemeen Handelsblad, 21 december 1925.
De Telegraaf, 17 november 1926.
Links
Ingezonden door Marcel Westhoff
Professionele of persoonlijke bandOp Instagram postte Paul Snell (@sliated4eye) een blok in Londen met Amsterdamse School-kenmerken. Tijdens de conversatie die volgde noemde hij de RIBA British Architectural Library. Toen ik daar ging rondneuzen trof ik tot m'n verrassing foto’s van dit prachtige schoolgebouw aan.
Gerelateerde objecten